علائم و درمان حاملگی خارج از رحم

دکتر غلامرضا سیف [ متخصص رادیولوژی و سونوگرافی ]آدرس وب سایت : www.drseif-radiology.ir
آدرس مطب : تهران ، یوسف آباد ، خیابان فتحی شقاقی ، بین چهلستون و بیستون ، راديولوژي و سونوگرافي شقایق تلفن مطب : 88553155 - 021

بیماری بارداری خارج رحمی (Ectopic Pregnancy) یکی از موارد اورژانسی در پزشکی زنان و زایمان است که نیاز به تشخیص سریع و دقیق دارد. در این نوع بارداری، تخمک بارور شده به جای جای‌گیری در رحم، در یکی از لوله‌های فالوپ یا دیگر نقاط خارج از رحم کاشته می‌شود. عدم تشخیص به‌موقع و مناسب این وضعیت می‌تواند منجر به عوارض جدی و حتی تهدیدکننده حیات برای مادر شود. از این رو، استفاده از روش‌های تصویربرداری به‌ویژه سونوگرافی، به‌عنوان یک ابزار کلیدی در تشخیص و مدیریت بارداری خارج رحمی بسیار اهمیت دارد. سونوگرافی به عنوان یک روش غیرتهاجمی و دقیق، به پزشکان امکان می‌دهد تا بارداری خارج رحمی را در مراحل ابتدایی شناسایی کرده و اقدامات درمانی لازم را در کوتاه‌ترین زمان ممکن انجام دهند. این مقاله به بررسی نقش و اهمیت سونوگرافی در تشخیص بارداری خارج رحمی می‌پردازد و به ارائه یافته‌های پژوهشی و تجربی در این زمینه می‌پردازد.

بارداری خارج رحمی چیست؟

در فرایند بارداری طبیعی تخمک لقاح یافته به سمت رحم منتقل می شود و در دیواره ی رحم مستقر می شود و فرایند رشد را در دیواره ی رحم طی می کند . در باردری خارج رحمی تخمک به دلیل آسیب در اثر التهاب و یا تغییر شکل ، در خارج از رحم استقرار پیدا می کند و شروع به رشد کردن می نماید . بارداری خارج رحم ممکن است در لوله ی فالوپ ( راه ارتباطی بین تخمدان و رحم ) ، تخمدان ، حفره ی شکمی ، و یا بخش پایینی شکم رخ دهد .

در صورت وقوع بارداری خارج رحمی ممکن است لوله های رحمی پاره شوند. پاره شدن لوله های رحمی باعث خونریزی زیاد می شود و ممکن است جان مادر به خطر بیفتد. به همین دلیل تشخیص سریع این نوع بارداری بسیار اهمیت دارد. پس از تجربه ی حاملگی خارج رحمی باروری فرد کاهش میابد .

چه عواملی باعث افزایش احتمال بارداری خارج رحم می شود؟

بارداری خارج رحم برای هر خانمی ممکن است رخ دهد اما موارد زیر احتمال وقوع آن را افزایش می دهد :

• سابقه ی قبلی حاملگی خارج از رحم
• وجود عفونت در دستگاه تناسلی فوقانی
• باردار شدن هنگامی که در حال درمان ناباروری هستید (نوعی از ناباروری مد نظر است که در اثر آسیب دیدگی لوله ی رحم ایجاد شده باشد )
• سابقه ی جراحی لوله های رحمی
• استفاده از روش پیشگیری از بارداری IUD ( در صورتی که هنگام استفاده از این روش جلوگیری از بارداری ، باردار شوید احتمال حاملی خارج رحم افزایش میابد )
• باردار شدن علیرغم انجام توبکتومی( بستن لوله های رحمی )
• عوامل هورمونی
• نا همواری های ژنتیکی
• سابقه ی بیماری التهابی لگن ( PID )
• سابقه ی بیماری های مقاربتی مانند سوزاک یا کامیدیا
• ابتلا به اندومتریوز
• بارداری بعد از ۳۵ سالگی
• مصرف دخانیات

علائم حاملگی خارج رحم چیست؟

علائم بارداری خارج رحم در افراد مختلف متفاوت است و در برخی موارد بدون علائم می باشد و پس از پارگی لوله ی رحم مشخص می شود. از آنجایی که پاره شدن لوله ی رحم بسیار خطرناک است و ممکن است به مرگ مادر منجر شود در صورت مشاهده ی علائم زیر به پزشک مراجعه کنید

• درد و حساسیت در ناحیه ی لگن و شکم
• لکه بینی و خونریزی در واژن
• درد در شانه ها بخصوص زمانی که دراز می کشید ( از اصلی ترین علائم پارگی لوله ی رحم )
• نبض ضعیف ، ضعف ، تپش قلب
• سبک شدن سر
• غش‌کردن یا حالت شوک به فرد دست دادن

حاملگی خارج رحم‌ چگونه تشخیص داده می شود؟

تشخیص حاملگی خارج رحم ساده نیست و معمولا پزشکان برای تشخیص از معاینه ی پزشکی ، آزمایش خون و سونوگرافی استفاده می کنند . در معاینه ی پزشکی واژن و دهانه ی رحم معاینه می شود و اگر در حین معاینه دردی در ناحیه ی لگن احساس شود احتمال حاملگی خارج رحمی بالا می رود . در این معاینه خونریزی و ترشحات واژینال توسط پزشک بررسی می شود . آزمایش خون و ادرار به منظور بررسی سطح هورمون HCG تجویز می شود.

در صورتی که اندازه ی این هورمون به قدری بالا باشد که حاملگی را تایید کند ولی از حد استاندارد برای این برهه از حاملگی کمتر باشد احتمال بارداری خارج رحمی افزایش می یابد . در صورتی که در هفته ی ششم بارداری در سونوگرافی عادی ، جنین در رحم مشاهده نشود احتمال حاملگی خارج رحم افزایش می یابد . در این موقعیت پزشک برای بررسی دقیق تر سونوگرافی واژینال انجام می دهد که در آن رحم و لوله های رحم بررسی می شود .

در سونوگرافی واژینال یا سونوگرافی ترانس پزشک قادر خواهد بود مکان دقیق بارداری را مشاهده کند . در این نوع سونوگرافی یک وسیله ی چوب دستی مانند درون واژن قرار می گیرد و به وسیله ی امواج صوتی ، تصاویری از رحم ، تخمدان و لوله ی فالوپ بدست می آید .

درمان بارداری خارج رحمی

برای درمان بارداری خارج رحمی لازم است بافت ایجاد شده در اثر بارداری خارج رحمی از بدن خارج شود . بسته به زمان تشخیص بارداری خارج رحمی و علائم فرد ، برای درمان از دارو ، جراحی لاپاروسکوپیک یا جراحی شکمی استفاده می شود .