در چه مواردی نیاز به انجام اسكن كف پا وجود دارد؟

دکتر بیژن فروغ [ متخصص طب فیزیکی و توانبخشی ]آدرس وب سایت : www.drforogh.ir
آدرس مطب : تهران ، بزرگراه چمران ، ابتدای باقرخان غربی ، پلاک 89 قدیم ، 26 جدید ، طبقه همکف تلفن مطب : 66576424 - 021

هرچند پا پایه بدن را تشکیل می دهد اما نقش حیاتی آن در سلامتی بدن غالباً دست کم گرفته می شود. اگر بدن را مانند یک ساختمان در نظر بگیرید، پاها پی یا فونداسیون ساختمان را تشکیل می دهند. اگر پی ساختمان ترک بردارد، استحکام کل ساختمان به خطر می افتد.

پرونیشن نامتقارن و دوطرفه در کف پای اکثر بیماران هنگام تحمیل وزن به پا مشاهده می شود. پرونیشن به صورت چرخش رو به داخل مچ پا دیده شده و باعث کوتاه شدن هر سه قوس کف پا (قوس طولی میانی، قوس طولی جانبی و قوس عرضی قدامی) می شود. در نتیجه کف پای عملکردی (تحمل کننده وزن) بلندتر، پهن تر وصاف تر می شود. عدم تقارن، هم سطح نگه داشتن سر استخوان های ران را هنگام تحمل وزن بعد از تنظیم به چالشی دشوار تبدیل می کند.
صاف و تراز بودن فونداسیون شرط صاف بودن لگن است و برقراری این شرط از پاها شروع می شود. به همین دلیل است که تمام معاینات باید با اسکن کف پا شروع شود.

عدم تعادل های کف پا ممکن است با چشم غیرمسلح قابل رویت نباشد، اما اسکن سه بعدی تصاویر دقیق و کاملی را از کف پا به دست می دهد که پزشکان با توجه به آن ها می توانند نتایج را به وضوح به بیماران توضیح بدهند.

اسکن کف پا:

به طور کلی اسکن کف پا می تواند موارد زیر را نشان دهد:

• نقاط فشار و الگوی توزیع فشار در کف پا
• شکل کف پا
• نحوه راه رفتن و مشکلات موجود در آن
• نوع قوس کف پا

کاربرد:

اسکن کف پا با ارائه تحلیلی دقیق از وضعیت کف پا می تواند کمک زیادی به حفظ سلامت آن کند. از جمله کاربردهای اسکن پا می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• شناسایی مناطق دارای زخم احتمالی در کف پا
• کاهش فشار بر مناطق مشکل دار پا
• کمک به مدیریت پای دیابتی
• کسب اطلاعات مهم درباره ی چرخه راه رفتن
• کمک به تشخیص اختلاف فشار کف پا
• کمک به بهبود تعادل، قدرت و تحمل وزن
• تشخیص عدم تقارن در مرحله موضع گیری

موارد لزوم اسکن کف پا:

برخی بیماران لازم است برای کمک به روند درمان بیماری، کف پای خود را اسکن کرده و اقدامات درمانی مرتبط با آن را انجام دهند. می توان گفت اسکن کف پا برای موارد زیر لازم است:

1. خار پاشنه
2. قوس بسیار شدید کف پا
3. صافی کف پا
4. دیابت و نوروپاتی با خطر زخم شدن پا
5. احساس درد طولانی مدت در ناحیه پاشنه پا
6. درد مداوم در پا یا اندام های تحتانی
7. کمردرد های انتشاری به مفاصل پا
8. اوتیسم و مشکل در تعادل و راه رفتن
9. بیماری های عصبی مثل پارکینسون یا فلج مغزی و مشکل در حفظ تعادل
10. ایستادن زیاد در طول شبانه روز
11. کاهش آسیب های پا و افزایش بهره وری عملکرد در ورزشکاران
12. بررسی وضعیت قبل و بعد از عمل جراحی پا

انواع اسکن کف پا:

اسکنر نوری و فشاری:

دو نوع از اسکنرهای بسیار رایج به نام اسکنرهای نوری و اسکنرهای فشاری که بصورت معمول در مراکز ارتوز و پروتز (ارتوپدی فنی) وجود دارد.هر کدام از این اسکنرها اطلاعات خاصی را در اختیار کارشناس قرار می دهد که می تواند تغییراتی در کفی طبی ایجاد کند.

