دست ها و پاها ابزار اصلی ما برای انجام هر فعالیتی هستند. هرکدام از این قسمت ها خود از شبکه گسترده ای از بافت های نرم و سخت شامل استخوان ها، رباط ها، تاندون ها، لیگامان ها، عضلات و رگ های عروقی و عصبی مختلف تشکیل شده اند. آسیب به هرکدام از این بخش ها می تواند باعث درد در دست یا پا شود؛ اما دردهای دست و پا به طور هم زمان معمولاً به دلیل بیماری هایی است که کل بدن را درگیر می کنند و از آن جمله می توان به انواع آرتریت و نوروپاتی ها مانند نوروپاتی دیابتی اشاره نمود.

به طورکلی درد دست و پا دلایل بسیار زیادی دارد و در صورت بروز این علائم به طور دائمی یا رفت و برگشتی بعد از چند روز باید حتماً به کلینیک درد مراجعه کنید تا هرچه زودتر علت آن تشخیص داده شده و درمان مناسب آغاز شود؛ زیرا برخی از مشکلاتی که این علائم را ایجاد کرده اند و بخصوص بر اعصاب تأثیر دارند می توانند پیش رونده باشند و اگر به موقع مدیریت نشوند، ممکن است منجر به آسیب های عصبی دائمی شوند. کلینیک های کنترل درد سعی می کنند که با ارائه خدمات پزشکی مناسب هر بیمار به وی کمک کنند تا از دردهای مزمن راحت شود و کیفیت زندگی بهتری داشته باشد.

در کلینیک های کنترل درد تمام مداخلات پزشکی با کمترین آسیب و با بیشترین اثر بخشی انجام می گردد که این امر توسط متخصص درد انجام می گیرد. متخصص درد با گرفتن شرح حال دقیق از شما، معاینات فیزیکی و انجام تست های مورد نیاز تشخیص نهایی را انجام داده و بهترین برنامه درمانی را برای شما ارائه می دهد.

علت درد دست و پا

با توجه به اینکه هر کدام از بخش های دست و پا از قسمت های بسیار متعددی ساخته شده اند و ساختارهای پیچیده ای دارند، تشخیص های بسیار متعددی نیز برای ایجاد درد دست و پا وجود دارد. برخی از آنها به صورت کلی عبارتند از:

• وجود التهاب در دست و پا

التهاب و تورم ممکن است در مفاصل، ماهیچه ها یا بافت ها به دلایلی مانند کشیدگی، شکستگی، آرتریت و ... رخ دهد و باعث درد دست و پا شود.

• آسیب های عصبی

آسیب های عصبی شامل گرفتگی اعصاب یا مشکلات عصبی مانند نوروپاتی دیابتی، نوروپاتی ناشی از مصرف الکل زیاد و ... می تواند در هرجایی از بدن اتفاق بیفتد؛ اما درگیر کردن دست و پا می تواند منجر به بی حسی یا گزگز و سایر علائم پاراستزی مانند سوزش، سوزن سوزن شدن، مورمور و ... شود.

• آسیب های تروما و صدمه های محیطی

مفاصل، بافت ها، ماهیچه ها و استخوان های دست و پا هر آن ممکن است مورد صدمات محیطی مانند شکستگی، ضربه، پارگی، کشیدگی و ... قرار بگیرند که همه این موارد بسته به محل آسیب می تواند درد و التهاب را در دست ها و پاها ایجاد نماید.

• اختلالات مختلف

برخی از اختلالات که ممکن است در سراسر بدن ایجاد شده یا بر گردش خون در اندام ها تأثیر می گذارند مانند بیماری های شریان محیطی، می توانند علائم درد در دست و پا را نیز ایجاد نمایند.

• مشکلات سیستمیک

اگر آسیبی مانند ضربه شدید ایجاد نشده باشد و در دست و پای خود احساس درد داشته باشید، ممکن است دچار مشکلات سیستمیک شده باشید که توانایی بدن شما برای تنظیم دما، حس یا گردش خون در اندام ها را مختل کرده و می تواند منجر به درد شود.

• نوروپاتی محیطی

آسیب های عصبی مانند نوروماهای مختلف ازجمله نورومای مورتون، نورومای دیابتی، نورومای الکلی و ... از ارسال سیگنال به درستی به اندام های بدن توسط سیستم عصبی جلوگیری می کنند که منجر به درد یا احساس سوزن سوزن شدن می شوند.

• آرتریت

آرتریت باعث تحلیل و التهاب مفاصل می شود که معمولاً با افزایش سن در دست ها و پاها رخ می دهد و باعث درد و سفتی خواهد شد.

• تاندونیت

تاندونیت نیز نوعی التهاب است که می تواند به دلایل مختلف ازجمله رسوب املاح، عفونت ها و ... باعث ایجاد درد و التهاب در دست و پا شود.

• فیبرومیالژیا

این عارضه نوعی اختلال مزمن است که باعث درد در عضلات، خستگی و حساسیت در برخی نواحی مختلف بدن ازجمله دست و پا می شود.

• لوپوس

این بیماری بیشتر به عنوان یک بیماری مزمن پوستی شناخته می شود؛ اما می تواند باعث بروز علائم درد در دست و پا نیز بشود.

