ستون فقرات از ۲۴ مهره تشکیل شده که قسمت اصلی آن حلقه های استوانه ای شکل هستند. در دو طرف این حلقه ها برجستگی هایی قرار دارند. در بین دو برجستگی از مهره های بالا و دو برجستگی از مهره های پایین یک مفصل تشکیل شده که به آن مفصل فاست می گویند. مفصل فاست قسمتی است که در آن مهره های کمر و ستون فقرات به هم وصل می شوند و روی هم قرار دارند. در مفاصل فاست غضروف هایی وجود دارد که این غضروف ها می توانند بنا به دلایلی دچار پارگی یا التهاب شوند که این امر باعث به وجود آمدن درد در این قسمت می شود. سندروم فاست همان آرتریت یا آرتروز مفصلی می باشد که ناحیه ستون فقرات، مفصل فاست و مهره های گردن و کمر را درگیر می کند. فشارهای مکرر به ناحیه دیسک موجب آسیب آنها و در نهایت کم شدن ارتفاع بین دیسک ها می شود. در پی این اتفاق فاست ها به هم نزدیک تر شده و بر روی هم ساییده می شوند و این ساییدگی و فرسایش به آسیب غضروف ها و ایجاد سندروم فاست ختم می گردد.

دلایل و عوامل خطر سندرم مفصل فاست

• آسیب دیدگی مهره ها در نتیجه وارد شدن ضربه
• افزایش سن
• حرکت مکرر ستون فقرات در نتیجه فعالیت هایی که نیازمند خم و راست شدن مکرر هستند.
• اضافه وزن بیش از حد که فشار زیادی به مهره ها وارد می کند.
• شیوه غلط نشستن، ایستادن و راه رفتن
• راستای نادرست ستون فقرات در حین انجام فعالیت ها

علائم سندرم مفصل فاست

• احساس درد کمر و گردن
• التهاب ستون فقرات
• گرفتگی های عضلانی
• ضعف عضلات ستون فقرات
• تشدید درد با تغییر وضعیت
• انتشار درد به پشت باسن و ران پا در صورتی که سندرم مفصل فاست در مهره های گردنی رخ دهد، درد به شانه ها و حتی دست ها نیز منتشر می شود.

تشخیص سندرم مفصل فاست

• اشعه ایکس
• سی تی اسکن
• تشدید مغناطیسی
• تست انفیلتراسیون ونیر با بی حسی موضعی

عوارض آرتروز و تخریب مفاصل فاست

سندروم مفاصل فاست با احساس درد در مفاصل فاست همراه است و سبب بروز مشکلات حرکتی در فرد بیمار می شود. این عارضه می تواند موجب خشکی و سفتی ستون فقرات شده و حرکات ستون فقرات را دردناک کند. ایجاد خارهای استخوانی در مفصل فاست یکی از عوارض سندرم مفصل فاست است که خود به عنوان یک عامل تشدید کننده درد و التهاب شناخته می شود.

درمان سندروم مفصل فاست

سندروم فاست با توجه به شدت و میزان در گیر کردن کمر و گردن و دیگر نواحی به شکل های مختلفی مورد درمان قرار می گیرد. روش های درمانی این عارضه عبارتند از:

درمان های خانگی

درمان های خانگی بخشی از روش های مراقبتی و اولیه بوده که توسط فرد و یا مراقب او در خانه انجام می شوند. این بخش از درمان ها حتماً باید در کنار درمان های اصلی تر از جمله فیزیوتراپی، تمرین درمانی و یا جراحی کمر و گردن صورت بگیرند و در غیر این صورت نمی توانند اثر مطلوبی در وضعیت ستون فقرات (کمر و گردن) ایجاد کنند. این درمان ها و روش های مراقبتی که جهت درمان و مراقبت از کمر، گردن و ستون فقرات فرد مبتلا به سندروم مفصل فاست صورت می گیرند، شامل موارد زیر می شوند:

1.استراحت به مدت کوتاه

با توجه به ناراحتی و درد گردن و کمر، جهت درمان این نواحی بهتر است به مدت ۳ روز یا بیشتر استراحت کنید و از انجام فعالیت های سنگین و سخت با کمر و گردن بپرهیزید.

2. ماساژ

ماساژ ناحیه دردناک وآسیب دیده به صورت آرام به تنهایی و یا با استفاده از حوله گرم، آب گرم، پمادهای ضد اسپاسم و ضد درد و... می تواند موجب بهبود درد و تورم نواحی آسیب دیده گردن و کمر شود.

3. مصرف دارو های ضد التهاب و ضد درد

داروهای شل کننده عضلانی، داروهای کاهش درد و التهاب و تسکین دهنده از موارد مصرفی برای درمان مشکلات و ناراحتی های مربوط به مشکلات کمر و گردن از جمله سندروم مفصل فاست می باشد.

4. آمپول

تزریق آمپول های کاهش دهنده و تسکین دهنده درد و یا شل کننده عضلات و همچنین پی آر پی از دیگر راه های درمانی می باشد که توسط متخصص انجام می شود.

