جراحی رادیکال پروستات چه روشی است؟

دکتر پیمان صالحی [ متخصص جراحی کلیه و مجاری ادراری و ناباروری ]آدرس وب سایت : www.drsalehi.ir
آدرس مطب : اصفهان ، اتوبان آقا بابایی ، بعد از روگذر حکیم شفائی ، بلوار سلامت، شهرک سلامت اصفهان ، طبقه دوم تلفن مطب : 35548081 - 031

غده پروستات، گردو شکل و در بین مثانه و آلت تناسلی مردانه (penis) است. جایگاه پروستات در جلوی راست روده (rectum) است. اگر اندازه آن طبیعی باشد، آن را می توان به دو لوب چپ و راست تقسیم کرد. پروستات ترشح مایعی را بر عهده دارد که وظیفه اش تغذیه و محافظت از اسپرم ها است. رشد سلول های پروستات، چه سالم و چه سرطانی، توسط تستسترون تحریک می شود. هنگامی که رشد غیرطبیعی و بدخیم سلول ها که تومور نامیده می شود در پروستات شکل می گیرد، سرطان پروستات نامیده می شود.

این سرطان می تواند به سایر نواحی بدن سرایت کند. جراحی یک روش رایج در درمان سرطان پروستات است. اصطلاح پزشکی برای برداشتن غده پروستات از طریق جراحی، پروستاتکتومی است. دو نوع اصلی از پروستاتکتومی وجود دارد: ساده و رادیکال. پروستاتکتومی ساده بخشی از پروستات را برطرف می کند که اغلب یک رشد خوش خیم باعث ناراحتی ادرار یا عفونت می شود. پروستاتکتومی رادیکال برای مقابله با سرطان بدخیم، کل پروستات و همچنین ساختارهای مربوطه، وزیکول های منی و وازودفرنسیا را از بین می برد. انجام پروستاتکتومی برای درمان ورم پروستات و سرطان آن شامل برداشتن کل پروستات و بخشی از بافت اطراف آن از جمله غدد لنفاوی می باشد.

علت سرطان پروستات

بر اساس گفته webMD، علل سرطان پروستات به طور دقیق نامشخص است؛ اما پزشکان می دانند که سرطان هنگامی آغاز می شود که برخی از سلول های پروستات از حالت طبیعی خارج می شوند. این اختلال احتمالاً بر اثر جهش در DNA برخی سلول ها و در نتیجه آن رشد و تقسیم سریع تر آنها شروع می شود و سپس با مرگ سلول های طبیعی و تجمع سلول های غیرطبیعی نامیرا توده ای تشکیل می شود که به آن تومور می گوییم. این سلول های تومورال می توانند تا حدی رشد کنند که به بافت های اطراف تهاجم پیدا کنند. همچنین برخی از این سلول ها ممکن است جدا شده و به سایر نقاط بدن رفته و باعث متاستاز سرطان شوند.

علائم سرطان پروستات

متأسفانه سرطان پروستات علائم زودرسی ندارد که به وسیله آنها بتوانیم به سرطان پروستات مشکوک شویم و در مراحل اولیه، آن را تشخیص دهیم. اطراف توده ی سرطانی هیچ عضو حساسی از بدن وجود ندارد که با بزرگ شدن توده ی سرطانی به آن فشار بیاید و باعث درد شود، به همین دلیل ممکن است بیماری حتی سال ها بدون علامت باقی بماند. از این رو چکاپ منظم مردان بالای ۴۵ سال با آزمایش خون یا شاید معاینه برای تشخیص زودهنگام بیماری از اهمیت خاصی برخوردار است. سرطان پروستات یکی از شایع ترین سرطان ها در مردان به شمار می آید. در برخی از بیماران ممکن است سرطان پروستات با علائم زیر همراه باشد. در صورت مشاهده آنها بهتر است به پزشک مراجعه کنیم:

• تکرر ادرار، به خصوص در شب
• سختی آغاز یا قطع دفع ادرار
• جریان ضعیف یا قطره قطره ادرار
• دفع دردناک یا سوزناک ادرار
• انزال دردناک
• وجود خون در ادرار یا خون در مایع منی
• احساس فشار یا درد در مقعد
• درد یا سفتی در پایین کمر، لگن یا ران

نکته مهمی که باید به آن توجه شود این است که داشتن علائم ادراری پروستات لزوماً به معنی ابتلا به سرطان پروستات نیست. التهاب پروستات و بزرگی خوش خیم پروستات، بیماری های بسیار شایعی در مردان هستند که همین علائم را دارند.

