دردهای مهمی که نباید نادیده گرفته شوند

دکتر علی فرخانی [ متخصص طب فیزیکی و توانبخشی ]آدرس وب سایت : www.drfarkhani.com
آدرس مطب : اصفهان، خیابان شمس آبادی، چهارراه قصر، روبروی بانک ملت، کوی26 تلفن مطب : 32367465 - 031

درد یک پدیده مهم فیزیولوژیک است که از بدو تولد تا آخرین مراحل زندگی وجود دارد و یکی از عوامل مراجعه بیمار به درمانگاه ها و مراکز درمانی است. درد علل متعددی دارد و افراد به روش های مختلفی به این حس پاسخ می دهند. با وجودی که تجربه درد از فردی به فرد دیگر متفاوت است، می توان انواع درد را دسته بندی کرد. دردهای مهمی وجود دارند که نبایست نادیده گرفته شوند و کنترل آنها یکی از چالش های عمده متخصصین است. عدم کنترل مناسب این دردها، باعث طولانی شدن زمان بستری بیماران و تحمیل هزینه های درمانی بیشتر به بیماران و بیمارستان ها و نارضایتی از نحوه درمان پزشک و مراجعات مکرر به پزشکان مختلف جهت کنترل درد می شود.

انواع درد

شایع ترین نوع دردها شامل موارد زیر می شود:

• درد حاد

درد حاد به این معنی است که درد کوتاه است (به طور نسبی)، از چند دقیقه تا حدود سه ماه (بعضی اوقات تا شش ماه) ادامه دارد. درد حاد همچنین تمایل دارد که به آسیب بافت نرم یا بیماری موقتی مربوط شود، بنابراین به طور معمول پس از بهبودی آسیب یا فروکش بیماری، فروکش می کند. اگر صدمه به درستی برطرف نشود یا اگر درد نشان دهنده سو عملکرد باشد، درد حاد ناشی از آسیب ممکن است به درد مزمن تبدیل شود. به طور ناگهانی شروع می شود و معمولاً کوتاه مدت است.

• درد مزمن

درد مزمن طولانی تر است. می تواند ثابت یا متناوب باشد. به عنوان مثال، سردردها را می توان دردی مزمن دانست که بیش از چندین ماه یا سال ادامه داشته باشد حتی اگر درد همیشه وجود نداشته باشد. درد مزمن غالباً به دلیل وضعیت سلامتی مانند آرتروز، فیبرومیالژیا یا بیماری ستون فقرات است. پس زمان بیشتری برای بهبودی نیاز دارد معمولاٌ بیش از سه ماه طول می کشد.

• درد عصبی

درد نوروپاتیک به دلیل آسیب به اعصاب یا سایر قسمت های سیستم عصبی است. اغلب به عنوان تیراندازی، خنجر زدن یا سوزش درد توصیف می شود یا احساس سوزن زدن دارد. همچنین می تواند روی حساسیت به لمس تأثیر بگذارد و باعث شود کسی در احساس گرما یا سرما مشکل داشته باشد. درد نوروپاتیک نوع متداولی از درد مزمن است. ممکن است به صورت مقطعی باشد و می تواند آنقدر شدید باشد که انجام کارهای روزمره را با مشکل رو به رو کند. از آنجا که درد می تواند در حرکت طبیعی اختلال ایجاد کند، همچنین می تواند منجر به مشکلات حرکتی شود.

• درد رادیکولار

درد رادیکولیک نوعی درد خاص است که می تواند هنگام فشرده شدن یا ملتهب شدن عصب نخاعی رخ دهد. از پشت و ران به داخل پا از طریق ستون فقرات و ریشه عصب نخاعی تابش می کند. افرادی که درد رادیکولیک دارند ممکن است دچار گزگز، بی حسی و ضعف عضلانی شوند. به دردی که از پشت و پا ساطع می شود رادیکولوپاتی گفته می شود و معمولاً به عنوان سیاتیک شناخته می شود؛ زیرا این درد به دلیل تحت تأثیر قرار گرفتن عصب سیاتیک است. این نوع درد اغلب ثابت است و افراد می توانند آن را در عمق پا احساس کنند. پیاده روی، نشستن و برخی فعالیت های دیگر می تواند درد سیاتیک را بدتر کند. این یکی از رایج ترین اشکال درد رادیکولیک است.

• درد ناشی از آسیب بافت

بیشتر درد ناشی از آسیب بافتی است. این درد ناشی از آسیب به بافت های بدن است. این آسیب می تواند به استخوان، بافت نرم یا اندام ها وارد شود. آسیب به بافت بدن می تواند ناشی از بیماری مانند سرطان باشد یا می تواند در اثر آسیب جسمی مانند بریدگی یا شکستگی استخوان باشد. ممکن است لحظه ای بیاید و یا ثابت باشد. درد ناشی از آسیب بافتی می تواند حاد باشد. به عنوان مثال، آسیب های ورزشی مانند پیچ خوردگی مچ پا اغلب نتیجه آسیب بافت نرم است یا می تواند مزمن باشد، مانند آرتروز یا سردردهای مزمن.

