تشخیص جفت اکرتا با سونوگرافی

دکتر محمد اعظمی [ متخصص رادیولوژِی ]آدرس وب سایت : www.radiologymarkazi.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان شمس ابادی، روبروی عیسی بن مریم، ساختمان صبا تلفن مطب : 32202762 - 031

جفت اکرتا یا پلاسنتا اکرتا یک عارضه تهدید کننده جان مادر است که در برخی بارداری ها دیده می شود. جفت یا پلاسنتا عضوی است که جنین را در درون رحم نگه داشته، ارتباط خونی بین مادر و جنین را برقرار کرده و سبب رسیدن اکسیژن و مواد غذایی به جنین می شود. در مواردی که جفت اکرتا در بارداری وجود دارد، یعنی رشد جفت به درون دیواره های رحم مادر بسیار زیاد و عمیق بوده به طوری که جدا کردن آن در صورت عدم کنترل دقیق می تواند خونریزی بسیار شدید و تهدید کننده ای برای جان مادر ایجاد کند.

آیا جفت اکرتا در بارداری خطرناک است؟

تحقیقات نشان می دهد که تا 7٪ از زنان مبتلا به این عارضه ممکن است در اثر عدم توجه صحیح به جفت اکرتا بمیرند و تا 60٪ ممکن است عوارض قابل توجهی را تجربه می کنند. با این حال، درصورت انجام مراقبت های پزشکی توسط متخصص و تشخیص این عارضه قبل از زایمان، عوارض تا حد زیادی کاهش می یابد.
در مواردی که جفت اکرتا در بدن مادر وجود داشته باشد، جفت توسط انقباضات رحمی به طور طبیعی جدا نمی شود که می تواند منجر به خونریزی بیش از حد، از دست دادن رحم و حتی مرگ مادر شود.

علائم جفت اکرتا چیست و جفت اکرتا چه علائمی دارد؟

به طور کلی، تا زمان زایمان هیچ علائم غیرطبیعی از جفت اکرتا مشاهده نمی شود. اما وقتی جفت اکرتا به صورت سر راهی قرار می گیرد، (این دو حالت معمولاً با هم اتفاق می افتد که جفت پرویا اکرتا نام دارد) خونریزی یک علامت شایع در مادران است، زیرا جفت سرراهی اغلب باعث خونریزی واژینال بدون درد و قرمز روشن می شود که از سه ماهه دوم شروع خواهد شد اما جفت اکرتا به تنهایی هیچ علامتی در دوران بارداری ندارد.

چنانچه وجود جفت اکرتا قبل از زایمان تشخیص داده نشده و گزینه زایمان طبیعی برای مادر در نظر گرفته شود، خونریزی بسیار شدید ناشی از جدا نشدن جفت در حدود 30 دقیقه بعد از خروج نوزاد جان مادر را تهدید می کند. زیرا جفتی که به درون بافت رحم رسوخ کرده از دیواره آن جدا نمی شود در نتیجه رحم جمع نشده و خونریزی ادامه خواهد داشت که می تواند تهدید کننده جان مادر باشد.

جفت اکرتا چگونه تشخیص داده می شود؟

خوشبختانه امروزه به مدد علم و فناوری جفت اکرتا در حاملگی قابل تشخیص است. تنها راه تشخیص جفت اکرتا در بارداری سونوگرافی است. با انجام یک سونوگرافی دقیق می توان جفت اکرتا را در بارداری تشخیص داد و با انجام زایمان به روش سزارین جان مادر را نجات داد. اما متأسفانه در برخی موارد به علت انجام ندادن سونوگرافی و یا دقیق انجام نشدن آن این عارضه تشخیص داده نمی شود.
اگر سابقه اختلالات در جفت و یا جفت سر راهی داشته اید، حتما به متخصص زنان اطلاع دهید تا در صورت نیار انجام سونوگرافی دقیقی را برای شما درخواست کند.

اگر برای جفت اکرتا عوامل خطر را در خود دارید ، شاید بخواهید غربالگری کنید :

• از هفته ی پانزدهم بارداری، اولتراساوند ( سونوگرافی جفت اکرتا را تشخیص می دهد، گرچه بهترین نتایج حدود هفته ی بیستم بارداری به دست می آید، زیرا در این زمان، اولتراساوند دقیق تر است. اگر جفت اکرتا رخ داده باشد، جفت به شکل پنیر سوئیسی خواهد بود.)
• آزمایش خون برای اندازه ی سرم آلفا فیتوپروتئین. این پروتئین در خون و جنین یافت میشود. چون لایه های رحم نازک است، اجازه میدهد که سرم آلفا فیتوپروتئین جنینی به داخل خون مادر نشت کند. اگر این میزان بدون علت مشهود دیگری افزایش یابد، احتمالاً جفت اکرتا تشخیص داده می شود.

مناسبترین زمان سونوگرافی چسبندگی جفت

بهترین زمان برای انجام این سونوگرافی مابین هفته های 18 تا 22 بوده که طی آن لازم است سونولوژیست موارد زیر را به دقت بررسی کند:

از بین رفتن لایه هایپو اکوی پشت جفت
نازک شدن لایه عضلانی رحم به کمتر از 2 میلی متر در سطح اتصال جفت
نازک شدن سروز (پرده نازک) بین مثانه و رحم
برآمده شدن بافت جفت به سمت بیرون از لایه روی رحم و نفوذ آن به بافت های اطراف
مهم ترین نشانه موجود در سونوگرافی رنگی وجود کانال ها و دریاچه های عروقی باز و بسیار پرخون می باشد.

درصورتی که عوامل خطر زیر را دارید، در هنگام انجام سونوگرافی، حتما پزشک متخصص را مطلع سازید تا جفت شما را از نظر چسبندگی به دقت بررسی کند.
به طور معمول جفت به لایه درونی رحم موسوم به دسیدوا (سطحی ترین لایه اندومتر) متصل است. اتصال بین جفت و این لایه باید تا پایان دوره بارداری به اندازه کافی محکم باشد اما بلافاصله بعد از زایمان گسسته شود.

دسیدوا در دستیابی به این تعادل اهمیت زیادی دارد زیرا عمق اتصال جفت به رحم را تعیین و توانایی جفت برای کنده شدن را به هنگام زایمان تنظیم می کند. بنابراین، آسیب دیدگی یا غیر طبیعی بودن دسیدوا می تواند به بروز چسبندگی جفت منجر گردد. چسبندگی اغلب در محل زخم های روی دیواره رحم ناشی از سزارین یا سایر جراحی های رحمی که در گذشته انجام شده است، رخ می دهد.