تشخیص ندول های تیروئید با سونوگرافی

دکتر محمد اعظمی [ متخصص رادیولوژِی ]آدرس وب سایت : www.radiologymarkazi.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان شمس ابادی، روبروی عیسی بن مریم، ساختمان صبا تلفن مطب : 32202762 - 031

سونوگرافی تیروئید یک روش تصویربرداری از غده تیروئید است. به کمک سونوگرافی تیروئید می‌توان موارد مشکوک از جمله کیست، ندول‌ها و تومورهای این اندام را شناسایی کرد. زمانی‌که پزشک با معاینه غده تیروئید یا نتایج آزمایش‌ها متوجه موارد مشکوکی شود، درخواست سونوگرافی تیروئید می‌کند. گاهی بیمار با معاینه گردن خود متوجه برآمدگی یا وجود ندول می‌شود یا احساس درد در این ناحیه دارد. در چنین مواردی این سونوگرافی تجویز می‌شود.

ندول تیروئید به توده‌های بدخیم و خوش خیم می‌گویند که در ناحیه تیروئید ایجاد می‌شود. ندول‌ها یا همان گره‌ها از نظر جذب مواد رادیواکتیو به سه نوع سرد، گرم و داغ تقسیم می‌شوند و برای تشخیص آن از روش سونوگرافی استفاده می‌شود.

ندول‌های تیروئید

غده تیروئید یک اندام پروانه‌ای شکل در جلوی گردن و بالای استخوان ترقوه (Clavicle) قرار دارد. تیروئید وظیفه ترشح دو هورمون تیروکسین (T4) و تری‌یدوتیرونین (T3) را بر عهده دارد. این دو هورمون مسئول تنظیم متابولیسم (سوخت و ساز) بدن را برعهده دارد. عملکرد غده تیروئید توسط غده‌ هیپوفیز مغز کنترل می‌شود.ندول‌های (گره‌) تیروئید توده‌هایی است که از مواد جامد یا مایع پر شده‌اند. این ندول‌ها عموماً علائمی ندارند و بیمار متوجه این گره‌ها نمی‌شود. گاهی گره‌های تیروئیدی بسیار بزرگ می‌شوند. در چنین شرایطی بیمار ممکن است در هنگام بلع دچار مشکل شود.

ندول‌های تیروئید می‌توانند خوش‌خیم یا بدخیم باشند. در حین سونوگرافی تیروئید، به وضعیت ندول‌ها نمره‌ای داده می‌شود تا جایگاه‌ آن‌ها در طبقه بندی مشخص شود. این طبقه‌بندی به صورت زیر است:

• U1: ندول تیروئید نرمال
• U2: ندول خوش خیم تیروئید
• U3: ندول تیروئید نامشخص
• U4: ندول تیروئید مشکوک
• U5: ندول بدخیم تیروئید یا سرطانی

نحوه انجام سونوگرافی ندول تیروئید

سونوگرافی تیروئید بی‌خطر و بدون درد است. توسط این دستگاه تصاویری از داخل بدن با کمک امواج صوتی ایجاد می‌شود و انجام آن به وسیله یک مبدل (پروب) و ژل سونوگرافی که بر روی سطح پوست به طور مستقیم کشیده می‌شود، صورت می‌پذیرد. در طی تصویربرداری اولتراسوند و یا اسکن اولتراسوند که آن را سونوگرافی نیز می‌نامند، امواج صوتی توسط پروب و ژل به طور مستقیم به بدن منتقل می شود و اطلاعات انعکاس امواج پس از برخورد به اعضای بدن به شکل یک تصویر ثبت می‌گردد. این دستگاه از اشعه یونیزه (همان اشعه ایکس) استفاده نمی‌کند، بنابراین بیمار در معرض تابش قرار نمی‌گیرد و از این نظر که در زمان واقعی و در حال حاضر، تصویربرداری انفاق می‌افتد، می‌تواند جریان خون از طریق رگ‌ها، حرکت اندام‌های داخلی و ساختار آنها را بررسی نماید.

مزایای سونوگرافی ندول تیروئید

• غیرتهاجمی و بدون سوزن یا تزریق است.
• دردناک نیست، در دسترس و ارزان‌ تر از سایر روش‌ها است.
• بسیار ایمن است و از اشعه ایکس در آن استفاده نمی‌شود.
• تصاویر ثبت‌شده واضح می‌باشد.
• تصاویر لحظه و واقعی هستند و می‌توان همزمان نمونه‌ برداری نیز انجام داد.

کاربردهای سونوگرافی ندول تیروئید

• برای بررسی و تشخیص ندول های بیشتر از تعداد ندول هایی که در معاینه فیزیکی احساس شده‌اند.
• وجود ندول های بیشتر در تیروئید ممکن است بیمار را به سمت گواتر مولتی ندولار کشانده باشد، از این رو پزشک با معاینه و سونوگرافی تیروئید احتمال سمی بودن ندول را بررسی می‌کند و درباره تعداد آنها اطلاعاتی را کسب می‌کند.
• به دلیل بررسی تعداد ندولهایی که در طول یک زمان مشخصی به طور چشمگیر افزایش پیدا کرده‌اند.
• همچنین از این نوع سونوگرافی اولتراسوند به این دلیل که در زمان واقعی انجام می‌شود می‌توانند برای عمل‌هایی که به گاید (هدایت) نیاز دارند از جمله بیوپسی سوزنی استفاده کنند و نیز از آن در هدایت کاتتر و یا دیگر وسائل (وسائلی که برای تخلیه مایعات جهت تشخیص و یا تسکین درد بیمار به کار می رود) استفاده می‌کنند.
• چون امواج صوتی به طور همزمان با انجام سونوگرافی تشکیل می‌شود این قابلیت را دارد که در هدایت دقیق سوزن بیوپسی به بافت هدف مثلاً ندول تیروئید به پزشک کمک کند. همچنین این خاصیت سونوگرافی در انجام روش‌های روش درمانی کم تهاجمی نظیر درمان توده‌های تیروئید با امواج بی‌خطر ماکرویو و R.F استفاده می‌شود. در این موارد پزشک می‌تواند بدون اینکه به بافت نرمال تیروئید آسیب برساند، به درمان توده‌های تیروئید بپردازد.

زمان مراجعه جهت انجام سونوگرافی ندول تیروئید

برای بررسی تمامی مشکلات موجود در تیروئید از سونوگرافی تیروئید استفاده می‌کنند. بیشتر ندول ها یا گره‌های تیروئید، غیرسرطانی هستند و مشکلی ایجاد نمی‌کنند. علت ایجاد ندول های تیروئید مشخص نیست ولی اغلب ندول ها زمینه خانوادگی دارند، یعنی اگر پدر و مادر ندول تیروئید داشته باشند، به احتمال زیاد فرزندان هم دچار آن خواهند شد همچنین افرادی که در معرض تابش اشعه قرار می‌گیرند، بیشتر دچار این ندول ها می‌شوند.

عوارض سونوگرافی ندول تیروئید

سونوگرافی را می‌توان عکس‌برداری بدون درد با استفاده از امواج فراصوت تعریف کرد که ممکن است این امواج آسیب‌زننده به نظر برسند. در واقع سونوگرافی به طور کامل روی پوست انجام می‌شود و به اعضای داخلی بدن اثر نمی‌گذارد و عوارضی به همراه ندارد.