ارتباط غدد لنفاوی و سرطان پستان

دکتر سید محمد رضا حکیمیان [ بورد جراحی و فلوشیپ جراحی سرطان ]آدرس وب سایت : www.drhakimian.com
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان توحید میانی ، کوچه 23 تلفن مطب : 36294896 - 031

مابین سلولهای بدن انسان مایعی به نام مایع میان بافتی یا لنف وجود دارد. مایع میان بافتی مانند خون که در رگهای خونی گردش می کند در عروق لنفی در سرتاسر بدن در جریان است. در بخشهایی از بدن در مسیر این عروق لنفی، غددی وجود دارد که غدد لنفاوی نامیده می شوند.

لنف مربوط به پستان اغلب به سمت غدد لنفی زیر بغل حرکت می کند و ممکن است سلولهای بدخیم را از غده ی سرطانی پستان به این ناحیه حرکت دهد. لذا در جراحی سرطان پستان لازم است علاوه بر بافت پستان، زیر بغل هم ارزیابی و جراحی شوند.

روشهای جراحی غدد لنفی زیر بغل در سرطان پستان

غدد ناحیه ی زیر بغل حاوی حدود 35 تا 40 غده ی لنفی است که در سه سطح گروه بندی می شوند و شایعترین مکان برای انتشار سلولهای بدخیم پستان است.

• روش قدیمی برای جراحی غدد لنفی زیر بغل، برداشت تمام آنها در هر سه سطح بوده است که در حال حاضر منسوخ شده و جز در موارد نادر انجام نمی شود.
• روش بعدی برداشت غدد لنفاوی در سطوح اول و دوم بود. اگر قبل از جراحی با معاینه یا سونوگرافی یا نمونه برداری پستان مشخص شود که غدد زیر بغل هم درگیری دارد، لازم است از این روش برای برداشت آنها استفاده گردد.

نمونه برداری از غده لنفی نگهبان

از حدود سی سال پیش تکنیک نمونه برداری از غده لنفی نگهبان مورد استفاده قرار گرفته است. اگر در بررسی های قبل از جراحی نتوان بطور قطعی درگیری غدد زیر بغل را ثابت کرد، این روش قابل استفاده است. در این روش غدد لنفی نگهبان یعنی اولین غددی که در مسیر عروق لنفی ممکن است دچار درگیری شوند با تکنیک خاصی مشخص و سپس خارج می گردند. در حین عمل جراحی، درگیری این غدد لنفی با سلولهای سرطانی، به شیوه ی بافت شناسی به روش سریع که اصطلاحاً فروزن سکشن نامیده می شود، توسط پاتولوژیست ارزیابی می گردد.

در روشی دیگر، این بررسی به بعد از عمل جراحی موکول می گردد. اگر طبق گزارش پاتولوژی این غدد دچار درگیری زیادی شده باشند برداشت سایر غدد لنفاوی هم انجام می شود ولی در صورت عدم درگیری یا درگیری ناچیز، نیاز به برداشت سایر غدد لنفاوی زیر بغل نمی باشد.

مزیت نمونه برداری از غده لنفی نگهبان

مزیت این روش آن است که در همان ابتدا غدد لنفی بطور وسیع برداشته نمی شوند، بلکه اول میزان درگیری این غدد بررسی می گردد و فقط در صورت نیاز، اقدام به برداشت سایر غدد لنفی می شود. این روش باعث می گردد غدد لنفی بی جهت خارج نشوند و از عوارضی مانند تورم دست یا آسیب به اعضای و عروق ناحیه کاسته شود. به همین دلیل این تکنیک، به روش استاندارد در ارزیابی غدد لنفی زیر بغل تبدیل شده است و اصطلاحاً بیوپسی از غدد لنفی نگهبان نامیده می شود.

تشخیص غده لنفی نگهبان

برای مشخص کردن غدد لنفی نگهبان دو روش عمده وجود دارد که عبارتند از :

1. تزریق نوعی ماده ی رنگی در بافت پستان است.
2. تزریق نوعی ماده ی رادیواکتیو به میزان ناچیز در پستان می باشد.

در صورت استفاده از ماده ی رنگی، پس از باز کردن ناحیه ی زیربغل، غدد لنفی نگهبان رنگ آبی به خود می گیرد و بدین ترتیب برای جراح قابل تشخیص می شود. اگر از این روش استفاده شود تا روز بعد از جراحی ممکن است رنگ ادرار بیمار متمایل به آبی باشد که خودبخود برطرف خواهد شد و مشکل خاصی نیست. در صورت استفاده از ماده ی رادیواکتیو، غدد لنفی نگهبان با دستگاه مخصوصی به نام گاما پروب شناسایی می گردند.

عکسبرداری از غدد لنفاوی زیر بغل

در عکسبرداری غدد لنفاوی زیر بغل، مقدار بسیار ناچیزی ماده ی رادیواکتیو تزریق می گردد که اشعه بسیار کمی به بیمار و اطرافیان می دهد و به سرعت از بدن پاک می شود. منابع و سازمان های انرژی اتمی هیچگونه توصیه ای مبنی بر رعایت فاصله و دوری از چنین بیماری ندارند. مقدار اشعه ای که اطرافیان (اعضای خانواده یا جراح و پرسنل اتاق عمل و...) از چنین بیماری دریافت می کنند بیست برابر کمتر از مقدار اشعه ای است که ما روزانه به صورت عادی از محیط دریافت می کنیم. بنابراین جای هیچگونه نگرانی نیست.

مطالعات زیادی وجود دارد که انجام این روش را حتی در خانمهای باردار هم کاملاً بی خطر برای جنین دانسته اند. میزان پرتویی که به جنین یک خانم باردار پس از تزریق ماده ی رادیواکتیو جهت اسکن غدد لنفاوی می رسد یک میلیون بار کمتر از مقدار مجاز اشعه برای جنین است. میزان اشعه ای که خانمی باردار طی مسافرت هوایی از اصفهان به تهران دریافت می کند پنج برابر بیشتر از اشعه ی این نوع عکسبرداری است.

سؤالات رایج در مورد جراحی پستان و غدد لنفی زیر بغل

• آیا پس از جراحی می توان سوتین پوشید؟ بله، پس از ترمیم زخم ها که حدود 10 روز طول می کشد کاملاً بلامانع است.
• آیا پس از جراحی می توان از انواعی از پروتز خارجی سینه که بر روی پوست قرار می گیرد، استفاده کرد؟ بله پس از ترمیم زخم ها قابل استفاده است.
• آیا پس از جراحی می توان از مام زیر بغل استفاده کرد؟ بله.
• آیا لیزر زیر بغل برای رفع موهای زائد باعث عود بیماری می شود؟ خیر.