درد مفصل آکرومیوکلاویکولار شانه چگونه بهبود می یابد؟

دکتر علی نقره کار [ متخصص درد ]آدرس وب سایت : www.dr-noghrekar.ir
آدرس مطب : تهران، میدان آرژانتین، ابتدای خیابان الوند، ساختمان مرکزی پزشکان،طبقه اول تلفن مطب : 88670088 - 021

درد مفصل اکرومیوکلاویکولار (استخوان بالای شانه) یکی از مشکلاتی است که اگرچه زیاد اتفاق می افتد ولی مردم با آن آشنایی زیادی هم ندارد. درد مفصل اکرومیوکلاویکول (Acromioclavicular که به طور خلاصه به آن AC می گویند) باعث می شود بیمار توانایی حرکتی در شانه ها را تا حد زیادی از دست بدهد و دیگر نتواند مثل سابق از آن استفاده کند. این مشکل باعث محدودیت حرکتی شانه، محدود شدن قدرت و مشکلات دیگر می شود. ولی چطور باید بفهمیم که درد شانه ای که تجربه می کنیم مربوط به مفصل اکرومیوکلاویکول (استخوان بالای شانه) است و مهمتر از آن اینکه برای رفع و بهبود این درد چه کار باید بکنیم؟
اول از همه باید با آناتومی بدن و مفصل اکرومیوکلاویکول(استخوان بالای شانه) بیشتر آشنا شویم.

مفصل اکرومیوکلاویکول (استخوان بالای شانه) کجاست و چطور عمل می کند؟

مفصل اکرومیوکلاویکول (استخوان بالای شانه)، مفصلی است که در انتهای استخوان ترقوه (clavicle یا کلاویکل) قرار دارد و محل اتصال این استخوان به آکرومیون (زائده ایی که در بخش بالایی و بیرونی استخوان کتف است) در استخوان کتف می باشد.

دردی که در این قسمت از شانه احساس می شود؛ معمولاً به علت ضربه یا شوک شدید یا در افراد مسن تر به دلیل آرتروز به وجود می آید. مثلاً وقتی با شانه و به خصوص با نوک شانه زمین بخورید یا زمانی که دست هایتان در حالت باز و کشیده قرار دارند زمین بخورید، فشار زیادی به این مفصل وارد می شود که ممکن است باعث آسیب دیدگی این بخش شود.

وقتی چنین اتفاقی بیفتد معمولاً رباط ها دچار پارگی جزئی یا کامل می شوند. رباط ها در واقع آن بخشی از بافت های حول مفصل هستند که یک استخوان را به استخوان دیگر متصل می کنند ( تاندون ها کارشان اتصال عضلات به استخوان ها است). پارگی رباط در مفصل اکرومیوکلاویکول (استخوان بالای شانه) به اصطلاح جدا شدن شانه هم گفته می شود.

جدا شدگی شانه یا پارگی رباط در مفصل اکرومیوکلاویکول (استخوان بالای شانه) با شدت های مختلف اتفاق می افتد. بر حسب میزان آسیب دیدگی شانه، شدت جداشدگی درجه بندی می شود که این درجه شامل درجه 1 (خفیف)، درجه 2 (متوسط) و درجه 3 (شدید) هستند. جداشدگی درجه سه شدید ترین نوع آسیب به مفصل اکرومیوکلاویکول است. این وضعیت گاهی به اصطلاح انحراف «Stair Step» نامیده می شود که به معنی بد شکلی پله ای شکل است. چرا پله ای شکل؟ به این دلیل که در آسیب دیدگی درجه 3 استخوان ترقوه کاملاً از کتف جدا می شود و انتهای این استخوان به صورت برجسته و کاملاً مشخص از روی پوست مشخص می شود.

البته همه دردهایی که منشأ آنها مفصل اکرومیوکلاویکولار(استخوان بالای شانه) است به علت پارگی رباط اتفاق نمی افتند. گاهی این درد ناشی از آرتروز است که باعث می شود این مفصل سفت و سخت بشود. ممکن است شانه به هیچ وجه ضربه ندیده باشد یا حادثه ای برای شما پیش نیامده باشد ولی در قسمت شانه و مفصل اکرومیوکلاویکولار احساس درد کنید. در این حالت احتمالاً علاوه بر درد، میزان دامنه حرکتی مفصل هم به تدریج کم تر شده و تحرک شانه سخت تر می شود. در واقع به علت جایگاه خاصی که این مفصل دارد، اگر آسیب دیدگی در این قسمت اتفاق بیفتد، حرکت کل شانه دچار مشکل می شود و شما در قسمت بالای شانه احساس درد می کنید.

علائم و نشانه های درد مفصل اکرومیوکلاویکولار(استخوان بالای شانه)

مهمترین و بارزترین نشانه آسیب دیدگی مفصل اکرومیوکلاویکولار(استخوان بالای شانه) درد است. دردی که در شانه ها و به خصوص در سرشانه ها احساس می شود؛ ممکن است خبرهای بدی برای شانه تان داشته باشد. به خصوص اگر سر شانه ها و اطراف مفصل اکرومیوکلاویکولار(استخوان بالای شانه) حساس و دردناک شده است، احتمالاً آسیب دیدگی مربوط به همینجا است. درد در این حالت تقریباً در نوک شانه ها به اوج خود می رسد.
اتفاق دیگری که هنگام آسیب دیدگی مفصل می افتد این است که دامنه حرکتی دست و شانه محدود می شود. این هم یکی از نشانه های دیگری است که می توانید به آن دقت کنید. در آسیب دیدگی مفصل اکرومیوکلاویکولار(استخوان بالای شانه)، بالا بردن دست معمولاً همراه با درد خواهد بود. مثلاً وقتی قرار است از کابینت های بالای سرتان چیزی بردارید، سرتان را بشویید یا تی شرت را از تنتان بیرون آورید، در قسمت شانه ها احساس درد می کنید.

