دلایل انجام سونوگرافی کبد

دکتر غلامرضا سیف [ متخصص رادیولوژی و سونوگرافی ]آدرس وب سایت : www.drseif-radiology.ir
آدرس مطب : تهران ، یوسف آباد ، خیابان فتحی شقاقی ، بین چهلستون و بیستون ، راديولوژي و سونوگرافي شقایق تلفن مطب : 88553155 - 021

کبد یکی از بزرگترین و مهم ترین ارگان های بدن است. این عضو بدن، از پروتئین ها و کلسیم ها در هضم و دستگاه گوارش استفاده می کند. کبد کمک می کند غذایی که خورده می شود، به انرژی تبدیل شود و به کمک طحال، مانند یک فیلتر عمل می کند که زباله های مضر را فیلتر و دفع می کند. اگر کبد شما صدمه ببیند و بیمار شود، ممکن است عملکردش دچار اختلال شود. اگر این اتفاق بیفتد، پزشک ممکن است به منظور تشخیص مشکل و بیماری، سونوگرافی کبد را تجویز کند.

سونوگرافی اطلاعات زیادی در اختیار پزشک قرار می دهد. سونوگرافی یک روش بدون عارضه و بدون درد برای تشخیص برخی از بیماری ها و بررسی اندازه طبیعی کبد در سونوگرافی است. در این روش به جای استفاده از اشعه های مضر، از امواج صوتی استفاده می شود. انجام سونوگرافی برای کبد نسبت به سایر روش های تصویربرداری و تشخیصی نسبتاً سریع و ارزان تر است. از آنجایی که برخی از بیماری های کبدی از جمله سرطان کبد در مراحل اولیه بدون علامت هستند، انجام سونوگرافی می تواند به پیدا کردن و شناسایی تومورهای بدخیم و خوش خیم کمک کند.

همچنین اگر بیماران دچار ضایعات کبدی شده باشند و یا کبد به بیماری هایی از جمله کبد چرب و سیروز کبدی مبتلا شده باشند، سونوگرافی می تواند بهترین روش تشخیصی باشد. رادیولوژیست بر طبق تصاویری که مشاهده می کند، نتایج سونوگرافی کبد را در پایین یک صفحه برای پزشک گزارش می دهد. خواندن این نتایج برای پزشکان کار راحتی است؛ زیرا به اصطلاحاتی که در صفحه تفسیر آزمایش سونوگرافی کبد نوشته می شود، تسلط کامل دارند.

علائم بیماری های کبدی

• فرد بیمار احساس تهوع می کند.
• فرد بیمار احساس درد در شکم در ناحیه راست بدن دارد.
• بیمار با کاهش وزن روبه رو لست.
• فرد بیمار احساس خستگی و احساس ضعف در بدن دارد.

دلایل انجام سونوگرافی کبد

سونوگرافی کبد چندین کار مهم می تواند انجام دهد:

1. بررسی ابتلا به سرطان کبد، هپاتیت و سیروز
2. مشاهده تومور، عفونت یا کیست کبد یا طحال
3. کمک به پزشکان برای فهمیدن چرایی و چگونگی پیشرفت بیماری کبد
4. مشاهده روند درمان
5. مشاهده آسیب به کبد یا طحال در اثر تصادف
6. بررسی علت هر درد غیرقابل تشریح

مزایای سونوگرافی کبد

• غیر تهاجمی
• بدون درد
• در دسترس و قابل استفاده برای همه ی بیماران حتی نقاط محروم
• امن و بدون اشعه
• تصاویر دقیق و با جزئیات
• روش عالی برای هدایت جهت انجام پروسه های تهاجمی همانند بیوپسی

افراد مستعد بیماری های کبد

• چاق هستید یا اضافه وزن دارید.
• دیابت نوع ۲ دارید (این مورد موجب مصرف فزاینده چربی در سلول های کبد می شود).
• بیش از ۵۰ سال هستید.
• فشار خون بالا دارید.
• کلسترول بالا دارید.
• کاهش وزن شدیدی را تجربه کرده اید، به عنوان مثال، پس از جراحی کاهش وزن یا پس از سوء تغذیه

نحوه انجام سونوگرافی کبد

جهت شروع فرایند سونوگرافی از بافت کبد، پزشک از شما می خواهد به سمت مقابل و به پهلو دراز بکشید و پس از استعمال ژل جهت افزایش کیفیت عبور امواج روی پوستتان روند کار را آغاز می کند. برای این کار کنسول سونوگرافی با نام ترانس دوسر را روی شکم شما به آرامی فشار داده و حرکت می دهد. امواج به رایانه دستگاه مخابره شده و با آنالیز داده ها تصاویری به دست می آید.