• درد فانتوم

درد فانتوم یا درد پس از قطع عضو نیز یکی از دردهای شایع است که ناشی از درد عضوی است که دیگر وجود ندارد.

• دردهای با اهمیت

دردهای مزمن جزء اولین دردهای با اهمیت است، به عنوان نمونه دردی مانند سیاتیک، کمر درد و یا سردرد نباید طولانی شود، در این صورت می تواند نشانه مهمی بوده و مراجعه به پزشک یک ضرورت است. مسئله دوم زمان و شدت درد است. به عبارت دیگر درد به سه بخش خفیف، متوسط و شدید تقسیم شده و در این تقسیم بندی باید به دردهای متوسط و شدید اهمیت داده شود. دردهای تکرارشونده نیز مهم هستند.

تشخیص علل درد

پزشک، روش های تشخیصی متفاوتی را بنا به شرایط هر بیمار توصیه می کند. علاوه بر این، آنها در خصوص علائم و سابقه پزشکی شما سؤال خواهند کرد. پزشک شما را معاینه می کند، ممکن است آزمایش خون یا عکسبرداری با اشعه ایکس را تجویز کند. از جمله آزمایشاتی که به تعیین علت درد کمک می کند، به شرح زیر است:

• سی تی اسکن
• ام آر آی
• بلوک عصبی
• دیسکوگرافی
• میلوگرام
• EMG
• اسکن استخوان
• اسکن اولتراسوند یا سونوگرافی

زمان مراجعه به پزشک

هر یک از مشکلات زیر را دارید باید به پزشک یا متخصص طب فیزیکی مراجعه کنید:

• اگر درد شما را از زندگی و فعالیت های روزانه معمولتان بازداشته است.
• درصورتی که درمان های عادی و مسکن های معمول باعث تسکین درد نمی شود.
• اگر برنامه درمانی ارائه شده توسط پزشک مراقبت های اولیه نتیجه ای نداشته است.
• درصورت ادامه دار بودن درد مزمن برای بیش از سه ماه.
• اگر درد غیرقابل تحملی را تجربه می کنید.

روش های درمان درد

انواع مختلفی از درمان ها وجود دارد که متخصص طب درد از آن ها بهره می گیرد:

• درمان های محافظه کارانه

تعدادی گزینه درمانی مختلف برای افرادی که از علائم درد و ناراحتی مزمن، درد مقاوم به درمان یا درد مداوم رنج می برند، وجود دارد. اولین خط درمان شامل استفاده از درمان های محافظه کارانه یا غیر تهاجمی است. این روش های درمانی شامل فیزیوتراپی، حرارت درمانی، یخ درمانی و استراحت منطقه آسیب دیده است. هر کدام از این درمان ها ممکن است بدون مداخله دارو یا با استفاده از دارو به کار گرفته شوند. سایر درمان های خط اول شامل داروهای خوراکی برای تسکین درد است. داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن در این دسته قرار می گیرند.

• روش های مداخله ای

اگر بیمار به درمان های غیر تهاجمی جواب ندهد پزشک درد ممکن است رویکردهای مداخله ای بیشتری توصیه کند. معروف ترین درمان مداخله ای عمل جراحی است؛ ولی پزشکان تا حد ممکن از آن اجتناب می کنند. فقط پزشک درد شما می داند چه زمانی مناسب است که شما تحت عمل جراحی قرار بگیرید. در مراحل اولیه، پزشک درد ممکن است توصیه کند برای کنترل کوتاه مدت علائم خود، از داروهای ضد درد خوراکی قوی تری مانند اوپیوئیدها استفاده کنید. هنگامی که آنها برای مدیریت درد تجویز می شوند، باید توسط پزشک تحت مراقبت قرار گیرید. به علاوه، سایر روش های مداخله ای احتمالی برای درمان درد ممکن است شامل تزریق اپیدورال باشد که در آن یک داروی ضد درد به طور مستقیم به ناحیه آسیب دیده تزریق می شود. این تزریق ها معمولاً شامل داروهای ضد اضطراب، بیهوشی یا داروهای ضدالتهابی استروئیدی است. آنها برای اکثر بیماران حداقل حالت تهاجمی را دارند؛ اما مؤثرتر و ایمن تر هستند.

• درمان های جایگزین

بیمارانی که تحت درمان درد قرار دارند، ممکن است برای ارزیابی بیشتر به روانشناس یا روانپزشک ارجاع داده شوند. علاوه بر این، پزشک درد ممکن است احساس کند که بیمار شرایط مناسبی برای دریافت درمان در قالب سایر رویکردهای جایگزین دارد. از جمله این روش ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. تمرین درمانی
2. داروهای هومیوپاتی
3. طب سوزنی
4. مراقبت های کایروپراکتیک
5. درمان های روانشناختی مانند (تغییر رژیم غذایی یا شیوه زندگی و کاهش استرس)