سونوگرافی اورژانسی چیست؟

دکتر محمد اعظمی [ متخصص رادیولوژِی ]آدرس وب سایت : www.radiologymarkazi.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان شمس ابادی، روبروی عیسی بن مریم، ساختمان صبا تلفن مطب : 32202762 - 031

ارائه خدمات پزشکی در بیماران مراجعه کننده به اورژانس‌ها، در نظام سلامت جامعه اهمیت خاصی دارد. تصویربرداری با سونوگرافی در موارد اورژانس از دسترسی فراگیر و درخواست رو به افزایش برخوردار است. سونوگرافی، وسیله‌ای قابل اعتماد برای بررسی بیماران ترومایی است و با توجه به حضور دائم متخصصین طب اورژانس در لحظات اولیه بر بالین بیمار در بهبود پروتکل درمانی بیماران ترومایی نقش به سزایی دارد.
مواردی مانند ترومای حاد یا سکته مغزی بیش از سایر موارد نیازمند مدیریت سریع است. سونوگرافیست‌های اورژانس باید برای سایر همکاران خود در بخش اورژانس پروتوکل‌های تشخیصی داشته باشند تا نتایج بیمار را در مواقع بسیار ضروری با توجه به آنها دسته‌بندی کنند. برخی مطالعات تصویربرداری به منظور پیگیری درمان در بیماران سرطانی برای بررسی میزان موفقیت درمان و احتمال عود مجدد یا پیشرفت تومور انجام می‌گیرد. این موارد اغلب غیر اورژانسی هستند؛ اما یک چالش منحصر به فرد برای سونوگرافیست اورژانس ایجاد می‌کنند که به تعویق انداختن تصویربرداری، ممکن است مراقبت از بیمار را به خطر اندازد. سونوگرافی اورژانسی بخشی حیاتی در کارآمدی تیم اورژانس است و نیازمند تعامل نزدیک و برنامه‌ریزی محافظه‌کارانه است.
سونوگرافی تشخیصی که همچنین با نام اولترا سوند نیز شناخته می‌شود، یک روش تصویربرداری است که از امواج صوتی با فرکانس بالا برای تولید تصاویر از ساختارهای بدن استفاده می‌کند. این تصاویر می‌توانند اطلاعات ارزشمندی را برای تشخیص و معالجه انواع بیماری‌ها و شرایط جسمی فرد ارائه دهند.

کاربرد سونوگرافی اورژانسی

این آزمایش کاربردهای بسیار زیادی در تشخیص و درمان انواع بیماری‌ها دارد و به دلایل متعددی انجام می‌شود که عبارتند از:

• مشاهده تخمدان‌ها و رحم در زمان بارداری و نظارت بر روند رشد و تکامل جنین
• تشخیص مشکلات مثانه
• ارزیابی جریان خون در بخش‌ها و اندام‌های مختلف بدن
• کمک به انجام بیوپسی در تشخیص و درمان انواع تومورها
• آزمایش توده‌های پستانی
• بررسی غده تیروئید
• بررسی مشکلات دستگاه تناسلی مردانه و غده پروستات
• بررسی التهاب مفاصل (Synovitis)
• تشخیص بیماری متابولیک استخوان

سونوگرافی یک روش بسیار دقیق و مناسب تصویربرداری پزشکی است که هیچگونه خطری ندارد و برای تشخیص انواع عارضه‌ها و بیماری‌های مختلف داخلی استفاده می‌شود.

انواع سونوگرافی

اساساً هفت روش متفاوت وجود دارد؛ اما روند اصلی یکسان است. انواع مختلف روش‌ها عبارتند از:

1. سونوگرافی ترانس واژینال : جهت تولید تصاویر سونوگرافی در داخل واژن مورد استفاده قرار می‌گیرند که ترانس واژینال اغلب در دوران اولیه بارداری استفاده می‌شود.
2. سونوگرافی معمولی : معاینه‌ای که از یک مبدل استفاده می‌شود و در نواحی مختلف بدن مانند شکم برای تولید تصاویر دو بعدی از جنین در حال رشد صورت می‌گیرد.
3. سونوگرافی تخصصی : این معاینه شبیه سونوگرافی معمولی است؛ اما این نوع معاینه یک مشکل مشکوک را هدف قرار می‌دهد و از تجهیزات پیچیده‌تر استفاده می‌شود.
4. تصویربرداری رنگی یا کالر داپلر: این روش تصویربرداری تغییرات جزئی در فرکانس امواج فراصوتی را اندازه‌گیری می‌کند؛ زیرا آنها از اجسام متحرک مانند سلول‌های خونی تصویربرداری می‌کنند.
5. سونوگرافی سه بعدی : با استفاده از پروب های مخصوص از قبل طراحی شده و نرم‌افزارهای تخصصی مثلاً برای تولید تصاویر سه بعدی از جنین در حال رشد است.
6. سونوگرافی چهار بعدی یا سه بعدی داینامیک: با استفاده از اسکنرهای مخصوص طراحی شده و به عنوان مثال جهت نگاه کردن به صورت و حرکات کودک قبل از زایمان استفاده می‌شود.
7. اکوکاردیوگرافی جنینی: استفاده از امواج اولتراسوند برای ارزیابی آناتومی و عملکرد قلب کودک است. این گزارش برای کمک به ارزیابی مشکلات نقص قلب مادرزادی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

چگونگی انجام سونوگرافی اورژانسی

این روش تشخیصی را می‌توان در مطب پزشک، کلینیک‌های سرپایی یا بیمارستان انجام داد. در طول انجام، ابتدا ژل روی پوست منطقه مورد بررسی اعمال می‌شود. این کار به جلوگیری از ایجاد حباب‌های هوا که می‌توانند امواج صوتی ایجاد کننده تصاویر را مسدود کنند، کمک می‌کند. سپس متخصص تصویربرداری یک وسیله کوچک و دستی (مبدل) را در منطقه مورد نظر فشار می‌دهد و همچنین در صورت لزوم برای گرفتن تصاویر حرکت می‌دهد. مبدل امواج صوتی را به بدن می‌فرستد و پاسخ آنها را به صورت تصاویر ایجاد می‌کند.

عوارض سونوگرافی اورژانسی

هیچگونه مدرکی دال بر مضر بودن سونوگرافی در صورتی که طبق دستورالعمل‌ استفاده شود وجود ندارد.