شکستگی استخوان به چه شرایطی گفته می شود؟

دکتر سلمان فلاح [ متخصص طب فیزیکی و توانبخشی ]آدرس وب سایت : www.drsalmanfallah.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان حکیم نظامی ، خیابان شریعتی غربی ، نبش کوچه 16 ، جنب مسجد امام حسن عسکری ، طبقه اول تلفن مطب : 91011414 - 031

شکستگی استخوان عارضه ای است که در آن پیوستگی استخوان مختل می شود. درصد عمده ای از شکستگی ها در اثر فشار و نیرو به وجود می آیند؛ اما بخشی از شکستگی ها در اثر یک بیماری دیگر که استخوان را تضعیف می کند (مانند پوکی استخوان ، برخی از سرطان ها یا استئوژنز ایمپرفکتا) ایجاد می شوند.

بیشتر شکستگی ها در اثر افتادن و یا حوادث ایجاد می شوند. استخوان های بلند مانند استخوان ران قدرت تحملشان نسبت به فشار به مراتب زیادتر از قدرت تحملشان در مقابل پیچ خوردن، کشیده شدن و زاویه دار شدن یا خم شدن است. استخوان های اسفنجی مثل مهره ها دارای قدرت تحمل کمتری در برابر فشار هستند و شکستگی آنها بیشتر به صورت در هم رفتن قطعات شکسته است.

علل شکستگی استخوان

زمانی که به یک استخوان نیروی خارجی مثلاً در اثر یک ضربه یا زمین خوردن وارد می شود، احتمال زیادی وجود دارد که استخوان قادر به مقاومت در برابر آن مقدار نیرو نبوده و بشکند. این از دست دادن یکپارچگی منجر به شکستگی استخوان می شود. لازم به یادآوری است که شکستگی، خرد شدگی یا ترک خوردگی همه شرایط یکسانی را توصیف می کنند و به معنی آسیب دیدگی استخوان در محل صدمه است. شکستگی، خرد شدگی و ترک خوردگی همگی به یک معنا است. بسته به شرایط، مقدار نیروی مورد نیاز برای شکستن استخوان احتمالاً زیاد نباشد. افراد مبتلا به پوکی استخوان به دلیل فقدان کلسیم در استخوان های خود و شکنندگی بالای آنها، ممکن است در اثر یک آسیب جزئی یا حتی نیروی جاذبه زمین، نیروی کافی برای شکستگی فشاری مهره های کمر یا شکستگی مفصل ران به استخوان های آنها وارد گردد.

علائم شکستگی استخوان

علائم و نشانه های شکستگی بسته به استخوان آسیب دیده، سن بیمار و وضعیت سلامت عمومی و همچنین شدت آسیب متفاوت است. با این حال، آنها اغلب برخی از موارد زیر را شامل می شوند:

• درد
• ورم
• کبودی
• تغییر رنگ پوست در ناحیه آسیب دیده
• زاویه داری - ناحیه آسیب دیده ممکن است در زاویه غیر معمول خم شود.
• بیمار نمی تواند روی ناحیه آسیب دیده وزن قرار دهد.
• بیمار نمی تواند ناحیه آسیب دیده را حرکت دهد.
• استخوان یا مفصل آسیب دیده ممکن است احساس ساییدگی داشته باشد.
• اگر شکستگی باز باشد، ممکن است خونریزی وجود داشته باشد.

هنگامی که یک استخوان بزرگ تحت تأثیر قرار می گیرد، مانند لگن یا استخوان ران:

• بیمار ممکن است رنگ پریده و لاغر به نظر برسد.
• ممکن است سرگیجه (احساس ضعف) داشته باشد.
• احساس بیماری و حالت تهوع.

انواع شکستگی استخوان

شکستگی بسته Closed fracture

زمانی که شکستگی در داخل پوست اتفاق افتاده و پوست پاره نشود این نوع شکستگی را شکستگی بسته می گویند که می تواند انواع مختلفی داشته باشد.

شکستگی باز Open fracture

در این نوع شکستگی با پارگی پوست می تواند استخوان شکسته از پوست بیرون زده و احتمال عفونت وجود دارد.

شکستگی پاتولوژیک یا مرضی Pathological fracture

در این نوع شکستگی نیروی وارده به علت ضعف ساختار استخوانی می تواند منجر به شکستگی شود که در بافت نرمال باعث شکستگی نمی شود، مانند مواردی که پوکی استخوان وجود داشته و یا توده های توموری در استخوان وجود دارد.

شکستگی استرسی استخوان Stress fracture

در این نوع شکستگی که بیشتر در ورزشکاران دیده می شود، در نتیجه نیروهای کم و با تکرار زیاد به وجود می آید، مانند دوندگان و یا ورزشکارانی که فرصت ریکاوری یا ترمیم را در بافت استخوانی نمی دهند و در این نوع شکستگی ممکن است در مراحل اولیه در رادیولوژی علائم شکستگی مشاهده نگردد؛ ولی پس از آن با درد و ناتوانی حرکتی همراه بوده و در صورت ادامه می تواند به صورت ناحیه آسیب دیده در رادیولوژی مشخص گردد. این نوع شکستگی در استخوان هایی مانند درشت نی Tibia و نازک نی Fibula دیده می شود.

