آزمایش تجزیه تحلیل مایع منی چیست؟

دکتر پیمان صالحی [ متخصص جراحی کلیه و مجاری ادراری و ناباروری ]آدرس وب سایت : www.drsalehi.ir
آدرس مطب : اصفهان ، اتوبان آقا بابایی ، بعد از روگذر حکیم شفائی ، بلوار سلامت، شهرک سلامت اصفهان ، طبقه دوم تلفن مطب : 35548081 - 031

آنالیز مایع منی، آزمایش اسپرم و منی مرد است. همچنین به عنوان تست شمارش اسپرم یا تست باروری مردانه شناخته می شود، نتایج آن نشان می دهد که چه تعداد اسپرم آزاد می شود، همچنین چگونه شکل می گیرند و چقدر خوب حرکت می کنند.

منی مایع غلیظی است که از آلت تناسلی مردان هنگام انزال در حین فعالیت جنسی خارج می شود. این اسپرم را از بدن مرد خارج می کند تا بتواند تخمک را بارور کرده و جنین ایجاد کند (مرحله اول بارداری).

چرا باید آزمایش اسپرموگرام یا آنالیز منی انجام داد؟

اگر شما و همسرتان برای باردار شدن مشکل دارید، یکی از اولین آزمایشاتی که پزشک احتمالاً از شما درخواست خواهد کرد، آنالیز مایع منی است.
در حالی که هم مردان و هم زنان ممکن است مشکلاتی داشته باشند، مسائل مربوط به باروری مردان می تواند در نیمی از موارد ناباروری نقش داشته باشد و ناباروری مردان اغلب به دلیل تولید کم اسپرم ایجاد می شود.
دلیل دیگری که ممکن است به آنالیز مایع منی نیاز داشته باشید، اطمینان از موفقیت آمیز بودن وازکتومی (روشی برای جلوگیری از بارداری) است. معمولاً 8 تا 16 هفته پس از جراحی انجام می شود تا ببینیم آیا هنوز هم اسپرم سالمی تولید می کنید یا خیر.

جمع آوری نمونه مایع منی

برای آزمایش مایع منی، پزشک از شما نمونه مایع منی می خواهد:

• احتمالاً از شما خواسته می شود که در یک ظرف آزمایشگاهی در یک اتاق خصوصی در مطب پزشک خود، نمونه انزال خود را جمع آوری کنید.
• گاهی اوقات می توانید نمونه خود را در خانه جمع آوری کنید. اگر چنین است، باید آن را در دمای اتاق نگه دارید و ظرف 1 ساعت آن را به مطب پزشک یا آزمایشگاه ببرید. برخی از پزشکان یک کاندوم مخصوص به شما می دهند که منی شما را در حین رابطه جنسی جمع می کند.
• هنگام جمع آوری نمونه از روان کننده ها استفاده نکنید، زیرا آنها می توانند بر سرعت حرکت اسپرم شما تاثیر بگذارند.
• در حالی که آزمایش های خانگی می توانند تعداد اسپرم های شما را به سرعت بررسی کنند، اما این تست ها چیزهای دیگری مانند شکل یا حرکت را در مورد اسپرم اندازه گیری نمی کنند. بنابراین یک نتیجه طبیعی در یک آزمایش خانگی، باروری را تضمین نمی کند. شما باید با پزشک خود صحبت کنید تا تصویر کاملی از آنچه در حال وقوع است به دست آورید.

اقدامات قبل از آزمایش اسپرموگرام

در اینجا چند نکته وجود دارد که باید قبل از ارائه نمونه در نظر داشته باشید:

• ممکن است پزشک از شما بخواهد که 2 تا 5 روز قبل از انجام آزمایش، رابطه جنسی یا خود ارضایی نداشته باشید تا مطمئن شود تعداد اسپرم شما تا حد امکان بالا خواهد بود.
• بیش از 2 هفته قبل از آزمایش از انزال خودداری نکنید. این می تواند منجر به نمونه ای با اسپرم هایی شود که فعالیت کمتری دارند.
• بهتر است قبل از تجزیه و تحلیل مایع منی الکل مصرف نکنید.

شما همچنین باید در مورد هر گونه دارو یا مکمل های گیاهی که مصرف می کنید به پزشک خود اطلاع دهید. داروهایی که می توانند بر نتایج شما تاثیر بگذارند، عبارتند از:

• تستوسترون: مکمل هایی که این هورمون را تقویت می کنند می توانند سیگنال اشتباهی را به بدن شما ارسال کنند و باعث توقف تولید تستوسترون طبیعی و اسپرم شوند. می تواند منجر به تعداد کم یا کمبود اسپرم شود.
• استروئیدهای آنابولیک: این داروها که برای عضله سازی استفاده می شوند، می توانند بر تولید اسپرم بدن شما تاثیر بگذارند.
• ماری جوانا: THC (تتراهیدروکانابینول) موجود در ماری جوانا می تواند میل جنسی شما را کاهش دهد و از تولید تستوسترون و اسپرم طبیعی در بدن شما جلوگیری کند.
• مواد افیونی: این مواد می توانند تعداد اسپرم شما را کاهش دهند و بر تولید تستوسترون نیز تاثیر بگذارند.
• برای به دست آوردن دقیق ترین نتایج، پزشک شما می خواهد بیش از یک نمونه را آزمایش کند. شما باید نمونه دیگری را در عرض 2 تا 3 هفته ارائه دهید. این به این دلیل است که نمونه های مایع منی از یک مرد ممکن است متفاوت باشد. حتی ممکن است لازم باشد دو تا سه نمونه در یک دوره 3 ماهه ارائه دهید.

