سونوگرافی بیضه چیست و چه کاربردی دارد؟

دکتر محمد اعظمی [ متخصص رادیولوژِی ]آدرس وب سایت : www.radiologymarkazi.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان شمس ابادی، روبروی عیسی بن مریم، ساختمان صبا تلفن مطب : 32202762 - 031

بیضه بخشی از سیستم تولید مثل در مردان می‌باشد که هدف اصلی آن ایجاد اسپرم و هورمون‌ها است. بیضه‌ها درون کیسه‌ای قرار دارند که به آن اسکروتوم گفته می‌شود.

سونوگرافی یک روش تصویربرداری تشخیصی و پزشکی است که از امواج صوتی برای ایجاد تصاویری از قسمت‌های داخلی بدن استفاده می‌کند. این تصاویر می‌توانند به پزشک در تشخیص بیماری یا جراحت کمک کنند. سونوگرافی بیضه که به آن تصویربرداری اولتراسوند از کیسه بیضه نیز گفته می‌شود به طور خاص به بررسی بیضه‌ها می‌پردازد.

کاربرد سونوگرافی بیضه

سونوگرافی بیضه به منظور تشخیص طیف وسیعی از مشکلات مربوط به کیسه بیضه، بیضه یا اپیدیدیم استفاده می‌شود. پزشک ممکن است سونوگرافی بیضه را در شرایطی که فرد در اطراف یا داخل بیضه دچار آسیب، درد یا تورم بوده باشد، تجویز می‌شود. موارد استفاده سونوگرافی بیضه شامل موارد زیر است:

پیچش بیضه

پیچش بیضه عارضه‌ای جدی و بسیار دردناک است که نیازمند اقدامات درمانی فوری است. این عارضه در مواقعی که طناب منوی که خون را به بیضه می‌رساند، پیچ می‌خورد. اگر پیچش بیضه فوراً درمان نشود، خونرسانی به بیضه ممکن است قطع شود که در نهایت به مرگ بافت بیضه منجر شود.

اپیدیدیمیت

اپیدیدیمیت تورم اپیدیدیم است که یک مجرای محکم پیچ خورده در پشت بیضه است که اسپرم را نگهداری و منتقل می‌کند. تورم اپیدیدیم می‌تواند به تجمع مایع در اطراف بیضه منجر شود و در نهایت موجب ایجاد توده یا تورم شود. اپیدیدیمیت اغلب بر اثر یک عفونت رخ می‌دهد.

آزمایش توده‌های بیضه

اگر پزشک مشکوک شود که مردی مبتلا به سرطان بیضه است، سونوگرافی بیضه یکی از اولین تست‌هایی است که تجویز می‌کند. از این تست برای تشخیص اینکه آیا توده یافته شده در بیضه سرطانی است یا خیر استفاده می‌شود. تصاویر سونوگرافی می‌توانند به پزشک در مشاهده اندازه و موقعیت توده کمک کنند. همچنین این تصاویر می‌توانند به پزشک در تشخیص اینکه آیا توده حاوی مایع است که اغلب بدون خطر است، یا جامد که می‌تواند سرطانی باشد، کمک کنند.

ناباروری در مردان

بیضه‌ها اسپرم را تولید و نگهداری می‌کنند. مشکلات اثر گذار بر بیضه‌ها گاهی اوقات می‌توانند موجب ناباروری در مردان شوند. عارضه‌های احتمالی شامل عفونت، مصدومیت، جراحی قبلی و یا بیماری می‌شوند.

بیضه‌های نهفته

بیضه‌های نهفته عارضه‌ای شایع است که بر میدان جوان اثر می‌گذارد. در طی رشد جنین، بیضه‌ها باید به شکل طبیعی از داخل شکم به سمت پایین حرکت کنند تا در نهایت در خارج از بدن و داخل کیسه بیضه قرار گیرند. این اتفاق معمولاً قبل از تولد رخ می‌دهد ولی ممکن است تا 6 ماه پس از تولد طول به تعویق بیفتد. اگر تا زمان 6 ماهگی یک پسر بیضه‌ها داخل کیسه بیضه قرار نگیرند، لازم است تا به متخصص مراجعه شود.

فواید انجام سونوگرافی بیضه

• اکثر تصویربرداری‌های فراصوت غیرتهاجمی‌اند (نیاز به هیچ سوزن و تزریقی ندارند).
• برخی از این آزمایش‌های ممکن است به صورت موقت ناراحت کننده باشد؛ اما دردناک نیستند.
• استفاده از امواج فراصوت شایع، ساده و مقرون به صرفه‌تری از روش‌های دیگر تصویربرداری است.
• تصویربرداری فراصوت کاملاً ایمن است و از هیچ‌گونه اشعه یونیزه‌ای استفاده نمی‌نماید
• تصویربرداری فراصوت، تصویر واضحی از بافت‌های نرمی که به خوبی در تصاویر اشعه ایکس مشخص نمی‌شوند، ارائه می‌نماید.
• امواج فراصوت، تصاویر در لحظه‌ای فراهم می‌نماید که ابزار خوبی برای راهنمایی انجام فرایندهای کم تهاجمی مانند نمونه‌برداری سوزنی و استخراج مایع به شمار می‌رود.

اقدامات قبل از انجام سونوگرافی بیضه

1. قبل از انجام این سونوگرافی، نیازی به جلوگیری از خوردن یا نوشیدن وجود ندارد.
2. قبل از معاینه، شخص باید لباس زیر خود را در بیاورد.
3. در طول معاینات آرام و ریلکس باشید تا تجهیزات اولتراسوند بتوانند تصاویر واضح از بیضه‌ها ایجاد کنند.

نحوه انجام سونوگرافی بیضه

معاینه توسط یک متخصص پزشکی انجام می‌شود. این کار معمولاً بین ۱۵ تا ۳۰ دقیقه طول می‌کشد.

قبل از معاینه، از فرد خواسته می‌شود تا روی تخت بخوابد. در طی مراحل، ممکن است لازم باشد که در یک طرف بدن خود حرکت کنید. سونوگرافی بیضه خارج از بدن انجام می‌شود. یک دستگاه کوچک و دستی که مبدل نامیده می‌شود برای گرفتن تصاویر استفاده می‌شود. پزشک، ژل مبتنی بر آب را به اسکروتوم اعمال می‌کند تا اطمینان حاصل شود که مبدل روی پوست راحت حرکت می‌کند. پزشک این مبدل را به طرف عقب و جلو بر روی اسکروتوم حرکت می‌دهد تا تصویربرداری اسکروتوم را انجام دهد. فشار کمی وارد می‌شود و اذیت کننده نیست؛ اما گاهی می‌تواند در ناحیه‌هایی که متورم است احساس درد ایجاد شود. هنگامی‌که معاینه به پایان رسید، ژل را از پوست پاک می‌کند.

عوارض جانبی سونوگرافی بیضه

سونوگرافی بیضه شما هیچگونه مشکلی سلامتی برای سلامتی ایجاد نمی‌کند. در طی این روش هیچگونه تابش پرتویی وجود ندارد. با این حال، اگر مشکلات خاصی در بیضه داشته باشید، مانند پیچش بیضه یا عفونت، ممکن است در طول روش درد یا ناراحتی داشته باشید.