ارتباط هورمون استروژن با سرطان سینه

دکتر غلامرضا سیف [ متخصص رادیولوژی و سونوگرافی ]آدرس وب سایت : www.drseif-radiology.ir
آدرس مطب : تهران ، یوسف آباد ، خیابان فتحی شقاقی ، بین چهلستون و بیستون ، راديولوژي و سونوگرافي شقایق تلفن مطب : 88553155 - 021

یکی از بیماری های شایع در زنان سرطان سینه است که از شایع ترین علت مرگ و میر در آنها می باشد. در سرطان سینه بعضی از سلولها از حالت منظم و معمولی چرخه سلولی خود خارج میشوند و شروع به رشد و تقسیم غیرعادی می کنند و باعث ایجاد غده های کوچک و ریز می شوند. این بافتهای غیرعادی به مرور گسترش می یابند و باعث ایجاد غده های سرطانی بزرگ می شوند که بافت های مجاور خود را درگیر می کنند. اگر این سرطان به موقع تشخیص داده شود قابل درمان است.

پس از تأیید سرطان پستان مهم است که بدانیم این تومور از لحاظ گیرنده های هورمونی در چه وضعیتی قرار دارد و لذا پس از انجام نمونه برداری باید درخواست کرد که این گیرنده ها را مشخص نمایند. از این گیرنده های مهم گیرنده های استروژن و پروژسترون می باشند. برخی از انواع سرطان سینه از طریق هورمون استروژن و پروژسترون تغذیه می شوند. این نوع از انواع سرطان سینه به عنوان تومورهایی شناخته می شوند که نسبت به رسپتورهای استروژن یا پروژسترون حساس هستند (استروژن و سرطان سینه). پزشک قبل از شروع هورمون درمانی در سرطان سینه نوع سرطان سینه را بر اساس حساسیت به هورمون ها به صورت مثبت یا منفی تعیین خواهد کرد.

هورمون ها پروتئین هایی هستند که به عنوان پیام رسان های شیمیایی در بدن عمل می کنند. آنها بر عملکرد سلول ها و بافت ها در مکان های مختلف بدن تأثیر می گذارند و اغلب از طریق جریان خون به اهداف خود می رسند. هورمون های استروژن و پروژسترون توسط تخمدان ها و برخی از بافت های دیگر از جمله چربی و پوست تولید می شود. استروژن باعث رشد و نگهداری خصوصیات جنسی زن و رشد استخوان ها می شود و پروژسترون در چرخه قاعدگی و بارداری نقش دارد. استروژن و پروژسترون همچنین باعث رشد برخی سرطان های پستان می شوند که به آنها سرطان های پستان حساس به هورمون (وابسته به هورمون) گفته می شود. سلول های سرطانی پستان حساس به هورمون حاوی پروتئین هایی به نام گیرنده های هورمونی هستند که با اتصال هورمون ها به آنها فعال می شوند. گیرنده های فعال شده باعث تغییر در بیان ژن های خاص می شوند که می توانند رشد سلول را تحریک کنند.

علل سرطان سینه

• ژنتیک: اگر نزدیکان فرد دچار این بیماری شده باشند، احتمال اینکه فرد نیز دچار شود وجود دارد.
• داشتن سابقه تومور یا سرطان سینه خوش خیم: اگر فردی دچار تومور یا سرطان خوش خیم شده باشد احتمال اینکه فرد دوباره مبتلا شود وجود دارد.
• بافت های متراکم سینه: افرادی که سینه های آنها دارای بافت متراکم هستند احتمال بیماری در آنها بیشتر است.
• استروژن بالا: وجود استروژن بالا در بدن فرد به مدت طولانی مخصوصاً قبل از یائسگی باعث ایجاد بیماری می شود.
• چاقی و اضافه بدن: این مورد اگر پس از یائسگی زیاد باشد خطر مبتلا شدن بیشتر است.
• مصرف هورمون ها: درمان جایگزینی هورمونی در دوران یائسگی
• پرتو درمانی: افرادی که قبل از 30 سالگی در معرض پرتو درمانی قرار گرفته اند.
• عدم تحرک و فعالیت فیزیکی بدن
• نوشیدن الکل
• قاعدگی در سنین پایین
• عدم بچه دار شدن یا دیر بچه دار شدن

علائم سرطان سینه

1. تغییر ناگهانی در اندازه و شکل سینه
2. ایجاد توده یا افزایش یافتن ضخامت بافت سینه یا زیر بغل
3. تغییر رنگ بافت و نوک سینه مانند نارنجی یا قرمز شدن
4. ترشحات از نوک سینه مخصوصاً اگر حاوی خون باشند.
5. ایجاد جوش در اطراف نوک سینه
6. لایه برداری یا پوسته شدن، پوست یا نوک سینه
7. وجود خارش در پوست سینه
8. گرم و سفت شدن سینه
9. فرورفتگی نوک سینه
10. وجود درد در سینه

انواع سرطان سینه با گیرنده استروژن و پروژسترون

گیرنده ها، پروتئین های رو و یا داخل سلول ها هستند که می توانند به مواد خاصی در خون متصل شوند. سلول های پستان نرمال و بعضی از سلول های سرطانی پستان گیرنده هایی دارند که به هورمون های استروژن و پروژسترون متصل می شوند تا بتوانند رشد کنند. سلول های سرطانی پستان ممکن است یک یا هردوی این گیرنده ها را داشته باشند.