پارامترهای آزمایش اسپرموگرام

هنگامی که آزمایشگاه نمونه مایع منی شما را دریافت می کند، آن را زیر میکروسکوپ بررسی می کند. این کار اطلاعات انبوهی را بدست می دهد، از جمله:

• چه تعداد اسپرم وجود دارد (غلظت): تعداد طبیعی اسپرم حداقل 15 میلیون اسپرم در هر میلی لیتر منی است. اگر تعداد اسپرم شما کمتر از آن باشد کم در نظر گرفته می شود.
• نحوه حرکت اسپرم شما (تحرک): پزشک شما تعداد اسپرم ها را بررسی می کند که چگونه حرکت می کنند. در حالت ایده آل، 50 درصد یا بیشتر از نمونه اسپرم شما باید فعال باشد.
• اسپرم شما چه شکلی است (مورفولوژی): اندازه و شکل اسپرم شما بر میزان بارور کردن تخمک تاثیر می گذارد. منی طبیعی حداقل 4 درصد اسپرم معمولی دارد.

پزشک علاوه بر آنالیز اسپرم شما، جزئیات دیگری را نیز از نمونه شما برداشت می کند، از جمله:

• حجم: آنها متوجه خواهند شد که چه مقدار مایع منی می توانستید برای نمونه خود تهیه کنید. مقدار طبیعی حداقل 1.5 میلی لیتر یا حدود نصف قاشق چایخوری است. اگر نمونه شما کمتر از آن باشد، می تواند به این معنی باشد که وزیکول های منی شما مایع کافی تولید نمی کنند یا مسدود شده اند. همچنین ممکن است مشکل پروستات داشته باشید.
• سطح pH: سطح pH، اسیدیته مایع منی شما را اندازه گیری می کند. PH نرمال بین 7.1 تا 8.0 است. سطح pH پایین به این معنی است که منی اسیدی دارید. سطح pH بالا به معنای قلیایی بودن آن است. PH غیر طبیعی می تواند بر سلامت اسپرم و نحوه حرکت آن تاثیر بگذارد.
• زمان مایع شدن: منی طبیعی در هنگام انزال غلیظ است. زمان مایع شدن اندازه گیری می کند که چقدر طول می کشد تا منی به مایع تبدیل شود. باید حدود 20 دقیقه طول بکشد. اگر مایع شدن منی شما بیشتر طول بکشد، یا اصلاً مایع نشود، می تواند به این معنی باشد که مشکلی وجود دارد.
• سطح فروکتوز: اگر پزشک هیچ اسپرمی در تجزیه و تحلیل مایع منی شما پیدا نکرد، احتمالاً آن را از نظر فروکتوز سمینال که توسط وزیکول های منی شما تولید می شود، بررسی می کند. سطوح پایین یا عدم وجود فروکتوز می تواند به معنای انسداد باشد.
• گلبول های سفید: نشانه عفونت یا التهاب است

اگر نتایج آنالیز مایع منی شما غیرطبیعی باشد، پزشک احتمالاً از شما می خواهد آزمایش های دیگری را برای تشخیص مشکل باروری خاص خود انجام دهید.

نتایج غیرعادی آزمایش اسپرموگرام

نتایج آزمایش همیشه نشانگر واقعی باروری نیست، زیرا مردانی که تعداد اسپرم پایینی دارند همچنان می توانند بارور باشند و بالعکس. با پزشک خود در مورد معنای اعداد خاص خود صحبت کنید.
چندین چیز می تواند بر تجزیه و تحلیل مایع منی تاثیر بگذارد، از جمله:

• استفاده از روان کننده ها یا کاندوم هایی که دارای روان کننده هستند
• نوشیدن الکل
• سیگار کشیدن
• استفاده از مواد مخدر به صورت تفریحی
• برخی از داروهای تجویز شده

نتایج ممکن است بسته به سن، جنسیت و سلامت عمومی نیز متفاوت باشد.

بسته به نتایج شما، پزشک ممکن است آزمایش های دیگری را توصیه کند، از جمله:

1. آنتی بادی های اسپرم: این آزمایش اطلاعات بیشتر در مورد توانایی اسپرم شما برای نفوذ به تخمک یا سرعت و جهت شنای آنها ارائه می دهد.
2. سنجش نفوذ اسپرم (SPA): این آزمایش که به عنوان آزمایش تخم همستر نیز شناخته می شود، توانایی اسپرم ها را برای شکستن دیواره بیرونی و ترکیب شدن با تخمک بررسی می کند.
3. تست سنجش همیزونا: این آزمایش همچنین توانایی اسپرم برای ترکیب شدن با تخمک را آزمایش می کند.
4. تست نفوذ مخاط دهانه رحم (پنتراک): این کار برای این است که ببینیم اسپرم چقدر می تواند در مخاط دهانه رحم زن شنا کند تا به تخمک برسد.