علاوه بر این ممکن است موقعی که دست را به سمت مخالف بدن و به شانه سمت مخالف می برید، در قسمت مفصل اکرومیوکلاویکولار(استخوان بالای شانه) احساس درد کنید. خوابیدن به پهلو و بر روی شانه آسیب دیده هم در این موقعیت دردناک خواهد بود تا جایی که احتمالاً در این حالت اصلا نمی توانید به خواب بروید.

درمان آسیب دیدگی مفصل اکرومیوکلاویکولار

درمان آسیب دیدگی مفصل بستگی به این دارد که این آسیب به چه شکلی ایجاد شده باشد. برای آسیب دیدگی های ناشی از ضربه و شوک، معمولاً استراحت و یخ درمانی مفید است. به خصوص یخ درمانی می تواند در اوایل کار بسیار مفید باشد و التهابی که ایجاد شده است را از بین ببرد. به علاوه استفاده از داروهای ضد التهاب هم در کاهش درد و التهاب ایجاد شده در مفصل مفید است. هر چند که پیش از استفاده از هر نوع دارو باید حتماً با یک پزشک مشورت کنید.
استفاده از یخ درمانی به کاهش درد و تورم و التهاب کمک می کند و در نتیجه برای کمک به درمان آسیب دیدگی مفصل پیشنهاد می شود. در مقابل استفاده از گرما درمانی پیشنهاد نمی شود چون در این مورد تأثیر گذاری خاصی نخواهد داشت. بهتر است شانه ها را به مدت 10 تا 15 دقیقه تحت یخ درمانی قرار دهید و این کار 2 تا 3 بار در روز انجام شود.

وقتی مفصل اکرومیوکلاویکولار(استخوان بالای شانه) در شانه آسیب دیده باشد، تحمل وزن دست برای مفصل دشوار و همراه با درد می شود. برای اینکه دست کنار بدن آویزان نباشد و باعث درد نشود، بهتر است با یک باند یا پارچه، دست را از شانه یا گردن آویزان کنید تا فشار و استرسی که به مفصل آسیب دیده وارد می شود کاهش پیدا کند.

معمولاً شدت آسیب دیدگی تعیین کننده سرعت بهبود درد و بازگشت قابلیت ها و توانایی های حرکتی شانه و دست است. در بیشتر پارگی های رباط، مدت 6 تا 8 هفته زمان لازم است تا آسیب دیدگی برطرف شود. در برخی موارد هم که آسیب دیدگی درجه 3 اتفاق می افتد، بهبود آسیب دیدگی بسیار بیشتر زمان می برد و حتی ممکن است بدون انجام عمل جراحی امکان پذیر نباشد.
ولی وضعیت در مورد درد مفصل اکرومیوکلاویکولار که از ضربه یا شوک ناشی نشده است تا حد زیادی متفاوت است. این دردها معمولاً نشان دهنده وجود آرتروز و فرسایش مفصل هستند. در این مواقع باز هم یخ درمانی می تواند به کمک ما بیاید. یخ درمانی می تواند باعث کاهش التهاب در مفصل شود که وضعیت را تا حدی بهبود می بخشد. استفاده از داروهای ضد التهاب هم حتماً با توصیه و نظارت پزشک می تواند به این مسئله کمک کند. اگر به هر دلیلی استفاده از دارو مؤثر نبود، ممکن است تزریق استروئید در مفصل اکرومیوکلاویکول مورد بررسی قرار گیرد تا به این شکل درد مفصل بهبود داده شود. از جمله روشهای مفید و موثر در درمان درد ناشی از آرتروز مفصل، پی آر پی یا سلول درمانی است که در این زمینه میتواند بسیار موثر باشد.

ورزشهای فیزیوتراپی برای درد مفصل اکرومیوکلاویکولار(استخوان بالای شانه)

درد مفصل اکرومیوکلاویکولار(استخوان بالای شانه) اگر ناشی از پارگی و آسیب دیدگی رباط باشد، مانند آسیب دیدگی رباط در نقاط دیگر بدن می تواند با کمک ورزش رفع درد شانه انجام شود. هدف از انجام این ورزشها این است که هم التهاب ایجاد شده را کاهش دهند و هم دامنه حرکتی مفصل و قدرت عضلانی را بازگردانند.

در صورتی که درد مفصل به خاطر خشکی و سفتی مفصل است، هم می توان از ورزشهای فیزیوتراپی برای بهبود وضعیت کمک گرفت. در این مواقع ممکن است لازم باشد تحرک شانه و دست با کمک دست دیگر یا فرد دیگری انجام شود تا توانایی های حرکتی مفصل بهبود پیدا کنند. به خصوص در مواردی که مفصل دچار آرتروز شده است، حفظ فعالیت و تحرک برای بازگرداندن توانایی های حرکتی مفصل بسیار ضروری است.

یکی دیگر از انواع فیزیوتراپی برای درمان مفصلی که دچار آرتروز شده است، استفاده از روش یونتوفورزیس (Iontophoresis) است. در این روش، یک ماده باردار توسط نیروی محرک دافعه الکتریکی (ایجاد شد ه توسط جریان الکتریکی کوچک دستگاه) از پوست وارد بدن می شود؛ و داروهای ضد التهابی را به محل آسیب دیدگی می رساند. این روش برای کاهش درد در محل آسیب دیده بسیار مؤثر است.