تست عملکرد غیر طبیعی کبد با سونوگرافی

دکتر غلامرضا سیف [ متخصص رادیولوژی و سونوگرافی ]آدرس وب سایت : www.drseif-radiology.ir
آدرس مطب : تهران ، یوسف آباد ، خیابان فتحی شقاقی ، بین چهلستون و بیستون ، راديولوژي و سونوگرافي شقایق تلفن مطب : 88553155 - 021

کبد یکی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین ارگان‌های بدن است. این عضو بدن، از پروتئین‌ها و کلسیم‌ها در هضم و دستگاه گوارش استفاده می‌کند. کبد کمک می‌کند غذایی که خورده می‌شود، به انرژی تبدیل شود و به کمک طحال، مانند یک فیلتر عمل می‌کند که زباله‌های مضر را فیلتر و دفع می‌کند. اگر کبد شما صدمه ببیند و بیمار شود، ممکن است عملکردش دچار اختلال شود. اگر علائم اختلال کبدی را تجربه می‌کنید، ممکن است پزشک برای بررسی بیشتر تست عملکرد کبد را انجام دهد. تست‌های مختلف عملکرد کبد همچنین می‌توانند پیشرفت یا درمان یک بیماری را کنترل و عوارض جانبی برخی از داروها را آزمایش کنند. پزشک ممکن است به منظورتست عملکرد غیر طبیعی کبد، سونوگرافی کبد را تجویز کند. یکی از روش‌های اصلی برای تشخیص آسیب های کبد، سونوگرافی کبد است و برای افراد مبتلا به بیماری‌ های کبدی بسیار ضروری است. سونوگرافی کبد یکی از بهترین روش‌ها برای تشخیص بیماری‌های مختلف و مشکلات کبد است.

علائم اختلال کبدی

نشانه‌های اختلال کبدی عبارتند از:

• ضعف
• خستگی یا از دست دادن انرژی
• کاهش وزن
• زردی (پوست زرد و چشم)
• جمع شدن مایع در شکم
• ادرار تیره یا مدفوع روشن
• حالت تهوع
• استفراغ
• اسهال
• درد شکم
• کبودی یا خونریزی غیر طبیعی

عوامل خطرساز بیماری کبد

عواملی که ممکن است خطر ابتلا به بیماری های کبد را افزایش دهند عبارتند از:

• سوء مصرف الکل
• تزریق مواد مخدر با استفاده از سوزن مشترک
• خالکوبی
• قرار گرفتن در معرض خون و مایعات بدن افراد آلوده
• داشتن شرکای جنسی متعدد
• قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی یا سموم خاص
• دیابت
• چاقی

کاربرد سونوگرافی کبد

سونوگرافی کبد چندین کار مهم می‌تواند انجام دهد:

• بررسی ابتلا به سرطان کبد، هپاتیت و سیروز
• مشاهده تومور، عفونت یا کیست کبد یا طحال
• کمک به پزشکان برای فهمیدن چرایی و چگونگی پیشرفت بیماری کبد
• مشاهده روند درمان
• مشاهده آسیب به کبد یا طحال در اثر تصادف
• بررسی علت هر درد غیرقابل تشریح

قبل از سونوگرافی کبد چه باید کرد؟

لازم است بیمار از شب قبل از انجام سونوگرافی ناشتا باشد. به طوری که شب قبل و صبح روز انجام سونوگرافی لازم است غذا نخورید. همچنین بیمار روز قبل از انجام سونوگرافی از مصرف غذاهای چرب خودداری کند. با این حال مصرف مایعات مانند آب، آبمیوه و چای مانعی ندارد.

روش انجام سونوگرافی کبد

جهت سونوگرافی از بافت کبد، پزشک از شما می‌خواهد دراز بکشید و پس از استعمال ژل جهت افزایش کیفیت عبور امواج روی پوستتان روند کار را آغاز می‌کند. برای این کار، مبدل سونوگرافی را روی شکم شما به آرامی فشار داده و حرکت می‌دهد. امواج به رایانه دستگاه مخابره شده و با آنالیز داده‌ها تصاویری به دست می‌آید.

