انگشت چکشی پا؛ درمان با روشهای غیر جراحی در کلینیک طب فیزیکی

دکتر سلمان فلاح [ متخصص طب فیزیکی و توانبخشی ]آدرس وب سایت : www.drsalmanfallah.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان حکیم نظامی ، خیابان شریعتی غربی ، نبش کوچه 16 ، جنب مسجد امام حسن عسکری ، طبقه اول تلفن مطب : 91011414 - 031

ماهیچه‌ها، تاندون‌ها و رباط‌ها با هم کار می‌کنند تا انگشتان پا را خم و راست کنند. اگر یکی از عضلات ضعیف شود، نمی‌تواند انگشت را خم یا صاف کند. اگر انگشت پا به مدت طولانی خم باشد، عضلات سفت می‌شوند و انگشت پا نمی‌تواند صاف شود. این ضعف و عدم تعادل عضلات ناشی از عوامل مختلف است. انگشت چکشی در اثر عدم تعالی در عضلات اطراف مفصل پا به وجود می‌آید. در طی این ناهنجاری، انگشت پا از محل مفصل میانی خود به سمت پایین خمیده می‌شود و باعث می‌شود که انگشت به شکل یک چکش دربیاید.

علل ایجاد انگشت چکشی

انگشتان پا از دو مفصلی تشکیل می‌شود که خم کردن آن را از وسط ممکن می‌‌کند. بد شکلی انگشت چکشی زمانی ایجاد می‌شود که مفصل میانی رو به پایین خم شود. علل احتمالی ایجاد انگشت چکشی عبارت است از:

1. آسیب دیدن انگشتان پا
2. آرتریت (بیماری التهابی مفصل)
3. بالا بودن بیش از حد قوس کف پا
4. پوشیدن کفش نامناسب
5. کشیده شدن رباط‌ها یا تاندون‌های پا
6. فشار مربوط به قوز شست پا: در این حالت انگشت شست به سمت داخل و به طرف انگشت دوم می‌چرخد.
7. آسیب‌دیدگی نخاع یا اعصاب پیرامونی باعث می‌شود که تمام انگشتان پا به سمت پایین خم شود.

علائم انگشت چکشی پا

انگشت چکشی پا باعث ناراحتی بیمار هنگام راه رفتن می‌شود. حرکت دادن یا باز و دراز کردن انگشت درگیر یا انگشتان کناری نیز گاهی با درد توأم است. شدت علائم انگشت چکشی پا در بازه‌ای از خفیف تا شدید متغیر است و شامل موارد زیر می‌شود:

• انگشتی که رو به پایین خم شده است.
• میخچه یا پینه
• دشواری در راه رفتن
• ناتوانی در خم کردن پا یا تکان دادن انگشتان
• شبیه شدن پنجه پا به چنگال و پنجه جانوران

انواع انگشت چکشی پا

انگشت چکشی انعطاف‌پذیر

از آنجایی که این نوع انگشت چکشی در مراحل اولیه قابل تشخیص و درمان است، معمولاً مشکل حاد و خطرناکی محسوب نمی‌شود. در این حالت هنوز امکان حرکت دادن مفصل پا وجود دارد، به همین دلیل به آن انگشت چکشی انعطاف‌پذیر گفته می‌شود. تشخیص زودهنگام و اصلاح وضعیت پا می‌تواند به حفظ سلامت مفاصل و پیشگیری از آرتروز در آینده کمک کند.

انگشت چکشی سخت

این نوع عارضه پیشرفته‌تر و حادتر از انگشت چکشی انعطاف‌پذیر است. انگشت چکشی سخت در بیماران مبتلا به آرتروز شدید و یا بیمارانی که درمان این ناهنجاری را برای مدت طولانی به تأخیر انداخته‌اند مشاهده می‌شود. در انگشت چکشی سخت تاندون‌های پا سفت و مفصل ناهماهنگ و بی‌حرکت خواهد شد. در چنین شرایطی تنها از طریق جراحی می‌توان مشکل بیمار را برطرف کرد.

عوامل خطر انگشت چکشی

• سابقه خانوادگی انگشت چکشی
• پوشیدن طولانی مدت کفش‌های تنگ و نوک تیز
• وجود قوز شست پا یا پینه: پینه لایه‌های ضخیم شده‌ای از پوست است که در اثر سایش درازمدت و مکرر ایجاد می‌شود.

