نارسایی کلیه چیست؟

دکتر غلامرضا سیف [ متخصص رادیولوژی و سونوگرافی ]آدرس وب سایت : www.drseif-radiology.ir
آدرس مطب : تهران ، یوسف آباد ، خیابان فتحی شقاقی ، بین چهلستون و بیستون ، راديولوژي و سونوگرافي شقایق تلفن مطب : 88553155 - 021

کلیه نقشی حیاتی در بدن دارد و نه تنها خون را تصفیه می‌کند، بلکه سطح الکترولیت را متعادل کرده، فشار خون را کنترل می کند و در کنار اینها، سبب تولید سلول های قرمز خون می شود. کلیه ها در پشت ناحیه شکمی و در دو طرف ستون فقرات قرار دارند. اگر به طور ناگهانی کلیه های شما توانایی خود برای حذف مواد زائد را از دست بدهد، نارسایی حاد کلیه اتفاق می افتد. وقتی کلیه های شما توانایی فیلتر کردن خود را از دست می دهند، سطوح خطرناکی از مواد زائد ممکن است تجمع پیدا کند و ترکیب شیمیایی خون شما ممکن است از تعادل خارج شود. نارسایی حاد کلیه یا آسیب حاد کلیوی، به سرعت پیشرفت می کند که معمولاً در کمتر از چند روز این اتفاق می افتد. نارسایی حاد کلیوی می تواند کشنده باشد و نیازمند تشخیص سریع است.

آزمایش‌هایی مانند سونوگرافی، تصاویری از کلیه و مجاری ادراری فراهم می‌ کنند که پزشک به کمک آنها می‌تواند ناهنجاری‌ های موجود در کلیه‌ها را تشخیص دهد. سونوگرافی کلیه یک آزمایش غیرتهاجمی است که از امواج صوتی برای تولید تصاویری از کلیه‌ها استفاده می کند. در هنگام سونوگرافی، پزشک پروب را بر روی سطح بدن حرکت می‌دهد. پروب، امواج صوتی را به داخل بدن ارسال می‌کند و انعکاس آنها را از بدن دریافت می‌کند. در نهایت پروب، امواج منعکس شده را جمع‌آوری می‌کند. این امواج توسط برنامه‌های کامپیوتری به صورت سیاه و سفید بر روی عکس یا فیلم چاپ می‌ شوند. سپس تصاویر بر روی مانیتور دستگاه سونوگرافی، نمایش داده می‌شود.

علل نارسایی کلیه

• نارسایی کلیه می تواند در اثر بیماری های جانبی اتفاق بیفتد، به همین علت می ‌توان گفت عده‌ ای از افراد بیشتر در معرض ابتلا به نارسایی کلیوی قرار دارند.
• ابتلا به سرطان سلول های پلاسما و مغز استخوان
• مصرف داروهای شیمی درمانی
• استفاده از رنگ های مورد نیاز در آزمایش های تصویربرداری
• کاهش ناگهانی جریان خون در کلیه ها در اثر حملات و بیماری های قلبی، نارسایی کبدی، کمبود آب بدن، وجود عفونت های شدید و یا آلرژی در بدن و فشار خون بالا و مصرف داروهای ضد التهاب
• ابتلا به مشکلات دفع ادرار در اثر بیماری پروستات ، سرطان ‌های روده بزرگ ، سرطان مثانه، وجود سنگ کلیه ، لخته شدن خون در دستگاه ادراری با مشکلات اعصاب
• قرار گرفتن در معرض فلزات سنگین و مسموم شدن
• مصرف آنتی بیوتیک
• ابتلا به دیابت کنترل نشده
• مصرف مواد مخدر و نوشیدنی های الکلی
• ابتلا به بیماری های خود ایمنی مانند لوپوس

علائم نارسایی کلیه

معمولاً علائم نارسایی کلیه شامل موارد زیر است؛ اما ممکن است گاهی اوقات فردی مبتلا به نارسایی کلیه باشد و هیچ یک از علائم را از خود بروز ندهد:

• احساس خستگی مداوم
• احساس حالت تهوع و سرگیجه
• احساس درد در قفسه سینه
• کاهش ادرار در نتیجه احتباس مایعات در بدن و تورم مچ پاها و دست ها
• مشکلات تنفسی
• در موارد حاد تشنج و کما

انواع نارسایی کلیه

نارسایی حاد کلیه acute perenal

این نوع از نارسایی کلیه به دلیل نرسیدن جریان کافی خون به کلیه ها اتفاق می ‌افتد و زمانی قابل درمان است که پزشک بتواند به موقع این بیماری را تشخیص دهد.

نارسایی حاد ذاتی کلیه acute intrinsic

این نارسایی در اثر ورود ضربه مستقیم به کلیه ها اتفاق می افتد که می تواند در اثر یک سانحه باشد.

نارسایی مزمن کلیه chronic perenal

این نوع از نارسایی بر اثر نرسیدن خون کافی به کلیه ها و در نتیجه کوچک شدن کلیه ها اتفاق می افتد.

