بررسی سقط جنین با سونوگرافی

دکتر محمد اعظمی [ متخصص رادیولوژِی ]آدرس وب سایت : www.radiologymarkazi.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان شمس ابادی، روبروی عیسی بن مریم، ساختمان صبا تلفن مطب : 32202762 - 031

اتمام بارداری پیش از هفته‌ی بیستم را سقط ناخواسته‌ی جنین می‌گویند. بیشتر سقط جنین‌های ناخواسته به صورت تصادفی و به خاطر وجود مشکلات کروموزومی و ژنتیکی در تخمک لقاح‌یافته اتفاق می‌افتد. این نوع سقط عموماً در معاینات اولیه‌ی بارداری توسط پزشک تشخیص داده می‌شود. در مواردی نیز تخمک لقاح‌یافته قبل از لانه‌گزینی در دیواره از بین می‌رود و عادت ماهانه در زمان مقرر اتفاق خواهد افتاد که معمولاً به این حالت سقط جنین گفته نمی‌شود و زنان نیز متوجه این اتفاق نخواهند شد.

در سونوگرافی اوایل بارداری یعنی در سه ماهه اول، تشخیص بارداری اولیه از سقط فراموش شده برای متخصصین دشوار است. سقط فراموش شده به معنی پایان بارداری است که در آن جنین یا اصلاً تشکیل نشده یا رشد متوقف گردیده است؛ اما هنوز علائم واضحی از سقط مانند خونریزی واژینال یا لکه بینی، خارج شدن بافت از واژن و یا درد و گرفتگی در ناحیه شکم، کمر یا لگن به چشم نمی‌خورد.

اگر برای دیدن ضربان قلب زود باشد (کمتر از هفته 8 بارداری باشید)، پزشک ممکن است سطح هورمون بارداری (hCG) در خون شما را طی دو روز (۴۸ ساعت) کنترل کند. اگر سطح هورمون hCG به میزان معمول افزایش نیابد (حدود دوبرابر)، علامت این است که بارداری به پایان رسیده است. معمولاً ممکن است یک هفته بعد از سونوگرافی قبلی، توصیه شود تا سونوگرافی به منظور پیگیری روند بارداری انجام شود.

تشخیص سقط جنین با سونوگرافی

برای جلوگیری از تشخیص غلط، پزشکان با استفاده از دستورالعمل‌های خاص، مشخص می‌کنند که چه زمانی نتایج سونوگرافی می‌تواند نشانه سقط باشد. به‌عنوان مثال، در یک گزارش تخصصی، محققان اظهار داشته‌اند که اگر در سونوگرافی ترانس واژینال، موارد زیر مشخص شود، سقط جنین تقریباً قطعی است:

• کیسه بارداری بزرگ‌تر از 8 میلی‌متر و فاقد کیسه زرده باشد.
• کیسه بارداری بزرگ‌تر از 16 میلی‌متر و فاقد جنین باشد.
• جنین بزرگ‌تر از 5 میلی‌متر و فاقد ضربان قلب باشد.
• علاوه بر این، چنانچه سونوگرافی اول ضربان قلب جنین را نشان دهد؛ اما در سونوگرافی بعدی ضربان مشاهده نشود، علامت سقط‌ جنین است. کاهش سطح هورمون گنادوتروپین جفتی انسانی، هورمونی که در دوران بارداری ترشح می‌شود، در کنار سونوگرافی که در آن کیسه بارداری خالی است یا جنین ضربان قلب ندارد، می‌تواند به تشخیص سقط منجر گردد.

علائم سقط جنین

یکی‌ از علامت‌های معمول سقط، داشتن خونریزی و دردهای زیر شکمی هستند. ممکن است مقداری بافت دفع کنید که بیشتر شبیه به لخته‌ خون هستند. بیشتر مواقع این خونریزی‌‌ها به تدریج از بین می‌روند که البته زمان و شدت از بین رفتن آن برای افراد مختلف متفاوت است و ممکن است تا ۲ هفته نیز به طول بیانجامد.

بعضی‌ مواقع ممکن است متوجه سقط جنین خود نشوید. رشد جنین شما متوقف می‌شود؛ اما در رحم باقی‌ می‌ماند. ممکن است هیچ درد و خونریزی نداشته باشید و بعضی‌ از علائم بارداری مانند حالت تهوع و یا تورم و درد سینه‌ها هم از بین بروند. در این نوع سقط تا زمان سونوگرافی متوجه نخواهید شد که رشد جنین متوقف شده و بارداری خاتمه یافته است.

عوامل افزایش‌ دهنده خطر سقط‌ جنین

• افزایش تعداد بارداریهای یک زن
• افزایش سن مادر
• افزایش سن پدر
• حاملگی مجدد با فاصله 3 ماه بعد از تولد یک نوزاد زنده
• داشتن سابقه‌ سقط یا مرده ‌زایی در حاملگی‌های قبلی
• داشتن سابقه‌ تولد نوزاد مبتلا به نقایص جنینی.

در موارد زیر نیز خطر سقط جنین بالاتر خواهد بود:

• استفاده از سیگار بیشتر از ۱۴ عدد در روز احتمال سقط جنین را بالاتر می‌برد.
• نوشیدن حتی ۴ واحد الکل در هفته ریسک سقط جنین را در شما بالاتر می‌برد.
• استفاده از دارو‌های روانگردان.
• با کم کردن وزن، می‌توانید احتمال خطر سقط جنین را کمتر نمایید.
• وجود ناهنجاری در رحم (مثل بد شکلی مادرزادی) و یا ضعیف بودن گردن رحم.
• داشتن شرایط خاص پزشکی مانند لوپوس و یا سندرم آنتی فسفولیپید.
• بیماری قند که به خوبی‌ کنترل نشده است.

انواع روش‌های سونوگرافی در بارداری

سونوگرافی بارداری را به دو روش می‌توان انجام داد:

1-در اوایل بارداری، به خصوص قبل از هفته 11، معمولاً یک سونوگرافی داخلی معروف به ترانس واژینال انجام می‌شود. تصویر به‌دست‌آمده از این نوع سونوگرافی، واضح‌تر و دقیق‌تر است. بنابراین اگر پس از هفته 11 یا 12 تصویر حاصل از سونوگرافی شکمی ، درست و واضح نباشد، یک میله بلند به نام پروب به داخل واژن وارد و سونوگرافی داخلی انجام می‌شود.

2-از هفته 11 یا 12، سونوگرافی روتین در بارداری معمولاً به صورت شکمی انجام می‌گیرد. در این روش، ژل مخصوصی روی شکم پخش می‌شود. متخصص سونوگرافی اسکنر را روی ژل حرکت داده و یا بر روی نقاط خاصی فشار می‌دهد تا وضعیت رحم و بارداری را ببیند.

در سونوگرافی شکمی نیز اطلاعاتی درباره وضعیت بارداری به دست می‌آید؛ اما به اندازه روش واژینال واضح و روشن نیست؛ بنابراین در صورت بروز مشکل، تشخیص به تأخیر خواهد افتاد.

عوارض سونوگرافی بارداری

تا کنون زیان‌بار بودن سونوگرافی واژینال یا شکمی برای جنین، اثبات نشده است. خونریزی بعد از سونوگرافی واژینال معمولاً به این دلیل رخ می‌دهد که خون از قبل در واژن تجمع کرده و میله پروب باعث تخلیه آن می‌شود.