عوامل خطر سرطان پروستات

عوامل خطر ایجاد سرطان پروستات هستند که احتمال ابتلا به این سرطان را افزایش می دهند:

1. سن: با افزایش سن احتمال ابتلا به سرطان افزایش می یابد. با افزایش سن بیش از ۵۰ احتمال سرطان پروستات به میزان قابل توجهی افزایش می یابد.
2. نژاد: دیده شده است که به دلایل نامشخص احتمال ابتلا به این بیماری در مردان سیاه پوست بیش از سایر مردان است؛ بنابراین نژاد از دلایل ابتلا به سرطان پروستات است.
3. سابقه خانوادگی: اگر در خانواده مردی مبتلا به سرطان پروستات شود، خطر ابتلا در سایر مردان خانواده افزایش می یابد. همچنین سابقه خانوادگی وجود ژن هایی که احتمال سرطان سینه را افزایش می دهند (BRCA1 یا BRCA2) یا سابقه خانوادگی نزدیک سرطان سینه ، احتمال ابتلا به سرطان پروستات را افزایش می دهد.
4. رژیم غذایی: با وجودی که علت این ارتباط نامشخص است دیده شده است که سرطان در کشورهایی که مصرف گوشت و لبنیات پرچرب بالا است بیشتر دیده می شود. همچنین رژیم غذایی که میوه و سبزیجات کمی داشته باشد خطر ابتلا را افزایش می دهد.
5. چاقی: مردان چاقی که سرطان پروستات در آنها تشخیص داده می شود با احتمال بیشتری دچار انواع پیشرفته هستند که به درمان به سختی پاسخ می دهند.
6. برخی عوامل از جمله سیگار کشیدن، التهاب پروستات، بیماری های منتقله از راه جنسی، وازکتومی و مواجهه با برخی مواد شیمیایی، نیز به عنوان عوامل خطر ابتلا به سرطان مطرح هستند؛ اما هنوز تأثیر آنها به طور دقیق مشخص نشده است.

عوارض سرطان پروستات

سرطان پروستات می تواند مشکلات زیادی را برای بیمار ایجاد کند. برخی از این مشکلات و عوارض عبارتند از:

1. سرطان پروستات در مراحل پیشرفته به اندام های مجاور مانند مثانه سرایت می کند. همچنین ممکن است از طریق جریان خون یا سیستم لنفاوی به استخوان و سایر اندام ها منتقل شود. زمانی که سرطان به استخوان می رسد، می تواند باعث درد و شکستگی در استخوان ها شود. زمانی که سرطان به این مرحله رسیده است، با روش هایی می توان آن را کنترل کرد؛ اما درمان آن بعید است.
2. از عوارض مشترک سرطان پروستات و درمان آن بی اختیاری در ادرار است. درمان بی اختیاری ادرار به عوامل مختلفی مانند نوع سرطان، شدت آن و احتمال بهبود آن در طول زمان بستگی دارد. برای درمان این عارضه پزشک می تواند از دارو، کاتتر یا جراحی استفاده کند.
3. اختلال در نعوظ از عوارض این بیماری و درمان آن است. داروها و دستگاه های مخصوصی برای درمان این مشکل وجود دارد.

