انواع کبد چرب

دکتر غلامرضا سیف [ متخصص رادیولوژی و سونوگرافی ]آدرس وب سایت : www.drseif-radiology.ir
آدرس مطب : تهران ، یوسف آباد ، خیابان فتحی شقاقی ، بین چهلستون و بیستون ، راديولوژي و سونوگرافي شقایق تلفن مطب : 88553155 - 021

تجمع چربی در کبد می تواند به مرور زمان ایجاد التهاب و تشکیل باندهای فیبروز نماید، در صورت عدم درمان و بهبودی، کبد چرب می تواند به سمت نارسایی کبد و سیروزکبدی (تشکیل بافت فیبروز درکبد) پیشروی نماید. رسوب چربی (عمدتاً از چربی های خنثی مثل تری گلسیرید در سلول های کبدی است) که پیدایش آن در افراد چاق، کم تحرک، مبتلایان بـه دیابت، چربی خـون بـالا، شخصیت های اضطرابی (افراد پراسترس) و مصرف کنندگان طولانی مدت غذاهای دارای مواد نگه دارنده همچون فست فـودها و نوشابه های گازدار بیشتر دیـده می شود. تجمع چربی در کبد می تواند به مرور زمان ایجاد التهاب و تشکیل باندهای فیبروز نماید. در صورت عدم درمان و بهبودی، کبد چرب می تواند به سمت نارسائی کبد و سیروزکبدی (تشکیل بافت فیبروز درکبد) پیشروی نماید.

انواع کبد چرب

انواع کبد چرب با توجه به مصرف یا عدم مصرف الکل در فرد به دو دسته ی کبد چرب الکلی (AFLD)و کبد چرب غیر الکلی (NAFLD)، تقسیم بندی می شود که در ادامه به آن ها می پردازیم.

کبد چرب غیر الکلی (NAFLD):کبد چرب غیر الکلی خود انواع مختلفی دارد.

• کبد چرب غیر الکلی ساده (NAFLD)
• استئوهپاتیت غیر الکلی (NASH)
• کبد چرب حاد بارداری (AFLP)

کبد چرب الکلی (AFLD):کبد چرب الکلی را هم از نظر پزشکی به دو دسته تقسیم بندی می کنند.

• کبد چرب الکلی ساده (AFLD)
• استئوهپاتیت الکلی (ASH)

• درجه یا گرید 1:گونه ساده ای که عملکرد کبد را مختل نمی سازد، اما همچنان نیازمند مدیریت است.
• درجه یا گرید 2:عارضه ای متوسط که به منظور جلوگیری از پیشرفت بیماری باید تحت درمان قرار گیرد.
• درجه یا گرید 3:حالت شدید بیماری که معمولاً با بروز علائم کبد چرب توأم است.

علل ایجاد کبد چرب

• مصرف الکل و مشروبات الکلی
• مصرف مواد غذایی چرب
• اضافه وزن
• نداشتن فعالیت بدنی سالم یعنی همان ورزش و تحرک مفید
• سوء تغذیه و فشار خون بالا
• بارداری
• مصرف داروهایی همچون آسپرین وتتراسایکلین و استامینوفن هستند.

علائم و نشانه های کبد چرب

• درد در مرکز و یا سمت راست بخش بالای شکم
• سردرگمی، مشکل در تمرکز
• احساس خستگی و بی حالی مداوم
• کاهش وزن و اشتها
• حالت تهوع
• ضعف عمومی
• گیجی
• تمایل به خونریزی راحت تر و سریع

تشخیص بیماری کبد چرب

چنانچه پزشک شما با توجه به علائمی که برای او توضیح می دهید، به بیماری کبد چرب مشکوک شود، سؤالاتی در خصوص مصرف الکل، سابقه ی کبد چرب در خانواده، سوابق دارویی گذشته و حال و همچنین تغییرات وضعیت بدنی از شما خواهد پرسید. چنانچه به تازگی احساس خستگی می کنید، کم اشتها شده اید یا هر مورد ناگهانی دیگر را مشاهده کرده اید، با پزشک خود در میان بگذارید. پزشک با استفاده از ۴ روش می تواند ابتلای به کبد چرب در شما را تأیید کند:

بررسی فیزیکی

ممکن است پزشک شما با لمس یا ایجاد فشار در ناحیه ی کبد به التهاب آن پی ببرد. چنانچه کبد شما در اثر التهاب بزرگ شده باشد، قابل لمس خواهد بود؛ البته در شرایطی هم کبد شما دچار التهاب شده اما از لحاظ ابعادی بزرگ تر نشده است.