• اسکنرهای نوری از طریق نور می تواند به طور دقیق میزان تمرکز فشار را در هر نقطه از پا نشان دهد درحالی که اسکنرهای فشاری بصورت یک صفحه که دارای تعداد بسیار زیادی از سنسورهای فشاری است. این اسکنر میزان فشار هر نقطه از پا و الگوی فشاری از کف پا را نشان می دهد.
• در این میان اسکنرهای فشاری امکان اسکن داینامیک و استاتیک را به ما می دهند.

در اسکن کف پای استاتیک یا ثابت، فرد روی صفحه اسکن می ایستد و میزان فشار درهر نقطه از پا را به ما می دهد، نوع دیگر اسکن که داینامیک خوانده می شود با راه رفتن فرد در یک مسیر و عبور از روی صفحه اسکن اتفاق می افتد که در این نوع اسکن اطلاعات بیشتری در مورد نحوه راه رفتن، زوایا، انحرافات خاص در هر مرحله از راه رفتن و تمرکز فشار در هنگام گام برداشتن و بسیاری اطلاعات دیگر را در اختیار می گذارد.
با به دست آمدن الگوی فشاری کف پای هر فرد، ناهنجاری های بسیاری را می توان از تجزیه و تحلیل آن ها به دست آورد و با ساخت یک کفی طبی مناسب از عوارض آن پیشگیری و یا آن را اصلاح کرد.

اسکن سه بعدی پا:

ممکن است اسکن کف پا را با اسکن سه بعدی پا اشتباه بگیرید یا اینکه کار هر یک از این اسکنرها را مانند هم بدانید ولی باید گفت اسکنرهای سه بعدی از جدیدترین تکنولوژی های جدید دنیا است که نمونه آن را در صنعت، هنر و مجسمه سازی می بینیم. اکنون این اسکن سه بعدی در حوزه سلامت نیز وارد شده تا میزان دقت اندازه گیری و ارزیابی را بالا ببرد.

اسکنرهای سه بعدی دستگاه هایی هستند که می توانند تصایر سه بعدی از شکل کف پا و پا را فراهم کنند که در نهایت برای طراحی بهترین کفی طبی مورد استفاده قرار گیرد. روش اسکن سه بعدی برای ثبت اندازه گیری دقیق تر از پا به وجود آمده است. این روش اسکن پا می تواند اطلاعات جامعی را در مورد سطح، حجم و برش های عرض از پا را به ارتوتیست بدهد که از دیگر روش های اندازه گیری از دقت بالاتری برخوردار است.

تفسیر و تحلیل نتایج اسکن کف پا:

در بعضی موارد اطلاعات حاصل از این اسکنرها به نرم افزارهای طراحی کفی طبی داده شده و کارشناس ارتوتیست با توجه به اسکن و اطلاعات موجود، توسط نرم افزار کفی طبی دقیقا منطبق با شرایط پای شما طراحی کرده و سپس به پرینترهای سه بعدی فرستاده می شود تا کفی طبی تراش داده شود.
البته در همه موارد اسکن کف پا برای تهیه مستقیم کفی طبی با استفاده از پرینترهای سه بعدی نیست، بلکه کارشناس ارتوتیست با گرفتن اسکن می تواند معاینه و ارزیابی دقیق تری داشته باشد و از پیش آگهی های موجود در نتایج اسکن کف پا در ساخت کفی طبی استفاده نماید.
هر کدام از این روش ها با توجه به شرایط فرد و تشخیص کارشناس انجام می شود که برای انجام معاینه و ارزیابی هر چه دقیق تر می تواند از اسکن کف پا نیز استفاده کند.

مزایای اسکن کف پا:

تا قبل از ابداع روش اسکن کف پا، از شیوه قالب گیری سنتی برای تشخیص ناهنجاری های کف پا استفاده می شد. فارغ از این که اسکن پا اطلاعات بیشتر و کامل تری را نسبت به قالب گیری سنتی در اختیار می گذارد، مزیت های زیر را هم دارد:

1. راحتی انجام اسکن: بیمار باید در طول اسکن وضعیت ثابت خود را همیشه حفظ کند و کار سختی پیش رو ندارد.
2. استخراج و پردازش سریع داده ها: امروزه مراحل ثبت اطلاعات پا به یک فرایند کوتاه تبدیل شده که باعث راحتی بیمار و صرفه جویی در وقت می شود.

حداکثر دقت در هر اندازه گیری پا: تصویر واضح و اندازه های دقیق پا، مدل سازی صحیح کفش و ماندگاری آن را تضمین می کند.