سیستوسل چیست و چه علائمی دارد؟

دکتر پیمان صالحی [ متخصص جراحی کلیه و مجاری ادراری و ناباروری ]آدرس وب سایت : www.drsalehi.ir
آدرس مطب : اصفهان ، اتوبان آقا بابایی ، بعد از روگذر حکیم شفائی ، بلوار سلامت، شهرک سلامت اصفهان ، طبقه دوم تلفن مطب : 35548081 - 031

فتق مثانه یا پرولاپس دیواره قدامی واژن که تحت عنوان سیستوسل هم نامیده می شود، شایع ترین پرولاپس (بیرون زدگی) در زنان می باشد. طبق آمار، ۲۵ تا ۵۰٪ زنان به درجاتی از سیستوسل مبتلا خواهند شد که این مساله بیانگر شیوع بالای این بیماری در زنان است.

افتادگی مثانه یا سیستوسل زمانی رخ می دهد که لیگامان بالا نگهدارنده مثانه و عضله بین واژن و مثانه ضعیف شده و یا تحت کشش قرار گیرد و در نتیجه باعث پایین آمدن مثانه و ایجاد فشار بر روی واژن می گردد.

انواع سیستوسل

• سیستوسل درجه ۱

که به آن سيستوسل درجه خفیف نیز می گویند، زمانی رخ مى دهد که مثانه فقط میزان كمى واژن افتاده باشد.

• سیستوسل درجه ۲

مثانه به اندازه ى کافی پایین آمده و به ورودى مجراى واژن رسیده باشد.

• سیستوسل درجه ۳

زمانی اتفاق می افتد که مثانه از مجراى واژن كاملا بیرون زده باشد.

علت بروز سیستوسل

عوامل مستعد کننده برای به وجود آمدن سیستوسل شامل موارد زیر می شوند:

1. زایمان طبیعی یا واژینال که باعث می شود عضلات کف لگن تحت کشش فراوان قرار بگیرند.
2. وجود سیستوسل به صورت ارثی در افراد درجه اول خانواده مانند مادر و خواهر
3. چاقی
4. فعالیت فیزیکی شدید و سنگین
5. عمل برداشتن رحم یا هیسترکتومی
6. یبوست و یا تحت فشار بودن مکرر عضلات در طول حرکات روده
7. سرفه های مکرر که باعث افزایش فشار داخل شکم و در نتیجه فشار بر روی عضلات می شود.
8. روند پیری و افت هورمون استروژن ( هورمون استروژن کمک به تقویت عضلات اطراف واژن می کند اما زنان پس از ورود به دوران یائسگی به میزان بسیار کمتری هورمون استروژن تولید می کنند)

علائم سیستوسل چیست؟

1. مشکل در وارد کردن تامپون یا اپلیکاتور
2. دشواری در تخلیه مثانه
3. احساس مکرر و فوریت در دفع ادرار
4. بیرون زدگی مثانه به درون یا بیرون واژن
5. ابتلای مکرر به عفونت های مجاری ادرار
6. احساس یا مشاهده بیرون زدگی یا تورم مجرای واژن
7. دردناک بودن رابطه جنسی
8. احساس پری، سنگینی یا درد در ناحیه لگن یا پایین کمر: این احساس می تواند در طول روز یا هنگام ایستادن، بلند کردن اجسام و سرفه کردن تشدید شود.

تشخیص افتادگی مثانه و (سیستوسل)

سیستوسل درجه ۲ یا ۳ می تواند به وسیله شرح حال، علایم و معاینه واژن تشخیص داده شود. ممکن است پزشک متخصص برخی از تست های زیر را درخواست کند:

1. سیستواورتروگرام: عکس ساده مثانه در طول ادرار کردن به منظور نشان دادن شکل مثانه و آشکار سازی هر گونه عامل که سبب مسدود کردن جریان طبیعی ادرار باشد.
2. تست یورودینامیک: سنجش توانایی مثانه به جهت نگه داشتن و تخلیه ادرار
3. سیستوسکوپی (سیستویورتروسکوپی ): اندوسکوپی که در طول مجرای پیشابراه عبور داده می شود تا مثانه و پیشابراه را از جهت نواقص ساختاری، تومور، سنگ یا عوامل مسدود کننده بررسی کند.

افتادگی مثانه را می توان با بررسی سابقه بالینی فرد و انجام معاینه لگن تشخیص داد. امکان دارد، این معاینه در هنگام دراز کشیدن، زور زدن یا ایستادن انجام شود. پزشک شدت افتادگی و ناحیه مبتلای واژن را تعیین می کند. علاوه بر این موارد، آزمایش های تصویر برداری و تست های دیگر نیز برای بررسی کف لگن انجام می شوند. از جمله این آزمایش ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. سیستوسکوپی
2. اورودینامیک
3. تصویر برداری اشعه ایکس
4. سونوگرافی
5. تصویر برداری MRI

نشانه های افتادگی مثانه چیست؟

رایج ترین علامت احساس برآمدگی واژن است. دیگر علائم و نشانه های مرتبط با افتادگی مثانه به شرح زیر هستند:

• تکرر یا فوریت در دفع ادرار
• بی اختیاری ادرار
• عدم احساس تخلیه پس از دفع ادرار
• ابتلای مکرر به عفونت های مجاری ادرار
• درد در ناحیه واژن، لگن، پایین شکم، کشاله ران و پایین کمر
• احساس پری یا فشار در ناحیه واژن
• دردناک بودن رابطه جنسی
• بیرون زدگی بافت از واژن و خونریزی یا حساسیت آن به لمس
• برخی موارد افتادگی رحم با هیچ علائمی همراه نیستند.

عوامل دیگری که می توانند به افتادگی مثانه منجر شوند شامل موارد زیر هستند:

• بلند کردن اجسام سنگین
• سرفه مزمن یا دیگر مشکلات ریوی
• یبوست
• زور زدن مکرر برای دفع مدفوع
• چاقی
• یائسگی (افت سطح استروژن)
• سابقه جراحی لگنی
• افزایش سن

افتادگی مثانه (سیستوسل) چگونه درمان می شود؟

• مدیریت محتاطانه

روش های احتیاطی به صورت زیر هستند:
عدم درمان: برخی زنان با وجود ابتلا به افتادگی مثانه، علائمی را تجربه نمی کنند.

• در صورت بروز موارد زیر نیازی به درمان نیست:

عدم وجود علائم یا عدم انسداد جریان ادرار

• درمان افتادگی مثانه با ورزش

این رویکرد شامل موارد زیر است:

1. تمرینات کگل : به تقویت عضلات کف لگن کمک می کنند.
2. فیزیوتراپی کف لگن
3. استفاده از پساری (وسیله حمایت کننده واژن)