تفسیر نتایج سونوگرافی کبد

این روش تشخیصی می‌تواند تصاویری از آناتومی و وجود ناهنجاری‌های کامل را در کبد نشان دهد. پزشکان برای تمایز بین کیست‌ هایی که از مایعات پر شده‌ اند و یا توده‌ های جامد بدخیم، به سونوگرافی کبد نیاز پیدا می‌ کنند. در نتایج روش تشخیصی سونوگرافی رادیولوژیست‌ ها آنچه را که در تصاویر مشاهده می‌ کنند، می‌نویسند. به طور کلی بیماری‌ های زیر با کمک سونوگرافی کبد مشخص می‌ شوند:

وجود توده‌های بدخیم یا کلسیفیکاسیون

وجود توده‌های توپرحاوی سلول‌ و جریان خون نشانه‌ای از وجود سرطان کبد است. توده‌های متصل (ندول)، کلسیفیکاسیون و یا بافت‌های نواری شکل می‌توانند نشانه‌ای از وجود توده‌های بدخیم سرطانی باشند. رادیولوژیست تصویر و توده‌هایی را که در آن دیده می‌شود، از نظر جریان خون و یا تو پر بودن یا حاوی مایع بودن بررسی می‌کند.

مشاهده توده‌های خوش‌خیم

برخی از توده‌ها کیستیک و پر از مایعات هستند که به عنوان توده‌های خوش‌خیم و بی‌ خطر شناخته شده‌ اند. سونوگرافی با کنتراست یکی از جدیدترین روش‌ها برای تشخیص بیماری‌ های کبدی است. در این روش به داخل ورید ماده حاجب تزریق می‌شود. این روش به تصویربرداری و قدرت تشخیص رادیولوژیست در توده‌ های بدخیم و خوش‌ خیم کمک زیادی می‌ کند.

درجه بندی کبد چرب در سونوگرافی

رادیولوژیست ها می‌توانند با کمک تصاویری که از این روش تشخیصی به دست می‌آورند، گرید کبد چرب بیماران را هم تشخیص دهند. در این اختلال تجمع چربی می‌تواند باعث بروز التهاب و مرگ سلولی و ایجاد بافت اسکار شود و در صورتی که بافت اسکار ایجاد شده درمان نگردد می‌تواند منجر به فیبروز کبدی شود که در این اختلال جریان خونرسانی به کبد کاهش پیدا می‌‌کند و بافت اسکار تشکیل می‌شود. رادیولوژیست‌ها برای درجه بندی کبد چرب در سونوگرافی از اعداد و علائم زیر استفاده می‌کنند:

1. F0: این عدد در درجه بندی نشان می‌دهد کبد فرد سالم است و هیچ نشانه‌ای از وجود توده و یا فیبروز یا چربی در آن دیده نمی‌شود.
2. F1 یا گرید 1 (NASH): ساده‌ترین نوع آن است که دلیل آن خوردن مواد غذایی ناسالم است. البته این گرید با افزایش فعالیت‌های روزانه و تغذیه سالم کاملاً برطرف می گردد.
3. F2 یا گرید 2: در این حالت وضعیت بیمار کمی سخت‌تر و پیچیده‌تر می‌شود این حالت از کبد چرب، رژیم غذایی خاص خود را نیز دارد.
4. F3 یا گرید 3: این علامت نشانه فیبروز شدید کبد است. این گرید کبد چرب به اسکار فیبروز در اطراف سلول‌های کبد و رگ‌های خونی اشاره دارد. البته میزان آن زیاد نیست و قسمت‌های از کبد برای عملکرد طبیعی آن سالم است.
5. F4 یا گرید 4: به سیروز کبدی معروف است، در صورت اقدام نکردن برای بهبود بیماری، پیوند کبد برای فرد احتیاج می‌شود.

عوارض سونوگرافی کبد

در سونوگرافی از هیچگونه اشعه‌ ای استفاده‌ نشده و به هنگام استفاده‌ ی مبدل بر روی پوست، هیچ ناراحتی‌ ایجاد نمی‌ شود.