نوار مثانه یا تست یورودینامیک چیست؟

دکتر پیمان صالحی [ متخصص جراحی کلیه و مجاری ادراری و ناباروری ]آدرس وب سایت : www.drsalehi.ir
آدرس مطب : اصفهان ، اتوبان آقا بابایی ، بعد از روگذر حکیم شفائی ، بلوار سلامت، شهرک سلامت اصفهان ، طبقه دوم تلفن مطب : 35548081 - 031

آزمایش یورودینامیک هر روشی است که به بررسی عملکرد بخش های دستگاه ادراری تحتانی (مثانه، اسفنکترها و مجرای ادرار که برای ذخیره و رهاسازی ادرار هستنند) می پردازد. بیشتر تست های یورودینامیک بر این موضوع تمرکز می کنند که مثانه چقدر می تواند ادرار را در خود نگه دارد و تخلیه کند. آزمایش های یورودینامیکی همچنین می توانند نشان دهند که آیا مثانه شما در حالی که قرار نیست منقبض می شود و باعث نشت ادرار می شود یا خیر.

کاربرد نوار مثانه:

تست های یورودینامیک برای تعیین اینکه آیا مشکلی در دستگاه ادراری تحتانی شما وجود دارد یا خیر استفاده می شود. نوار مثانه در تشخیص مشکلات زیر کاربرد دارد.

• نشت ادرار
• مرتباً به دستشویی رفتن
• احساس درد در هنگام ادرار کردن
• احساس یک میل ناگهانی و شدید برای استفاده از دستشویی
• اشکال در شروع ادرار کردن
• اشکال در تخلیه کامل مثانه
• داشتن عفونت دستگاه ادراری مکرر

انواع آزمایشات مورد استفاده در نوار مثانه

متخصصان اورولوژی ممکن است از آزمایش های زیر استفاده کند:

1. یوروفلومتری
2. اندازه گیری ادرار باقیمانده پس از تخلیه
3. تست سیستومتری
4. اندازه گیری فشار نقطه نشتی
5. مطالعه جریان فشار
6. الکترومیوگرافی
7. تست های یورودینامیک ویدیویی

1. یوروفلومتری:

یوروفلومتری میزان ادرار در مثانه و سرعت خروج ادرار را اندازه گیری می کند که به آن نرخ جریان نیز می گویند. نتایج این آزمایش می تواند نشان دهد که آیا عضلات مثانه شما ضعیف هستند یا جریان ادرار مسدود شده است.
در طول آزمایش یوروفلومتری، شما در یک توالت یا قیف مخصوص ادرار می کنید که دارای دو قسمت است: یک ظرف برای جمع آوری ادرار و یک ترازو. تجهیزات یوروفلومتری نموداری را ایجاد می کند که تغییرات سرعت جریان را در حین ادرار نشان می دهد. متخصص مراقبت های بهداشتی شما از نمودار استفاده می کند تا ببیند چه زمانی سرعت جریان بالاترین میزان است و چند ثانیه طول می کشد تا به آنجا برسد.
سرعت جریان ادرار شما را نیز می توان با ثبت مدت زمان لازم برای ادرار کردن در یک ظرف مخصوص اندازه گیری کرد که میزان ادرار شما را به دقت اندازه گیری می کند.

2. اندازه گیری ادرار باقی مانده پس از تخلیه:

این تست یورودینامیک میزان ادرار باقیمانده در مثانه را پس از ادرار کردن اندازه می گیرد. اگر 100 تا 150 میلی لیتر ادرار یا بیشتر در مثانه باقی مانده باشد، مثانه شما به طور کامل تخلیه نمی شود. این آزمایش را می توان با یک سونوگرافی یا با وارد کردن کاتتر به مثانه برای تخلیه و اندازه گیری ادرار باقیمانده انجام داد.
سونوگرافی مثانه توسط یک تکنسین آموزش دیده ویژه در مطب متخصص، مرکز رادیولوژی یا بیمارستان انجام می شود.

3. تست سیستومتری:

آزمایش سیستومتری موارد زیر را اندازه گیری می کند:

• مثانه شما چه مقدار ادرار را می تواند نگه دارد.
• چه مقدار فشار در داخل مثانه شما در هنگام ذخیره ادرار ایجاد می شود.
• هنگام احساس دفع ادرار، مثانه شما چقدر پر است.

ابتدا از کاتتر برای تخلیه کامل مثانه استفاده می شود. سپس یک کاتتر خاص و کوچکتر در مثانه قرار می گیرد. این کاتتر دارای یک دستگاه اندازه گیری فشار به نام مانومتر است. ممکن است کاتتر دیگری در رکتوم یا واژن قرار داده شود تا فشار را در آنجا ثبت کند.
هنگامی که مثانه خود را کاملا خالی کردید، به آرامی با آب گرم پر می شود. از شما خواسته می شود که توضیح دهید مثانه چه احساسی دارد و چه زمانی احساس نیاز به شروع ادرار می کنید. هنگامی که شما شروع به احساس آن می کنید، حجم آب و فشار مثانه ثبت می شود.
ممکن است از شما خواسته شود که در طول این روش سرفه کنید یا فشار وارد کنید تا ببینید آیا فشار مثانه تغییر می کند یا ادرار نشت می کند.
آزمایش سیستومتری همچنین می تواند تشخیص دهد که آیا مثانه شما در زمانی که قرار نیست منقبض می شود یا خیر.
در حالی که آزمایش سیستومتری انجام می دهید یا بلافاصله پس از آن، پزشک متخصص شما ممکن است تصمیم بگیرد که اندازه گیری فشار نقطه نشتی یا مطالعه جریان فشار را انجام دهد.

