هر آنچه باید در مورد علت و علائم دیسک کمر بدانید

دکتر علی فرخانی [ متخصص طب فیزیکی و توانبخشی ]آدرس وب سایت : www.drfarkhani.com
آدرس مطب : اصفهان، خیابان شمس آبادی، چهارراه قصر، روبروی بانک ملت، کوی26 تلفن مطب : 32367465 - 031

دیسک کمر اغلب در نتیجه فرسودگی و ساییدگی طبیعی ستون فقرات که ناشی از افزایش سن است اتفاق می افتد. به این پروسه تحلیل رفتن یا دژنراسیون دیسک (Disk degeneration) می گویند. به طورکلی دیسک ها در کودکان و افراد جوان دارای محتوای آب بسیار بالایی هستند. هر چه سن بالاتر می رود، محتوای آب موجود در دیسک ها کاهش پیدا می کند و دیسک ها خاصیت انعطاف پذیری کمتری خواهند داشت. در این شرایط دیسک کمر شروع به منقبض و جمع شدن می کنند و فضای بین مهره ها نیز باریک و کوچک تر می شود. این پروسه پیری طبیعی، باعث می شود که دیسک ها در معرض بیرون زدن قرار داشته باشند. گاهی یک رویداد آسیب زا همچون زمین خوردن یا تصادف نیز می تواند باعث بروز دیسک کمر شود. علاوه بر این اگر برای بلندکردن اجسام سنگین، به جای پاها از عضلات ناحیه کمر استفاده کنید، این وضعیت می تواند سبب بروز دیسک کمر شود. چرخیدن هنگام بلندکردن اجسام سنگین نیز می تواند کمر را آسیب پذیرتر کند.

علت دیسک کمر

علل مختلفی می توانند منجر به جابجایی و بیرون زدگی دیسک ها شوند که مهمترین آنها عبارتند از:

• آسیب های تروماتیک ستون فقرات
• حرکات و شوک های ناگهانی
• بلند کردن ناگهانی اجسام سنگین
• پوکی استخوان مهره های کمری
• دژنراسیون و فرسودگی دیسک
• تخریب ساختارهای مهره های دو طرف دیسک

فتق دیسک توسط عوامل متعددی ایجاد می شود که می تواند مفاصل را به صورت مجزا یا باهم تحت فشار قرار دهد. از مهم ترین دلایل پارگی دیسک کمر ، می توان به ضعف عضلات پشتی، بارز شدن دیسک، ضربه مستقیم، فشار طولانی مدت و نیز رفتارهای غلط برای حمل اشیای سنگین اشاره کرد. پارگی دیسک بیشتر در سنین بالا رخ می دهد و معمولا از دهه سوم زندگی شروع می شود.

در ادامه شایع ترین این عوامل را بررسی می کنیم:

• کهولت سن

دیسک های میان مهره ای همزمان با افزایش سن، مایع خود را از دست می دهند و خشک می شوند، به طوری که این خشکی باعث ترک خوردن حلقه دیسک می شود. بدین ترتیب، با بزرگتر شدن شکاف روی دیسک، پارگی پدید می آید.

• آسیب دیدگی

یکی از دلایل پارگی دیسک کمر ضربه های ناگهانی می باشد. این مشکل معمولا در اثر تصادف، زمین خوردن، سقوط از ارتفاع و غیره رخ می دهد.

• انجام فعالیت‎های سنگین

بافت دیسک کمر افرادی که کارهای سنگین انجام می دهند، به مرور زمان ضعیف می شود. ضعیف شدن این بافت، احتمال ابتلا به پارگی دیسک کمر را افزایش می دهد.

• ایستادن یا نشستن نادرست

یکی از مواردی که خطر ابتلا به پارگی دیسک کمر را به دنبال دارد، نشستن نادرست است. بسیاری از افراد با این مشکل درگیر هستند و روش نشستن درست را نمی دانند. عدم درست ننشستن در درازمدت بافت دیسک کمر را ضعیف می کند و باعث پارگی آن می شود. از سوی دیگر، ایستادن نادرست نیز می تواند فشار زیادی به ناحیه کمر وارد کند.

علائم دیسک کمر

هرچند بیش از نیمی بیماران دچار فتق دیسک از مشکلشان اطلاعی ندارند؛ اما عده ای از بیماران از درد سیاتیک رنج می برند. درد سیاتیک درد تیزی است که در پا رو به پایین منتشر می شود. این درد در واقع پیامد فشاری است که دیسک به عصب سیاتیک وارد می کند. اگر فتق دیسک در مهره های کمری باشد، درد عموماً در پا حس می شود. پا درد ممکن است با کمردرد هم همراه باشد. بی حسی، ضعف یا گزگز پا یا بازو از دیگر علائم فتق دیسک به شمار می آید. در موارد نادر از دست کنترل روده و مثانه و بی اختیاری ادرار و مدفوع گزارش شده است.

فتق دیسک ممکن است در کمر یا گردن اتفاق بیفتد. فتق دیسک در کمر بر پاها تأثیر می گذارد در حالی که فتق دیسک در گردن ممکن است بر بازوها و دستان تأثیر داشته باشد. درد غالباً در یک طرف بدن احساس می شود.

اگر فتق دیسک بر اعصاب نخاعی فشار وارد کند، می تواند باعث درد، بی حسی یا ضعف در بازو یا پا ایجاد کند؛ اما برخی از افراد هیچ علامتی را تجربه نمی کنند. علائم و نشانه های دیسک کمر که فرد ممکن است تجربه کند، عبارتند از:

• بی حسی، سوزن سوزن شدن یا درد تیر کشنده
• اسپاسم عضلانی یا ضعف
• درد مداوم یا مقطعی که اغلب در یک طرف از بدن احساس می شود.
• سیاتیک که عبارت است از درد قسمت پایین کمر که به سمت باسن و ساق پا و خود با انتشار پیدا می کند.
• کاهش عکس العمل زانو یا مچ پا
• از دست دادن کنترل مثانه یا روده که یک علامت نادر است؛ اما می تواند نشان دهنده یک مشکل بسیار جدی باشد که سندرم دم اسب نام دارد و در این اختلال دیسکی که دچار لغزش شده است به اعصاب انتهای طناب نخاعی فشار وارد می کند.
• کمر درد متناوب یا مداوم: این نوع درد ممکن است در اثر تحرک، سرفه، عطسه و یا ایستادن برای مدت طولانی ایجاد شود.
• اسپاسم عضلات کمر
• ضعف عضلانی در پاها
• کاهش رفلکس های زانو یا مچ پا