5. کمپرس

استفاده از کمپرس های سرد و گرم به صورت غیر مستقیم و به مدت استاندارد 8 تا 10 دقیقه بر روی محل آسیب دیده و دردناک گردن و کمر، موجب بهبود افزایش گردش خون کاهش درد و التهابات شده و به بهبود فرد کمک می کند.

6. انجام تمرینات ورزشی مناسب گردن و کمر

این بخش با تجویز فیزیوتراپیست انجام گرفته و موجب افزایش سرعت روند بهبود فرد و جلوگیری از آسیب های بیشتر می شود. همچنین بعد از جراحی به بازگشت سریع عملکرد گردن و کمر کمک می کند.

7. استفاده از بریس های گردن و کمر

استفاده از تجهیزات طبی و ارتوپدی از جمله گردنبند و کمربند به مدت کوتاه موجب کاهش درد و حرکت بیش از و تورم گردن و کمر شده و از آسیب های احتمالی جلوگیری می کند.

فیزیوتراپی

بخش دیگری از درمان های مؤثر و کاربردی جهت درمان سندروم مفصل فاست به فیزیوتراپی و توانبخشی اختصاص دارد. فیزیوتراپی به روش ها و متدهای خاصی از جمله تکنیک های دستی و غیر دستی صورت گرفته و با استفاده از دستگاه های متنوع به بهبود وضعیت بیمار و جلوگیری از پیشرفت روند عارضه تحلیل رفتگی مفصل فاست و شدیدتر شدن آن، درد و ناراحتی های ایجاد شده در ستون فقرات (گردن و کمر) کمک می کند و در نهایت موجب تقویت عضلات کمر و گردن، افزایش دامنه حرکتی و انعطاف پذیری و همچنین بازگشت عملکرد آنها بعد از جراحی نیز می شوند. تکنیک ها و روش های مؤثر در درمان سندروم فاست یا تحلیل رفتگی مفصل و غضروف های ستون فقرات (گردن و کمر) شامل موارد زیر می شوند:

1. اولتراسوند تراپی

در این روش فیزیوتراپیست با استفاده از دستگاه اولتراسوند و با انتقال امواج فراصوت به بافت های پشت و ستون فقرات موجب افزایش گردش خون و درنهایت تحریک و ترمیم بافت های آسیب دیده (مهره ها، غضروف های تحلیل رفته و...) شده و در نهایت به بهبود وضعیت ستون فقرات و علائم ایجاد شده در نواحی مرتبط با آن از جمله گردن و کمر می شود.

2. کایروپراکتیک

کایروپراکتیک از روش های مؤثر و کاربردی تکنیک های دستی فیزیوتراپی بوده که توسط دست فیزیوتراپیست و متخصص کایروپراکتیک انجام شود. این روش درمانی با حرکت دوار و ماساژ دادن ناحیه آسیب پشت بدن (ستون فقرات، کمر و گردن) به افزایش گردش خون، تحریک و ترمیم بافت های آسیب دیده (غضروف های تحلیل رفته و ساییده شده، مهره ها، مفصل فاست)، کاهش درد و گرفتگی و دیگر عوارض ایجاد شده در ستون فقرات (گردن و کمر) شده و به بازگشت مجدد عملکرد (حرکت کمر و گردن) کمک می کند.

3. درای نیدلینگ

روش درمانی درای نیدلینگ یا همان سوزن خشک از دیگر روش های درمانی سندروم مفصل فاست بوده و فیزیوتراپیست با فرو بردن سوزن در نواحی مختلف بدن و نقاط ماشه ای یا حساس بدن، به بهبود بافت های آسیب دیده بدن از جمله کمر و گردن پرداخته و به کاهش درد و فشار ایجاد شده در این نواحی کمک می کند.

4. شاک ویو تراپی

در این روش درمانی فیزیوتراپیست یا متخصص طب فیزیکی با اعمال جریان الکتریکی کنترل شده به ناحیه آسیب دیده ستون فقرات، پشت، گردن، کمر و دیگر نواحی مرتبط، موجب کاهش درد و التهابات آن شده و در نهایت موجب بهبودی مفصل فاست و آسیب های ایجاد شده در ستون فقرات کمی گردد و از بروز آسیب های جدی تر و تحلیل رفتگی بیشتر غضروف و مفصل و همچنین مهره ها جلوگیری می کند.

5. تراکشن

این روش درمانی به منظور جای اندازی مهره ها در جایگاه اصلی خود و ایجاد کشش در ناحیه ستون فقرات (گردن و کمر) انجام می گیرد. تراکشن به دو صورت دستی و مکانیکی انجام شده و موجب بهبود وضعیت ستون فقرات (گردن و کمر) بیمار می شود.

6. آب درمانی

حمام با آب ولرم، شنا و روش های آب درمانی به جلوگیری از اسپاسم های عضلانی (سفتی و خشکی گردن و کمر) و همچنین ریلکس شدن و کاهش درد و تورم ایجاد شده در ستون فقرات (گردن و کمر) کمک می کند و از روش هایی می باشد که می تواند به همراه ماساژ نیز انجام شود.

