تشخیص ریفلاکس ادرار با گرافی رنگی مثانه

دکتر محمد اعظمی [ متخصص رادیولوژِی ]آدرس وب سایت : www.radiologymarkazi.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان شمس ابادی، روبروی عیسی بن مریم، ساختمان صبا تلفن مطب : 32202762 - 031

عکس رنگی ، روشی برای تصویر برداری از کلیه ها ، حالب و مثانه میباشد . در این روش تصویر برداری از مواد حاجب ید دار استفاده می شود. ماده حاجب ممکن از طریق تزریق به ورید یا مجاری ادراری وارد مثانه شود .
در تزریق وریدی ، ماده حاجب از طریق جریان خون از کلیه ها عبور کرده و جمع آوری می شود و به این دلیل سبب روشن تر دیده شدن مجاری ادراری از کلیه ها تا مثانه می شوند. تصاویر ایجاد شده به وسیله اشعه ایکس تابانده شده بر محل ، به رادیولوژیست کمک میکند تا آناتومی و عملکرد کلیه ها ، حالب و مثانه به خوبی برسی کند .

در واقع مهم ترین کاربرد این روش تصویر برداری کمک به رادیو لوژیست در تشخیص اختلالات و ناهنجاری های سیستم ادراری می باشد ، چرا که پزشک مربوطه میتواند سرعت و نحوه دفع و انتقال مایعات را در بدن بیمار به خوبی مشاهده کند .

رایج ترین مشکلات ادراری که به وسیله این روش قابل تشخیص میباشد ، مواردی نظیر :

• سنگ کلیه
• بزرگی پروستات
• تومور ها یا توده های کلیه ، حالب ها و مثانه
• تاثیرات جراحی بر سیستم ادراری
• مشکلات مادر زادی سیستم ادراری
• رفلاکس مجاری ادراری

رفلاکس در مجاری ادراری چه زمانی اتفاق می افتد ؟

ریفلاکس به جریان غیر طبیعی ادرار از مثانه به بالا و حالب (لوله های اتصال دهنده ی کلیه ها به مثانه) گفته میشود است . به طور معمول ادرار تنها یکطرفه و از سمت کلیه ها به مثانه تخلیه میشود. ریفلاکس معمولا در نوزادان و کودکان تشخیص داده و در صورت نادیده گرفته شدن ، خطر ابتلا به عفونت های دستگاه ادراری را افزایش میدهد، که می تواند منجر به صدمه به کلیه شود.
ریفلاکس می تواند اولیه یا ثانویه باشد. کودکان مبتلا به ریفلاکس اولیه با یک نقص در دریچه ای که به طور معمول مانع از حرکت جریان از مثانه به حالب میشود به دنیا می آیند و پس از مدتی ممکن است شدید ترشود. بنابراین درمان های دارویی و عمل جراحی برای جلوگیری از آسیب های کلیوی در اولویت میباشند. اما ریفلاکس مثانه به حالب نوع ثانویه به دلیل نقص در عملکرد دستگاه ادراری که اغلب ناشی از عفونت است ایجاد می شود.

آزمایشات و تشخیص:

آزمایش ادرار می تواند نشان دهد که آیا فرد دارای عفونت ادراری هست و یا خیر. سایر آزمایشات لازم برای تشخیص دقیق تر ریفلاکس مثانه به حالب عبارتند از:
سونوگرافی کلیه و مثانه سونوگرافی می تواند ناهنجاری های ساختاری را تشخیص دهد.
سیستو یورتروگرام در حین ادرار کردن (VCUG):در این روش همانطور که بالاتر گفته شد ماده ی حاجب به مثانه وارد میشود و در حین ادرار کردن عکس برداری میشود و بازگشت ماده ی حاجب به حالب مشخص میشود.
اسکن هسته ای مشابه VCUG میباشد ، با این تفاوت که از رادیوایزوتوپ استفاده میشود.

درجه بندی وضعیت پزشکان درجه ریفلاکس مثانه به حالب را براساس بازگشت ادرار تقسیم بندی میکنند. در خفیف ترین حالت ادرار به سمت بالا برمیگردد و موارد بسیار شدید تورم شدید کلیه (هیدرونفروز) و پیچ خوردگی حالب را خواهیم داشت .

آمادگی های این آزمون چیست ؟

پزشک یا کارشناس رادیولوژی دستورات و جزئیات لازم را برای کسب آمادگی انجام این آزمون به شما خواهد داد .
مراکز مختلف ممکن است دستورالعمل های متفاوتی را برای آمادگی بهتر بیمار بکار ببرند ولی اغلب این دستورالعمل ها شامل رعایت رژیم غذایی سبک (اغلب ناشتا بودن) چندین ساعت قبل از انجام آزمون است .
حتی ممکن است از بیمار خواسته شود تا از داروهای مسهل (laxative) قبل از انجام آزمون استفاده کند.
این کار سبب پاک شده روده ها از مواد زائد شده و سبب افزایش کیفیت تصاویر خواهند شد.
بیماران باید پزشک خود را از مصرف هرگونه دارو توسط خود مطلع کنند ، چنانچه سابقه حساسیت به دارو ، مواد یا خوراکی های حاوی ید دارید حتما پزشک و کارشناس را مطلع کنید.