اقدامات پیش از سونوگرافی کبد

قبل از انجام سونوگرافی از کبد و اندام هایی نظیر کیسه صفرا، طحال و پانکراس، بهتر است از صرف غذا های پرچرب پرهیز کنید. معمولاً به شما توصیه می شود برای انجام سونوگرافی کبد ناشتا باشید، با این حال مصرف مایعات مانند آب، آبمیوه و چای مانعی ندارد.

تفسیر نتایج سونوگرافی کبد

این روش تشخیصی می تواند تصاویری از آناتومی و وجود ناهنجاری های کامل را در کبد نشان دهد. پزشکان برای تمایز بین کیست هایی که از مایعات پر شده اند و یا توده های جامد بدخیم، به سونوگرافی کبد نیاز پیدا می کنند. در نتایج روش تشخیصی سونوگرافی رادیولوژیست ها آنچه را که در تصاویر مشاهده می کنند، می نویسند. به طور کلی بیماری های زیر با کمک سونوگرافی کبد مشخص می شوند:

وجود توده های بدخیم یا کلسیفیکاسیون

وجود توده های توپرحاوی سلول و جریان خونمی تواند نشانه ای از وجود سرطان کبد است. توده های متصل (ندول)، کلسیفیکاسیون و یا بافت های نواری شکل می توانند نشانه ای از وجود توده های بدخیم سرطانی باشند. رادیولوژیست تصویر و توده هایی را که در آن دیده می شود، از نظر جریان خون و یا تو پر بودن یا حاوی مایع بودن بررسی می کند.

مشاهده توده های خوش خیم

برخی از توده ها کیستیک و پر از مایعات هستند که به عنوان توده های خوش خیم و بی خطر شناخته شده اند. سونوگرافی با کنتراست یکی از جدیدترین روش ها برای تشخیص بیماری های کبدی است. در این روش به داخل ورید ماده حاجب تزریق می شود. این روش به تصویربرداری و قدرت تشخیص رادیولوژیست در توده های بدخیم و خوش خیم کمک زیادی می کند.

درجه بندی کبد چرب در نتیجه سونوگرافی

رادیولوژیست ها می توانند با کمک تصاویری که از این روش تشخیصی بدست می آورند، گرید کبد چرب بیماران را هم تشخیص دهند. در این اختلال تجمع چربی می تواند باعث بروز التهاب و مرگ سلولی و ایجاد بافت اسکار شود و در صورتی که بافت اسکار ایجاد شده درمان نگردد می تواند منجر به فیبروز کبدی شود که در این اختلال جریان خونرسانی به کبد کاهش پیدا می کند و بافت اسکار تشکیل می شود. عدم درمان فیبروز کبدی باعث بروز سیروز کبدی، نارسایی کبدی و سرطان کبد خواهد شد. رادیولوژیست ها برای درجه بندی کبد چرب در سونوگرافی، از اعداد و علائم زیر استفاده می کنند:

1. F0: این عدد در درجه بندی نشان می دهد کبد فرد سالم است و هیچ نشانه ای از وجود توده و یا فیبروز یا چربی در آن دیده نمی شود.
2. F1 یا گرید 1 (NASH): ساده ترین نوع آن است که دلیل آن خوردن مواد غذایی ناسالم است. البته این گرید با افزایش فعالیت های روزانه و تغذیه سالم کاملاً برطرف می گردد.
3. F2 یا گرید 2: در این حالت وضعیت بیمار کمی سخت تر و پیچیده تر می شود این حالت از کبد چرب، رژیم غذایی خاص خود را نیز دارد.
4. F3 یا گرید 3: این علامت نشانه فیبروز شدید کبد است. این گرید کبد چرب به اسکار فیبروز در اطراف سلول های کبد و رگ های خونی اشاره دارد. البته میزان آن زیاد نیست و قسمت های از کبد برای عملکرد طبیعی آن سالم است.
5. F4 یا گرید 4: به سیروز کبدی معروف است، در صورت اقدام نکردن برای بهبود بیماری، پیوند کبد برای فرد احتیاج می شود.

عوارض جانبی سونوگرافی کبد

در بررسی های به عمل آمده، سونوگرافی با عوارضی همراه نبوده است، با این حال سونوگرافی باید توسط افراد مجرب به انجام برسد.