تشخیص انگشت چکشی پا

پزشک معمولاً انگشت چکشی پا را حین معاینه بالینی تشخیص می‌دهد. چنانچه استخوان، عضله یا رباط انگشت آسیب دیده باشد، انجام آزمایش‌های تصویربرداری مانند رادیوگرافی نیز لازم خواهد بود.

جلوگیری از ایجاد انگشت چکشی پا

1. شما می توانید با رعایت نکات زیر کفشی مناسب انتخاب نمایید.
2. کفشی را انتخاب کنید که داخل آن فضای مناسبی برای پا داشته باشد.
3. از خرید کفش های پاشنه بلند اجتناب نمایید.

درمان غیرجراحی انگشت چکشی پا

روش های درمانی قابل استفاده در این حالت بستگی به نوع و شدت مشکل ایجاد شده برای بیمار دارد. به هر حال تشخیص به موقع مشکل در مراحل ایجاد آن برای اجتناب از عمل جراحی لازم و ضروری است. پزشک در این حالت می تواند از عکس رادیولوژی برای تشخیص نواحی آسیب دیده استفاده کند و برای شما از یک روش درمانی خاص برای بهبود وضعیت بهره گیرد. روش های معمول مورد استفاده برای درمان انگشت چکشی به شرح زیر هستند:

1. استفاده از پد و چسب طبی: گاهی اوقات استفاده از پد و چسب طبی اولین مرحله در برنامه درمانی مشکل انگشت چکشی هستند. به این ترتیب درد بیمار حداقل شده و ادامه دادن فعالیت های عادی و روزمره امکان پذیر می شود. چسب زدن نیز می تواند عدم توازن ایجاد شده اطراف انگشت ها را اصلاح کرده و به این ترتیب به کاهش فشار و درد بیمار کمک مؤثر نماید.
2. تزریق دارو: تزریق داروهای کورتیکو استروئید اغلب برای کاهش درد و التهاب ایجاد شده به خاطر انگشت چکشی مورد توجه قرار می گیرد.
3. مصرف دارو: مصرف داروهای خوراکی ضد التهاب غیر استروئید (NSAIDs) همچون ایبوپروفن می تواند برای کاهش درد و التهاب ایجاد شده مفید باشد.
4. اسپلینت یا بند محافظ: اسپلینت ها یا بندهای محافظ کوچک می توانند توسط جراح برای هماهنگ کردن مجدد مفاصل انگشت خم شده مورد استفاده قرار گیرند.
5. ابزارهای طبی: پوشیدن کفش های سفارشی طبی ساخته شده با نظر پزشک می تواند در کنترل عملکرد پا مفید باشد. این ابزارهای طبی می توانند باعث کاهش علائم مشکل و پیشگیری از تشدید مشکل انگشت چکشی و ناهنجاری مربوط به آن شوند.
6. تمرینات ورزشی: تمرینات خاص می‌تواند به کشش و تقویت ماهیچه‌های پا کمک کند. ممکن است پزشک توصیه کند انگشتان پا را به صورت دستی بکشید یا از انگشتان پا برای بلند کردن وسایل از روی زمین استفاده کنید. همچنین ممکن است برای تقویت انگشتان پا انجام فر حوله را توصیه کند. برای انجام تمرین فر حوله، یک حوله را صاف زیر پای خود قرار دهید و با انگشتان پای خود آن را مچاله کنید.

عوارض انگشت چکشی

انگشت چکشی با درد و مشکلات دیگری همراه است که ممکن است به مراقبت نیاز داشته باشد. مشکلات بالقوه مرتبط با این عارضه عبارتند از:

• ایجاد میخچه‌های دردناک روی بخش بالایی انگشت یا در بین انگشتان
• ایجاد میخچه یا پینه در زیر توپی یا سینه‌ی پا
• ایجاد درد در سینه‌ی پا که با نام متاتارسالیا نیز شناخته می‌شود.
• درد آرتروز در مفاصل انگشتان پا
• آرتریت روماتوئید؛ یک بیماری خودایمنی و نوع کمتر شایع آرتریت است که می‌تواند منجر به تغییر شکل انگشت پا شود.
• پینه پا؛ منحرف شدن انگشت بزرگ یا انگشت کوچک پا که باعث ایجاد یک برآمدگی برجسته در کناره پا می‌شود.
• صاف شدن کف پا
• برآمده شدن بند انگشت؛ پوست روی مفاصل انگشت پا در واکنش به سایش و اصطکاک ناشی از انگشت چکشی، ضخیم و گاهی اوقات رنگ رفته می‌شود. این عارضه ظاهری صاف‌تر از پینه و میخچه دارد.