4. اندازه گیری فشار نقطه نشتی:

در حالی که مثانه شما برای آزمایش سیستومتری با آب گرم پر می شود، ممکن است به طور ناگهانی منقبض شده و بدون هشدار مقداری آب را خارج کند. یک مانومتر فشار داخل مثانه را هنگام وقوع این نشت اندازه گیری می کند و فشار نقطه نشتی را مشخص می کند. این اطلاعات می تواند به متخصص شما بیشتر در مورد نوع مشکل مثانه شما بگوید.
ممکن است از شما خواسته شود در حالی که بینی و دهان خود را گرفته اید سرفه کنید، موقعیت خود را تغییر دهید یا سعی کنید بازدم کنید. این اقدامات به متخصص کمک می کند تا اسفنکترهایی را که به نگه داشتن ادرار شما کمک می کنند، ارزیابی کند.

5. مطالعه جریان فشار:

یک مطالعه جریان فشار این که مثانه شما به چه مقدار فشار برای ادرار کردن نیاز دارد و سرعت ادرار شما با این فشار چقدر است را اندازه گیری می کند. پس از آزمایش سیستومتری، از شما خواسته می شود که مثانه خود را خالی کنید در حالی که یک مانومتر فشار مثانه و سرعت جریان ادرار را اندازه گیری می کند.
مطالعه جریان فشار می تواند به شناسایی هرگونه انسداد خروجی مثانه که ممکن است به دلیل بزرگ شدن پروستات ایجاد شده باشد یا افتادگی دیواره قدامی واژن که به نام سیستوسل نیز شناخته می شود یا جراحی اصلاح بی اختیاری ادرار ، کمک می کند.

6. الکترومیوگرافی:

اگر مشکل ادراری شما احتمالاً مربوط به آسیب عصبی یا عضلانی باشد، پزشک ممکن است یک الکترومیوگرافی را تجویز کند.
الکترومیوگرافی از حسگرهای ویژه ای برای اندازه گیری فعالیت الکتریکی عضلات و اعصاب داخل و اطراف مثانه و اسفنکترها استفاده می کند. سنسورها روی پوست شما در نزدیکی مجرای ادرار و رکتوم یا روی یک کاتتر مجرای ادرار یا رکتوم قرار می گیرند. فعالیت عضلانی و عصبی روی دستگاه ثبت می شود. الگوهای تکانه های عصبی نشان می دهد که آیا پیام های ارسال شده به مثانه و عضلات کف لگن به درستی هماهنگ می شوند یا خیر.
اگر حسگرها به جای روی پوست شما روی کاتتر قرار گیرند، از ژل بی حس کننده برای کاهش ناراحتی استفاده می شود.

7. تست های یورودینامیک ویدیویی:

تست های یورودینامیک ویدیویی از اشعه ایکس یا اولتراسوند برای گرفتن عکس و فیلم از مثانه در حالی که پر و خالی می شود، استفاده می کنند. یک تکنسین آموزش دیده ممکن است از یک کاتتر برای پر کردن مثانه با کنتراست یا رنگ برای تصویر بهتر استفاده کند.

چگونه برای نوار مثانه یا تست یورودینامیک آماده شوم؟

اکثر تست های یورودینامیک شامل آماده سازی خاصی نیستند. ممکن است از شما خواسته شود مصرف مایعات خود را تغییر دهید یا مصرف برخی داروها را متوقف کنید. همچنین ممکن است به شما دستور داده شود که با مثانه پر برای آزمایش حاضر شوید.

بعد از آزمایش یورودینامیک چه انتظاری باید داشته باشم؟

• پس از انجام آزمایشات یورودینامیک، ممکن است برای چند ساعت در هنگام ادرار کردن احساس ناراحتی خفیفی داشته باشید. نوشیدن یک لیوان آب هر نیم ساعت به مدت 2 ساعت ممکن است به کاهش ناراحتی کمک کند. متخصص ممکن است حمام آب گرم یا نگه داشتن یک پارچه گرم و مرطوب روی دهانه مجرای ادرار را برای تسکین ناراحتی توصیه کند.
• ممکن است برای جلوگیری از عفونت آنتی بیوتیک تجویز کند.
• در صورت بروز علائم عفونت از جمله درد، لرز یا تب، فوراً با پزشک خود تماس بگیرید.
• نتایج آزمایشات ساده مانند سیستومتری و یوروفلومتری اغلب بلافاصله پس از آزمایش در دسترس است.
• نتایج سایر آزمایش ها، مانند الکترومیوگرافی و تست های یورودینامیک ویدیویی، ممکن است چند روز طول بکشد.

خطرات تست های یورودینامیک چیست؟

اکثر تست های یورودینامیک هیچ خطر و عوارضی ندارند. اگر یک کاتتر در مثانه خود قرار داده اید، ممکن است خطر کمی برای ابتلا به عفونت مثانه (UTI) داشته باشید.