• ER-مثبت

سلول های سرطانی پستان که دارای گیرنده های استروژن هستند سرطان ER مثبت نامیده می شوند.

• PR-مثبت

سلول های سرطانی پستان با گیرنده های پروژسترون، سرطان های PR مثبت نامیده می شوند.

• گیرنده هورمون مثبت

اگر سلول سرطانی یک یا هر دو گیرنده های بالا را داشته باشد، اصطلاح گیرنده هورمون مثبت یا HR+ درباره ی این نوع سرطان پستان استفاده خواهد شد.

• گیرنده هورمون منفی

اگر سلول های سرطانی هیچ یک از این گیرنده ها را نداشته باشند، به آن گیرنده هورمون منفی یا HR- می گویند. جلوگیری از اتصال استروژن و پروژسترون به این گیرنده ها می تواند به جلوگیری از رشد و پخش سرطان کمک کند.

علت اهمیت وضعیت گیرنده های هورمونی

مشخص شدن وضعیت هورمونی گیرنده ها به پزشک شما برای انتخاب نوع درمان کمک خواهد کرد. اگر تومور شما یک یا هر دوی این گیرنده ها را داشته باشد، داروهای هورمون درمانی برای پایین آوردن سطح استروژن یا جلوگیری از فعالیت این هورمون بر روی سلول های سرطانی پستان، استفاده خواهند شد. این نوع درمان برای سرطان پستان از نوع گیرنده هورمون مثبت کمک کننده است؛ اما بر روی تومور های گیرنده هورمون منفی (ER- و PR-) مؤثر نیست. تمام سرطان های تهاجمی پستان باید برای هر دو نوع این گیرنده های هورمونی، چه از طریق نمونه بیوپسی و چه بعد از برداشتن تومور، تحت بررسی قرار بگیرند. تقریباً از هر سه سرطان پستان، حداقل 2 عدد آن یکی از این گیرنده ها را دارند. احتمال رخداد این اتفاق در زنان سن بالا بیشتر از زنان جوان است. DCIS (کارسینومای غیر مهاجم پستان) نیز باید برای این گیرنده ها بررسی شود.

آزمایش گیرنده استروژن و گیرنده پروژسترون

آزمایش های گیرنده استروژن یا ER مخفف (Estrogen Receptor) و گیرنده پروژسترون یا PR(مخفف Progesterone Receptor ) برای کمک به درمان سرطان سینه استفاده می شوند. گیرنده ها در واقع پروتئین هایی هستند که به مواد خاصی متصل می شوند. آزمایش های ER/PR در نمونه ای از بافت مبتلا به سرطان سینه به دنبال گیرنده هایی هستند که به هورمون های استروژن و پروژسترون متصل می شوند.

داروهای کاربردی در هورمون درمانی سرطان سینه

دسته ای از داروهای کاربردی در هورمون درمانی سرطان سینه مانع اتصال هورمون ها به سلول های سرطانی می شوند. از جمله معروف ترین این داروها می توان به تاموکسیفن اشاره کرد. تاموکسیفن معمولاً ریسک عود سرطان سینه را در خانم هایی کاهش می دهد که به مراحل اولیه سرطان سینه دچار هستند. دوره استفاده از تاموکسیفن به عنوان داروی کاربردی در هورمون درمانی سرطان سینه 5 تا 10 سال می باشد. تاموکسیفن همچنین در هورمون درمانی سرطان پیشرفته نیز دخالت دارد. عوارض تاموکسیفن در زنان مبتلا به سرطان در مقایسه با منافع آن مغلوب می باشد.

البته ارزیابی عوارض هورمون درمانی در مقایسه با منافع آن به عهده پزشک قرار دارد.
برخی دیگر از داروهای کاربردی در هورمون درمانی سرطان سینه مانع از تولید هورمون استروژن می گردد. مهار کننده های آروماتاز جز این دسته از داروها قرار دارند. لتروزول از جمله معروف ترین داروها در دسته مهار کننده های آروماتاز قرار دارد. لتروزول به عنوان دارویی که در هورمون درمانی سرطان سینه نقش دارد از عود سرطان سینه جلوگیری می کند و در خانم هایی مؤثر است که به سرطان سینه در مراحل اولیه دچارند (لتروزول و سرطان سینه).