تشخیص شکستگی استخوان

برای تشخیص این آسیب پزشک ابتدا بیمار را معاینه فیزیکی نموده و سپس یک یا چند روش تصویربرداری را برای کمک به تشخیص صحیح تجویز خواهد کرد. این آزمایشات می توانند شامل موارد زیر باشند:

• تصویر برداری توسط اشعه ایکس

پزشکان ابتدا برای تشخیص شکستگی، تصویربرداری توسط اشعه ایکس را تجویز می کنند که این ابزار یک تصویر دو بعدی از ناحیه ایجاد می کند.

• اسکن استخوان

پزشک برای یافتن شکستگی هایی که در تصویربرداری توسط اشعه ایکس نشان داده نمی شوند، از اسکن استخوان استفاده می کند. این روش مدت زمان بیشتری طول کشیده و معمولاً دوبار با فاصله چهار ساعت انجام می گیرد؛ اما می تواند به یافتن برخی شکستگی ها کمک کند.

• سی تی اسکن

در این روش از رایانه و اشعه ایکس برای ایجاد برش های دقیق یا مقطعی از استخوان استفاده می شود.

• ام آر آی

در ام آر آی با استفاده از میدان مغناطیسی قوی تصاویر بسیار دقیقی از استخوان ایجاد می شود. از این روش اغلب برای تشخیص شکستگی استرسی استفاده می شود.

درمان شکستگی استخوان

1. شکستگی استخوان معمولاً نیازمند درمان های اورژانسی در بیمارستان است. یکی از مثال های شکستگی جزئی که نیاز به مراقبت های فوری ندارد، شکستگی نوک انگشتان است. اگر شکستگی در کمر، گردن و لگن دارید، عضو آسیب دیده را تکان ندهید و خیلی سریع با فوریت های پزشکی تماس بگیرید. در سایر موارد می توانید از فرد دیگری کمک بگیرید یا بیمار را به اورژانس و بیمارستان منتقل کنید. قبل از انتقال بیمار، حتماً مناطق آسیب دیده را حفاظت کنید تا از آسیب های بعدی پیشگیری شود.
2. برای شکستگی پا و دست می توانید با چوب، پلاستیک یا فلز، یک ابزار حمایتی بسازید که در زمان انتقال، استخوان و شکستگی، جابه جا نشود. آتل را با فشار کم ببندید. اگر در محل آسیب، خونریزی وجود دارد، قبل از آتل بندی، جلوی خونریزی را بگیرید. استخوان های شکسته باید در جای صحیح خود قرار بگیرند و همان جا ثابت شوند تا روند ترمیم، به درستی طی شود. عمل جا انداختن استخوان، ریداکشن نام دارد. جابه جا کردن استخوان بدون جراحی، ریداکشن بسته نام دارد. بیشتر شکستگی های کودکان با ریداکشن بسته درمان می شود.
3. شکستگی های وخیم تر ممکن است به ریداکشن باز یعنی ریداکشن از طریق جراحی نیاز پیدا کند. در بعضی موارد، از ابزارهای مختلفی برای نگه داشتن استخوان در جای اصلی، استفاده می شود. شکستگی های باز باید کاملاً تمیز شوند تا از بروز عفونت، پیشگیری شود.
4. بعد از جا انداختن استخوان، بیشتر شکستگی ها با ابزارهای مختلف مانند آتل یا گچ، در جای خود ثابت می شوند تا درد کاهش پیدا کند و به روند ترمیم استخوان کمک شود. در بیشتر موارد، درمان های دارویی به مسکن ها محدود می شود تا تحمل درد را برای بیمار، آسان تر کند.
5. در شکستگی های باز ممکن است داروهای دیگری مثل آنتی بیوتیک ها برای پیشگیری از عفونت، تجویز شود. روند احیا و توانبخشی به سرعت شروع می شود. حتی وقتی استخوان ها در گچ یا آتل قرار دارد. این مرحله، جریان خون را بهبود می بخشد، ترمیم را سرعت می دهد، قدرت عضلات را حفظ می کند و از لخته شدن خون در نواحی آسیب دیده جلوگیری می کند.
6. بعد از جدا کردن گچ یا آتل، نواحی اطراف جراحت تا چند هفته ممکن است دچار گرفتگی یا کشیدگی باشد و حتی ورم و کبودی داشته باشد. احساس کرختی در اطراف ناحیه آسیب دیده، طبیعی است. علائم مختلف شکستگی و روند ترمیم، ممکن است تا چند هفته طول بکشد.

عوارض شکستگی های استخوان

در برخی شرایط عدم درمان مناسب شکستگی های استخوان ممکن است منجر به بهبودی و یا ترمیم نادرست استخوان ها شود. این وضعیت به عنوان بدخیمی شناخته می شود. حتی ممکن است در این وضعیت استخوان تغییر مکان دهد.

• اختلال در رشد استخوان. اگر شکستگی استخوان در دوران کودکی بر صفحه رشد تأثیر بگذارد، این خطر وجود دارد که رشد طبیعی آن استخوان تحت تأثیر قرار گیرد و خطر تغییر شکل بعدی را افزایش می دهد.
• عفونت مداوم استخوان یا مغز استخوان. اگر شکافی در پوست وجود داشته باشد باکتری ها می توانند به استخوان یا مغز استخوان وارد شوند و منجر به عفونت مداوم (استئومیلیت مزمن) گردد. در این وضعیت، بیماران ممکن است نیاز به بستری شدن در بیمارستان و درمان آنتی بیوتیک داشته باشند. گاهی اوقات، تخلیه و کورتاژ جراحی لازم است.
• مرگ استخوان (نکروز آواسکولار). اگر استخوان، مواد مورد نیاز خون خود را از دست بدهد، ممکن است بمیرد و دچار مرگ بافتی شود.