کاربرد سونوگرافی کودکان و نوزادان در تشخیص بیماریها

دکتر محمد اعظمی [ متخصص رادیولوژِی ]آدرس وب سایت : www.radiologymarkazi.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان شمس ابادی، روبروی عیسی بن مریم، ساختمان صبا تلفن مطب : 32202762 - 031

سونوگرافی روشی بدون درد می باشد و امروزه به صورت گسترده مورد استفاده قرار گرفته است سونوگرافی تشخیصی که همچنین با نام اولتراسوند نیز شناخته می شود، یک روش تصویربرداری است که از امواج صوتی با فرکانس بالا برای تولید تصاویر از ساختارهای بدن استفاده می کند. این تصاویر می توانند اطلاعات ارزشمندی را برای تشخیص و معالجه انواع بیماری ها و شرایط جسمی فرد ارائه دهند.سونوگرافی کودکان و نوزادان همان سونوگرافی معمول می باشد که توسط امواج صوتی می توان به اختلالات داخل بدن پی برد. با سونوگرافی می توان اندام های داخلی، عروق خونی و ساختار بافت همبند را مشاهده نمود. این روش تصویربرداری برای ارزیابی دلایل درد شکم، لگن یا اسکروتوم در کودکان بسیار مفید است. به صورت کلی سونوگرافی در اطفال و کودکان شبیه بزرگسالان می باشد و اختلاف چندانی ندارد.

کاربرد سونوگرافی کودکان و نوزادان

سونوگرافی کودکان برای بررسی بسیاری از شرایط و مشکلات مختلف انجام می شود. برخی از مشکلات متداولی که ممکن است براساس آنها سونوگرافی تجویز شود، عبارتند از:

• آپاندیسیت (التهاب آپاندیس)
• سنگ کلیه یا مثانه
• بررسی بیضه نوزاد
• وجود کیست
• آبسه ی شکمی
• تشخیص رفلاکس مثانه به ادرار و هیدرونفروز (تجمع ادرار درون کلیه وافزایش سایز آلت) نوزاد و شیرخوار
• به عنوان راهنما جهت نمونه برداری از کلیه ها و سایر ارگان ها نوزاد
• عفونت های کلیوی
• پانکراتیت حاد
• لنفادنوپاتی (بیماری غدد لنفاوی)
• تخمدان های کودکان دختر که رشد بیش از حد دارند.
• توده ها و برجستگی های بافت نرم
• درد مزمن شکم
• انواژیناسیون روده

مزایای سونوگرافی کودکان و نوزادان

1. سونوگرافی غیر تهاجمی است (سوزن و تزریق ندارد).
2. درد ندارد.
3. سونوگرافی از سایر روشهای تصویربرداری به صورت گسترده، قابل استفاده و ارزانتر است.
4. بسیار ایمن است و از اشعه استفاده نمی کند.
5. اسکن سونوگرافی تصویری واضح از بافتهای نرم نشان می دهد که در تصاویر اشعه ایکس به خوبی نشان داده نمی شوند.
6. برای ارزیابی درد شکم، لگن یا اسکروتوم در کودکان بسیار مفید است.
7. سونوگرافی تشخیصی استاندارد اثرات مضر شناخته شده ای بر روی انسان ندارد.

سونوگرافی اختصاصی کودکان

سونوگرافی اطفال شامل سونوگرافی های عمومی و مشابه بزرگسالان و نیز برخی سونوگرافی تخصصی ویژه کودکان است که شامل مواردی است که به اختصار زیر می باشد:

سونوگرافی هیپ (لگن)

این سونوگرافی تخصصی برای بررسی در رفتگی مادرزادی لگن به کار می رود. این سونوگرافی اغلب تا سه ماهگی قابل انجام است. در این سونوگرافی زاویه های خاصی در لگن نوزاد اندازه گیری می شود که می تواند منجر به تشخیص دررفتگی مادرزادی هیپ می شود. این سونوگرافی برای تمامی جنین هایی که به صورت بریچ قرار گرفته اند باید انجام شود؛ زیرا ریسک این بیماری در جنین هایی که با پا (بریچ) قرار گرفته اند بیشتر است.

سونوگرافی ریفلاکس

در این سونوگرافی میزان برگشت اسید معده به مری در نوزاد سنجیده می شود. برای انجام این سونوگرافی باید نوزاد را به مدت یک ساعت گرسنه نگه داشت و سپس حین سونوگرافی به او شیر داد تا میزان برگشت شیر مشخص شود. مادرانی که بچه خود را شیر می دهند باید مقداری از شیر خود را دوشیده و داخل شیشه ریخته و حین سونوگرافی با شیشه به نوزاد شیر دهند.

سونوگرافی پیلور معده

در این سونوگرافی طول و قطر خروجی معده اندازه گیری می شود؛ زیرا یکی از علل استفراغ های مکرر نوزادان تنگ بودن این خروجی ست که تشخیص آن با سونوگرافی می باشد. برای انجام این سونوگرافی نوزاد باید شیر خورده و معده کاملاً پر باشد.

اقدامات قبل از سونوگرافی کودکان و نوزادان

• آماده سازی کودک به نوع سونوگرافی بستگی دارد. هنگام برنامه ریزی برای سونوگرافی کودک، قبل از انجام آن دستورالعمل های غذایی را از متخصص رادیولوژی بپرسید:
• کودک باید لباس گشاد و راحت بپوشد.
• ممکن است از کودک خواسته شود که چند ساعت قبل از سونوگرافی از خوردن غذا و نوشیدنی خودداری کند تا بهتر کیسه صفرا و اندام های فوقانی شکم را نشان دهد.
• از کودک خواسته می شود تا یک یا دو ساعت قبل از سونوگرافی چندین لیوان آب بنوشد و از ادرار کردن خودداری کند. این کار باعث می شود با شروع اسکن، مثانه پر شود.

روش انجام سونوگرافی کودکان و نوزادان

هنگام انجام سونوگرافی، کودک باید روی تخت بنشیند یا دراز بکشد و بهتر است والدین کنار کودک بمانند تا علاوه بر حمایت از او، کمک کنند تا کودک بدون حرکت باقی بماند. بسته به ناحیه ای از بدن که در حال اسکن است، ممکن است کودک شما نیاز به درآوردن برخی لباس ها داشته باشد. مقدار کمی ژل شفاف روی ناحیه مورد اسکن ریخته می شود و مبدل اولتراسوند به آرامی در سراسر ناحیه مورد بررسی روی بدن حرکت داده می شود. تصاویر سیاه، خاکستری و سفید روی صفحه نمایش ظاهر می شوند و سونوگرافیست تمام تصویربرداری های مربوطه را ذخیره می کند تا برای تفسیر ارسال شود.

عوارض سونوگرافی کودکان و نوزادان

به صورت کلی سونوگرافی نوزادان، مضر و خطرناک نمی باشد؛ زیرا هیچ اشعه ایکس ای در تابش های دستگاه تصویربرداری وجود ندارد. سونوگرافی هیچ گونه درد و تابش مضری برای کودکان به همراه ندارد.