بیوپسی کبد

بیوپسی کبد بهترین روش برای تشخیص نوع و شدت بیماری کبد است. البته از این روش زمانی استفاده می شود که روش های دیگر پاسخ قطعی در تشخیص بیماری نداده باشند. در بیوپسی کبد، پزشک با سوزن بخشی از بافت داخل کبد را جدا می کند. در این حالت، برای کاهش احساس درد در حین برداشت نمونه، مقداری بی حسی موضعی تزریق می شود. به این ترتیب، بیوپسی می تواند وجود بیوپسی کبد را تأیید کند.

آزمایش خون

در بسیاری از موارد، آزمایش خون با مشخص کردن افزایش آنزیم های کبدی می تواند وجود این اختلال را تأیید کند. برای مثال ممکن است پزشک شما از آزمایشگاه بخواهد تا فاکتورهای آلانینآمینوترانسفراز (ALT)یاآسپارتات ترانس آمیناز (AST)را در خون شما اندازه گیری کند.

بالاتر بودن میزان این آنزیم ها از حالت استاندارد، به معنای التهاب کبدی هستند. البته کبد چرب، می توانند یکی از علل مربوط به التهاب کبد باشد و هر التهاب کبدی به معنای کبد چرب نیست. درصورتی که آزمایش خون، التهاب کبدی را تأیید کرد، ممکن است پزشک شما روش دیگری در خصوص تشخیص علت التهاب را تجویز کند.

تصویربرداری

پزشک برای تشخیص دقیق تر نوع التهاب کبد می تواند، سونوگرافی، MRI یا سی تی اسکن را پیشنهاد دهد. روش دیگری هم به نام الاستوگرافی بافت نرم با امواج فراصوت (VCTE) وجود دارد که با بررسی سفتی بافت ها، بیماری را تشخیص می دهد.

افراد در معرض ابتلا به کبد چرب

کبد چرب می تواند در اثر تغذیه ی نامناسب گریبان گیر هر فرد یا گروهی در جامعه باشد؛ با این حال، بعضی از افراد به علت شرایط خاص بدنی ممکن است بیش از سایرین در خطر ابتلا به کبد چرب قرار داشته باشند. برای مثال این افراد بیش از سارین در معرض ابتلا به بیماری کبد چرب هستند:

• زنان مبتلا به تخمدان پلی کیستیک
• زنان باردار
• افرادی که سابقه ی ابتلا به هپاتیت C داشته اند.
• افراد بسیار چاق
• افراد مقاوم به انسولین
• مبتلایان به دیابت نوع ۲
• افرادی که داروهایی مانند متوترکسات، تاموکسیفن و آمیودارون مصرف می کنند.
• افرادی که کلسترول، تری گلیسیرید و فشار خون بالا دارند.
• افراد مبتلا به سندروم متابولیک

از طرفی نتایج تحقیقات نشان داده است که کبد چرب در زنان بین ۴۰ تا ۶۰ سال، شایع تر از مردان است.در این میان، کودکان هم در معرض بیماری کبد چرب هستند. برخلاف باور عموم که بعضی بیماری ها را مختص دوران بزرگسالی می داند، کودکان هم به دلایلی مانند تغذیه ی ناسالم و تحرک کم ممکن است به بیماری کبد چرب مبتلا شوند. از این رو دقت در وضعیت تغذیه و ورزش کودکان اهمیت زیادی به منظور پیشگیری از بروز این بیماری در آن ها دارد.

عوارض کبد چرب

عوارض اصلی بیماری کبد چرب غیرالکلی، سیروز کبدی است. سیروز کبدی منجر به

• سردرگمی، خواب آلودگی و بی حس بودن (آنسفالوپاتی کبدی)
• سرطان کبد
• ایجاد مایع در شکم
• تورم رگ ها در مری شما (واریس مری)
• در نهایت منجر به نارسایی کبدی می شود.