معرفی و شناخت لایه های پوست بدن

شبکه اطلاع رسانی پزشک آن لاین [ پرتال اطلاع رساني ]آدرس وب سایت : www.pezeshkonline.ir

پوست انسان ، پوششی در سطح بدن است که از آن در برابر محیط بیرون محافظت کرده و همچنین محرک های حسی را از محیط خارجی دریافت می کند. پوست از سه لایه بافت تشکیل شده است که عبارتند از :

1. اپیدرم (Epidermis): این بخش بیرونی ترین لایه پوست است که ساختار محافظ اولیه را می سازد و به آن لایه شاخی یا اِستراتوم کورنِئوم (Stratum Corneum) نیز می گویند.
2. درم (Dermis): یک لایه فیبری است که اپیدرم را پشتیبانی و تقویت می کند.
3. بافت زیر پوستی یا زیر جلدی (Subcutaneous Tissue): عمیق ترین لایه پوستی در بدن است که از یک لایه زیر پوستی از چربی در زیر درم تشکیل شده است و مواد مغذی را برای دو لایه دیگر پوست تأمین می کند و همچنین برای بدن نسبت به محیط بیرون به صورت عایق عمل می کند.

ساختار پوست

همان طور که در بالا اشاره شد، در پستانداران، در پوست دو لایه اصلی وجود دارد: اپیدرم، که مستقیماً با محیط پیرامون بدن در ارتباط قرار دارد و درم لایه ای است در زیر اپیدرم واقع شده است. این دو لایه برای بسیاری از کارکرد های مطرح شده در مورد پوست بسیار حیاتی هستند. در این بخش به طور دقیق تر به بررسی این لایه های پوستی می پردازیم.

اپیدرم

اپیدرم یا روپوست لایه ای از پوست است که از ورود پاتوژن ها به داخل بدن جلوگیری کرده و مانع خارج شدن آب از بدن می شود. این لایه، از سلول های مسطحی به نام سلول های پوششی سنگفرشی تشکیل شده است. اصطلاح سنگفرش به معنای شبیه به موزاییک است و شکل صاف و چند بخشی این سلول ها را توصیف می کند.

سلول های لایه اپیدرم شامل انواع مختلفی است که عبارتند از:

• کراتینوسیت ها (Keratinocyte): این سلول ها می توانند بدن را از ورود پاتوژن ها محافظت کنند.
• سلول های لانگر هانس (Langerhans Cells): این دسته از سلول ها در صورت بروز عفونت در پاسخ ایمنی بدن کمک می کنند.
• ملانوسیت ها (Melanocyte): سلول های ملانین داری هستند که رنگدانه هایی را ایجاد می کنند که به پوست بدن رنگ می بخشد.
• سلول های مرکل (Merkel Cells): این سلول ها گیرنده های حسی بیضی شکلی هستند که در حس لامسه نقش مهمی دارند.

بیشتر سوختگی ها و صدمات پوستی شامل صدماتی است که در اپیدرم اتفاق می افتد. این گونه صدمات می توانند به سرعت بهبود یابند. صدمات عمیق تر که به لایه درم نیز آسیب می رساند، ممکن است بسیار جدی و خطرناک باشند.

غشای پایه

غشای پایه یک لایه نازک از الیاف بین درم و اپیدرم است. این غشا می تواند هر ترکیبی که بین دو لایه درم و اپیدرم رد و بدل می شود را کنترل کند و به عنوان یک لایه دفاعی مضاعف در برابر پاتوژن ها و یک محافظ در برابر از دست دادن آب و سایر مواد حیاتی، از طریق پوست به شمار آید. هنگامی که پوست نیاز به رشد یا بهبودی دارد، غشای پایه می تواند کنترل خود را بر عبور ترکیبات بین دو لایه کاهش داده و به آب و مواد مغذی اجازه دهد تا اپیدرم آسیب دیده را ترمیم کنند، از این رو این بخش در تسریع روند بهبودی اپیدرم نقش موثری دارد.

لایه درم

درم یا پوست لایه ای از ساختمان پوست است که در بخش های عمیق تری نسبت به اپیدرم قرار دارد و به عنوان سپری در اطراف بدن قرار گرفته که بدن را از اثرات شدید و سخت محیطی محافظت می کند. این لایه حاوی بسیاری از ساختار های پیچیده، اعم از اعصاب، رگ های خونی، فولیکول های مو، غدد عرق، و غدد چربی پوست است. این غدد چربی که به «غدد سباسه» نیز معروف هستند، ماده مومی و روغنی را ایجاد می کند که سراسر پوست بدن را می پوشاند تا از آسیب های محیطی در امان باشد.

درم از الیافی تشکیل شده است که شامل کلاژن و ترکیباتی از گلیکوزآمینوگلیکان هستند و قادر به نگه داشتن مقدار زیادی آب در این لایه بوده و در نتیجه از تورم و کوفتگی پوست تا حدی جلوگیری می کنند. شبکه ای از الیاف کشسان مانند کلاژن با قابلیت انعطاف خود پوست را محکم نگه می دارند و پس از کشش و آسیب آن را ترمیم می کنند.
سلول های درم توسط رگ های خونی تغذیه می شوند، در حالی که هیچ کدام از رگ های خونی به ایپدرم نفوذ نمی کنند و اپیدرم مواد را فقط از طریق انتشار از لایه زیرین خود دریافت می کند. درم همچنین دارای اعصاب و اندام های حسی در سطوح مختلف است.