7. تحریکات الکتریکی تنس

این روش درمانی توسط دستگاه تنس و اتصال الکترودها به پشت بدن و در ناحیه ستون فقرات (کمر و گردن) صورت می گیرد. در این روش فیزیوتراپیست امواج الکتریکی را به بافت های آسیب دیده از جمله مفصل فاست، غضروف های درحال تحلیل، مهره ها و... منتقل می کند. با این کار موجب بهبود وضعیت گردن، کمر و ستون فقرات افزایش گردش خون در بافت های آسیب دیده و مفصل تحلیل رفته فاست شده و به تحریک و ترمیم نوحی آسیب دیده کمر و همچنین کاهش درد و تورم ایجاد شده در پشت بدن می پردازد.

8 . لیزر تراپی

این روش درمانی درصورت حاد بودن وضعیت کمر و ستون فقرات، با لیزر پرتوان و در صورت خفیف بودن عارضه و آسیب با لیزر سرد یا لیزر کم توان انجام می شود. در این روش درمانی مؤثر با تاباندن اشعه و نور لیزر بر روی نواحی پشت بدن (گردن، کمر و محل آسیب دیده) و نفوذ آنها به داخل بافت های آسیب دیده از جمله مفصل و غضروف های تحلیل رفته، موجب بالا بردن گردش خون، تحریک و ترمیم آنها و همچنین کاهش تورم و تسکین درد و گرفتگی گردن، کمر و پشت می شود و از تشدید عارضه تحلیلی رفتگی و سندروم مفصل فاست جلوگیری می کند.

9. درمان سندروم مفصل فاست با تزریق

یکی از روش های موقتی در تسکین درد و مؤثر در کاهش آرتروز و تحلیل رفتگی مفصل، تزریق در مفصل فاست می باشد در این روش پزشک متخصص با تزریق ترکیبی از داروی بی حسی و استروئیدی را به داخل کپسول مفصل فاست، موجب پایداری ستون فقرات و تقویت آنها شده و از سرعت تحلیل رفتن غضروف های مفصل و مهره ها می کاهد و موجب افزایش دامنه حرکتی گردن و کمر شده و از تشدید آرتروز و همچنین سندروم مفصل فاست جلوگیری می کند.

جراحی

اگر هیچ کدام از درمان های غیر تهاجمی از جمله تزریقات، تمرین درمانیو فیزیوتراپی مؤثر واقع نشوند و در وضعیت کمر و گردن بهبود حاصل نشود و همچنان بیمار درد داشته باشد، پزشک متخصص از جراحی استفاده می کند. این جراحی به چندین شکل صورت گرفته و شامل موارد زیر می شود:

1. ریزوتومی فاست

نوعی از روش های جراحی مفصل فاست که در آن جراح یکی از عصب ها را به طور عمدی قطع کرده و مانع انتقال حس درد به مغز می شود. این جراحی به کمک فلوروسکوپ انجام شده و جراح با وارد کردن وسیله ای خاص و داغ کردن آن، عصب را از بین می برد و قطع می کند.

2. فیوژن مفصل

در این جراحی جراح دو مهره مجاور را به هم اتصال کرده و جوش می دهد و با این کار از حرکت بین مهرها جلوگیری می کند. در این حالت درد بیمار از بین رفته و بهبودی حاصل می شود. جراح برای انجام این جراحی بعد از قرار دادن پیوند استخوان و در ناحیه پشت، مهره ها را به وسیله پیچ و پلاک به یکدیگر متصل می کند.

3. جراحی باز

این روش با برش بزرگتر در ناحیه فاست و ستون فقرات انجام گرفته و جراح تلاش می کند تا میزان درد را کاهش داد و به بهبود فاست کمک کند و تا جای ممکن از تحلیل رفتگی و سایش بیشتر مفصل فاست و غضروف ها جلوگیری کند.

4. جراحی آرتروسکوپی

این جراحی با برش بسیار کوچک و توسط دستگاه آترورسکوپ انجام می شود. در این روش، جراح، دوربین آرتروسکوپ را به داخل ستون فقرات فرستاده و با مشاهده ناحیه آسیب دیده و میزان آن در مانیتور شروع به درمان و جراحی ناحیه آسیب دیده می کند.

پیشگیری از سندروم مفصل فاست

با کنار گذاشتن عادات غلط از جمله بد نشستن، خم بودن دائم گردن، قوز کردن و چرخاندن ناگهانی کمر و گردن و همچنین پرهیز از انجام ورزش های مکرر و سنگین و انجام نرمش های سبک قبل از هر تمرین ورزشی حرفه ای و یا سنگین، می توان احتمال بروز به عارضه سندروم فاست را کاهش داد. در صورت ابتلا به روماتیسم، آسیب های ستون فقرات، آرتروز و... نیز باید جهت درمان مراجعه کنید تا احتمال ابتلا به سندروم فاست کاهش یابد. مصرف تغذیه مناسب و مفید و همچنین ویتامین های ضروری نیز در جلوگیری از این عارضه، بی تأثیر نخواهد بود.

---