کاربرد جراحی رادیکال پروستات

جراحی برداشتن پروستات همچنین ممکن است برای درمان انسداد مجرای ادرار که در اثر بزرگی خوش خیم پروستات (BPH) ایجاد شده است، استفاده شود. پروستاتکتومی جهت درمان بزرگی خوش خیم پروستات شامل جراحی پروستاتکتومی باز ساده می باشد. این جراحی علائم ادراری و عوارض ناشی از انسداد جریان ادرار در اثر BPH را برطرف می کند. این علائم عبارتند از:

• تکرر ادرار، نیاز فوری به ادرار
• مشکل در شروع ادرار
• ادرار آهسته (طولانی مدت)
• افزایش تعداد دفعات ادرار در شب
• منقطع بودن جریان ادرار
• عدم توانایی در خالی کردن کامل مثانه
• عفونت مجرای ادرار
• ناتوانی در ادرار

آمادگی جهت انجام جراحی رادیکال پروستات

از دستورات پزشک درباره ی اقدامات پیش از درمان پیروی کنید. در ادامه برخی از موضوعاتی که باید با پزشک درباره آنها بحث کنید ارائه می شوند:

• داروهای مصرفی: هر گونه داروی نسخه ای یا بدون نسخه یا مکمل های مصرفی خود را به پزشک خود بگویید. این امر به ویژه در صورتی که از داروهای رقیق کننده ی خون و داروهای ضد درد بدون نسخه مانند آسپرین استفاده می کنید، مهم است. جراح ممکن است از شما بخواهد که مصرف داروهایی که موجب افزایش خطر خونریزی می شوند را چند روز پیش از جراحی متوقف کنید.
• پرهیز از غذا پیش از جراحی: احتمالاً پزشک از شما می خواهد که پس از نیمه شب قبل از عمل از خوردن و آشامیدن پرهیز کنید. در صبح روز عمل تنها داروهایی که پزشک تجویز کرده است را همراه با مقدار کمی آب مصرف کنید.
• آمادگی روده پیش از جراحی: ممکن است جراح از شما بخواهد که پیش از جراحی تنقیه انجام دهید. یک دستورالعمل در اختیار شما قرار داده می شود تا با توجه به آن صبح روز جراحی، عمل تنقیه را انجام داده و روده ی خود را پاک کنید.

روش های انجام جراحی رادیکال پروستات

• پروستاتکتومی رادیکال روباتیک: جراح برش های کوچکی را در پایین شکم ایجاد می کند و غده پروستات را از راه این برش ها بیرون می آورد. جراح پشت میز فرمان قرار می گیرد و عمل را با وسایلی انجام می دهد که به دستگاه مکانیکی رایانه ای (روبات) متصل است. دستگاه روباتیک واکنش دقیق تری را نسبت به حرکت دست جراح ممکن می کند.
• پروستاتکتومی رادیکال باز: جراح معمولاً برشی را در پایین شکم ایجاد می کند و پروستات را خارج می کند. این روش جراحی رتروپوبیک نیز گفته می شود.
• پروستاتکتومی رادیکال لاپاروسکوپی: جراح برش های کوچکی را در پایین شکم ایجاد می کند و وسایل خاصی را از راه این برش ها وارد بدن می کند تا بتواند پروستات را خارج کند.

مراقبت بعد از جراحی رادیکال پروستات

پس از انجام جراحی باید انتظار موارد زیر را داشته باشید:

• از داروهای ضد درد داخل وریدی استفاده می شود.
• پزشک از شما می خواهد که روز جراحی یا روز پس از آن راه بروید.
• احتمالاً روز پس از جراحی از بیمارستان مرخص می شوید.
• در هنگام مراجعه به خانه یک کاتتر در محل عمل قرار دارد.
• فعالیت های خود را باید به تدریج از سر بگیرید.
• چند روز پس از عمل قادر به رانندگی نخواهید بود.
• باید چندین بار پس از عمل به پزشک مراجعه نمایید تا مطمئن شوید که در شرایط مطلوبی هستید.
• فعالیت جنسی شش تا هشت هفته پس از جراحی امکان پذیر است.

عوارض جراحی رادیکال پروستات

خطرات این جراحی عبارتند از:

• عفونت مجرای ادرار
• بی اختیاری ادرار
• اختلال نعوظ ( ناتوانی جنسی )
• آسیب مقعد (در موارد نادر)
• تنگی مجرای ادرار یا گردن مثانه
• تشکیل کیست های حاوی لنف (لنفوسل)