• مولتیپل اسکلروزیس

مولتیپل اسکلروزیس یک بیماری مزمن است که به غلاف عصبی آسیب می رساند و می تواند باعث بی حسی و درد در دست و پا شود.

• نقرس

نقرس نیز نوعی آرتریت است که باعث ناتوانی در متابولیسم اسید اوریک شده و دردهای شدیدی را بخصوص در پاها ایجاد می کند.

• بیماری برگر

این بیماری به التهاب رگ های خونی اشاره دارد و معمولاً اندام های تحتانی را درگیر می کند که در موارد شدید می تواند منجر به قانقاریا یا گانگرن شود.

علائم درد دست و پا

درد در دست و پا ممکن است بسته به علت ایجاد آن چندین نوع حس متفاوت از یک درد تیز تا دردهای مبهم را ایجاد نماید. ازجمله علائم دیگر که ممکن است درد دست و پا خود را به شکل آنها نشان دهد، عبارتند از:

• ضعف عضلانی
• گرفتگی یا پرش
• بی حسی یا گزگز
• از دست دادن حس
• از دست دادن تعادل
• احساس سوزش
• محدودیت تحرک یا انعطاف پذیری
• درد یا سفتی مفاصل
• خستگی
• سندرم پای بی قرار
• تب
• کاهش وزن
• فشارخون پایین
• عدم تحمل گرما یا سرما
• راش
• التهاب و تورم
• زخم یا عفونت های پوستی

عوامل خطر درد دست و پا

موارد زیر از عواملی است که می تواند خطر ابتلا به درد دست و پا را افزایش دهد:

• اضافه وزن
• مشکلات بیومکانیکی
• عدم انعطاف پذیری یا قدرت عضلانی
• ورزش های خاص
• آسیب قبلی

تشخیص علل درد دست و پا

تشخیص با معاینه بدنی شروع می شود که در آن پزشک تورم، حساسیت به لمس، درد، کبودی قابل مشاهده و گرما را بررسی می کند. برای تشخیص واضح، پزشک آزمایشات تصویربرداری زیر را انجام می دهد:

• اولتراسوند
• تصویربرداری رزونانس مغناطیسی
• اشعه ایکس
• اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT)

اگر پزشک به وجود عفونت احتمالی مشکوک باشد، آزمایشات آزمایشگاهی انجام می شود تا مشخص شود چه عواملی می تواند باعث ایجاد این درد شود. در این حالت، آزمایشات خون و در بعضی مواقع روش های آرتروسنتز انجام می شود.

روشهای درمانی درد دست و پا در کلینیک درد

راهکارهای زیادی بسته به نوع و شدت دردی که دارید، وجود دارد. ممکن است تنها یک روش یا ترکیبی از روش ها برای درمان درد در نظر گرفته شود که این موارد به شرح زیر است:

درمان خانگی

ممکن است بتوانید آسیب های وارد شده به استخوان ها، ماهیچه ها و بافت های نرم را به روش های خانگی تسکین دهید. روش درمانی RICE (استراحت، یخ، ارتفاع و بستن) معمولاً مؤثر است. در حالی که در حال استراحت هستید، هر ۲۰ دقیقه یا بیشتر از یخ یا کمپرس سرد استفاده کنید تا تورم و درد کاهش یابد.

مشاوره و درمان

درمان شناختی رفتاری و بیوفیدبک به مدیریت درد مزمن و تغییر واکنش ذهن شما به درد فیزیکی کمک می کند. از آنجایی که درد مزمن می تواند منجر به افسردگی و اضطراب نیز شود، ممکن است پزشک انواع دیگر درمان، از جمله مشاوره یا مدیتیشن را برای کنترل این موارد توصیه کند.

تمرینات ورزشی

گاهی تمریناتی از جمله پیلاتس، یوگا، تای چی، پیاده روی یا شنا توصیه می شود. تمرینات ورزشی، درد مزمن را کاهش می دهد، وضعیت بدن را بهبود می بخشد و به عملکرد بهتر بدن کمک خواهد کرد. علاوه بر این چنین تمریناتی به سلامت روان و به حفظ تعادل نیز کمک می کند.

تزریقات

پزشک گاهی تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست (TENS) یا رادیوفرکوئنسی برای تسکین درد عصبی به کار می گیرد. تزریق استروئید، داروهای مسکن را مستقیماً به ناحیه دردناک می رساند.

تغییرات سبک زندگی

برخی از تغییرات سبک زندگی می تواند در تسکین درد مؤثر باشد. به طور مثال اگر اضافه وزن دارید، پزشک کاهش وزن را به شما توصیه می کند. افرادی که رژیم غذایی متعادل و سالمی دارند، آب کافی می نوشند، خواب کافی دارند و سطح استرس خود را کنترل می کنند، کمتر دچار درد مزمن می شوند.

داروها

بسته به نوع درد پزشک ممکن است داروهای تجویزی یا بدون نسخه را برای تسکین درد ایجاد شده توصیه کند. برای درمان عفونت به مواردی مانند آنتی بیوتیک، شل کننده های عضلانی برای اسپاسم یا داروهای ضد التهابی برای تسکین تورم نیاز دارید.

---