نارسایی مزمن ذاتی chronic inyrinsic

چنانچه بر اثر بیماری‌ های ژنتیکی کلیه دچار مشکل شود و برای مدت طولانی فرد با این مشکل دست و پنجه نرم کند، مبتلا به نارسائی مزمن ذاتی کلیه خواهد بود.

نارسایی پسا مزمن chronic post-renal

این نارسایی در اثر انسداد طولانی مدت مجاری ادرار و در نتیجه وارد شدن فشار و آسیب به کلیه ها ایجاد می شود.

عوارض جانبی نارسایی حاد کلیه

عوارض احتمالی نارسایی حاد کلیه عبارتند از:

1. احتباس مایعات در نارسایی حاد کلیه ممکن است منجر به ایجاد مایع در ریه ها شود که می تواند باعث تنگی نفس شود.
2. درد قفسه سینه در صورت التهاب پریکارد
3. ضعف عضلانی. هنگامی که مایعات بدن و الکترولیت ها از تعادل خارج شوند می تواند منجر به ضعف عضلات شود. به خصوص سطح پتاسیم در خون بسیار خطرناک است.
4. آسیب دائمی کلیه. گاهی اوقات نارسایی حاد کلیه باعث از دست رفتن کارکرد کلیه می شود. افراد مبتلا به بیماری کلیوی در مرحله پایانی نیاز به دیالیز دائمی یا پیوند کلیه برای زنده ماندن پیدا میکنند.
5. مرگ. نقص حاد کلیه می تواند منجر به از دست دادن عملکرد کلیه و در نهایت مرگ شود. خطر مرگ در افرادی که مشکلات کلیوی قبل از نارسایی حاد کلیه دارند، بالاتر است.

درمان نارسایی کلیه

چندین روش درمانی برای درمان نارسایی کلیوی وجود دارد؛ اما نوع درمان به علت نارسایی کلیوی بستگی دارد. پزشک می‌تواند به شما در تشخیص مناسب‌ترین گزینه درمانی کمک کند. برخی از این روش‌های درمانی عبارتند از:

دیالیز

در دیالیز به کمک تجهیزات ماشینی، خون بیمار فیلتر و پالایش می‌شود. این دستگاه کار کلیه را انجام می‌دهد. بر اساس نوع دیالیزی که باید انجام دهید، ممکن است دستگاه‌های بزرگ به شما وصل شده یا از کیسه‌های کاتتر قابل حمل استفاده شود. رژیم غذایی کم پتاسیم و کم‌سدیم معمولاً در هنگام انجام فرایند دیالیز تجویز می‌شود. دیالیز، نارسایی و کم‌کاری کلیه را درمان نمی‌کند؛ اما در صورتی که آن را مرتب انجام دهید، طول عمر شما افزایش می‌دهد.

پیوند کلیه

یکی دیگر از گزینه‌های درمانی برای نارسایی کلیه، پیوند کلیه است. مزیت پیوند کلیه این است که کلیه جدید به درستی کار می‌کند و نیازی به دیالیز نخواهد داشت. عیب این روش نیاز به استفاده از داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی بدن است که باید پس از انجام عمل جراحی مصرف شوند.

تشخیص عفونت کلیه با سونوگرافی

عفونت‌های مجاری ادراری در صورت عدم درمان، ممکن است کلیه‌ها را مبتلا کنند. عفونت کلیه درد شدیدی در سطح شکم و پهلوها ایجاد می‌ کند. همچنین از دیگر علائم عفونت کلیوی می‌توان به تب، تهوع و استفراغ اشاره کرد. کلیه سالم با کلیه عفونی از لحاظ سایز متفاوت است. رادیولوژیست برای تشخیص عفونت، در هنگام سونوگرافی به سایز کلیه‌ها توجه می‌ کند.

آمادگی قبل از سونوگرافی کلیه

سونوگرافی کلیه نیاز به آمادگی خاصی ندارد. تنها ممکن است نیاز داشته باشید قبل از انجام سونوگرافی، آب بنوشید تا مثانه پر شود. البته ممکن است به تشخیص پزشک پیش از انجام سونوگرافی برای کاهش درد یا التهابات کلیه، داروی خاصی تجویز شود.

تشخیص نارسایی کلیه با سونوگرافی

• تکنسینی که سونوگرافی را انجام می‌ دهد، ژلی را روی پوست شما در ناحیه کلیه‌ ها پخش می‌ کند. این ژل به هدایت بهتر امواج صوتی تولید شده توسط مبدل کمک می‌ کند.
• سپس تکنسین، مبدل را به شکم شما می‌مالد. در نقاط خاصی در طول سونوگرافی، ممکن است از شما بخواهند نفس خود را حبس کنید یا به پهلو بخوابید.
• امواج صوتی تولید شده توسط مبدل از اندام‌ های شما باز می‌ گردد یا به اصطلاحی، پژواک می‌ شوند. یک کامپیوتر این پژواک‌ ها را می‌ گیرد و تصاویری از کلیه‌ شما ایجاد می‌ کند.

عوارض جانبی سونوگرافی کلیه

سونوگرافی کلیه روش ایمن برای بررسی بیمار و دریافت تصاویر حیاتی بدون خطر ابتلا به اشعه است.