آیا بیوفیدبک در درمان خار پاشنه موثر است؟

دکتر علی فرخانی [ متخصص طب فیزیکی و توانبخشی ]آدرس وب سایت : www.drfarkhani.com
آدرس مطب : اصفهان، خیابان شمس آبادی، چهارراه قصر، روبروی بانک ملت، کوی26 تلفن مطب : 32367465 - 031

خار پاشنه ، در واقع رسوب کلسیم در قسمت پاشنه ی پا است که موجب بیرون زدگی استخوان در قسمت زیرین استخوان پاشنه ی پا می شود. زائده خار پاشنه پا به تنهایی دردناک نیست؛ اما فرورفتن تیزی خار پاشنه در بافت نرم اطراف پاشنه دردناک است. در اثر فرو رفتن خار پاشنه در بافت و عصب های حساس، ناحیه اطراف خار پاشنه پا ملتهب می شود و درد و کبودی شروع می شود. درد هنگام ایستادن یا راه رفتن روی ناحیه ی ملتهب شدت می گیرد. بیوفیدبک تکنیکی درمانی است که جهت بهبود خار پاشنه استفاده می شود.

این نوع روش درمان به این صورت می باشد که الکترودها بر روی محل مورد نظر متصل می شوند که میزان هدایت پوست را فیدبک می دهد. این نوع هدایت ها از اعصاب سمپاتیک تأثیر می پذیرند و تمام جنبه های احساسی در فرد را نشان می دهند. پس هنگامی که ما از این دستگاه استفاده می کنیم، می توانیم سیستم اعصاب خود مختار را به راحتی اندازه گیری کنیم و از این رو درمان بیوفیدبک برای دردهای مزمن مورد استفاده قرار می گیرد. با استفاده از فیدبک های صوتی و تصویری، فرد می تواند کنترل بهتری بر روی عملکرد اندام هایش به دست بیاورد. حسگرهای بیوفیدبک به شما می آموزد که چگونه تغییرات ظریف و ماهرانه ای در بدن خود، مانند آرام کردن برخی ماهیچه ها را به تدریج انجام دهید تا به آنچه می خواهید، برای مثال کاهش درد خار پاشنه برسید.

علت ایجاد خار پاشنه

علت خار پاشنه جمع شدن رسوبات کلسیم در قسمت پایینی و زیرین استخوان پاشنه است. این اختلال در مدت زمان طولانی و به علت های مختلف ایجاد می شود و اکثراً بر اثر فشار عضلات و تاندون ها، کشش عضلات کف پا و از بین رفتن غشای استخوان پاشنه، پدید می آید. مواردی که سبب به وجود آمدن این عارضه می شوند، عبارت است از:

1. ناهنجاریهای راه رفتن، فشار بیش از حد بر پاشنه، رباط ها و عصب های نزدیک پاشنه
2. پوشیدن کفش های غیر استاندارد که قوس مناسب در کف ندارند، کفشهای قدیمی
3. فعالیت های شدید بدنی در مدت زمان طولانی
4. ایستادن های طولانی مدت
5. دویدن و پریدن مداوم روی سطوح سفت و محکم
6. اضافه وزن و چاقی
7. دیابت
8. اختلالات مربوط به کمر
9. گرفتگی عضلات
10. 1بالا رفتن سن (زیرا میزان انعطاف پذیری پاشنه کمتر شده و لایه چربی محافظ پاشنه، نازک تر خواهد شد.)

عوامل خطر ساز در ایجاد خار پاشنه

• فعالیت های ورزشی. دویدن و حرکات پرشی می تواند باعث آسیب پاشنه و قوس پا شود.
• فعالیت بر سطوح سفت و سخت. راه رفتن، دویدن یا پرش در سطوح سخت باعث آسیب رسیدن به پاشنه پا می شود.
• وارد شدن ضربه به پاشنه پا. کبودی پاشنه پا و پاره شدن غشایی که آن را می پوشاند، می تواند منجر به خار پاشنه شود.
• افزایش سن. طبق مطالعاتی که در این زمینه انجام گرفته است، خار پاشنه در بین افراد مسن یکی از مشکلات رایج است.
• جنسیت. خار پاشنه بیشتر در خانم ها مشاهده شده است.
• اضافه وزن. یکی از مواردی که می تواند احتمال ایجاد خار پاشنه را افزایش دهد، افزایش وزن است.
• استفاده از کفش نامناسب. استفاده از کفش های نامناسب می تواند به پاشنه پا آسیب وارد کند.

علاوه بر این موارد برخی از بیماری های زمینه ای نیز می تواند منجر به خار پاشنه شود که این موارد به شرح زیر است:

1. اسپوندیلیت آنکیلوزان
2. ورم کف پا
3. هیپروستوز
4. آرتریت واکنشی

علائم خار پاشنه

از نشانه ها و علائم خار پاشنه پا می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• شروع تدریجی درد از زیر پاشنه و انتشار آن در کف پا از علائم خار پاشنه می باشد.
• درد و التهاب معمولاً در زیر پاشنه یا درون آن حس می شود.
• درد پاشنه پا معمولاً صبح ها شدیدتر است؛ اما صرفاً در نتیجه حرکت دادن پا فروکش می کند و مجدداً در ساعات میانی روز یا پس از ورزش کردن شدید می شود.

تشخیص خار پاشنه

پس از توصیف و توضیح دادن علائم خود، پزشک اقدام به معاینه ی پای شما خواهد کرد. پزشک به دنبال نشانه های زیر می گردد :

• قوس بلند کف پا
• یک نقطه با حساسیت بالا نسبت به لمس درست در جلوی استخوان پاشنه ی پا
• درد که با خم کردن پا و فشار دادن فاسیای کف پا توسط پزشک، بدتر شده و با خم کردن انگشتان پا به سمت پایین تسکین می یابد.
• حرکت رو به بالای محدود در مچ پا
• پزشک شما ممکن است آزمایشات عکس برداری از قبیل اشعه ی ایکس را به منظور اطمینان از ایجاد درد توسط خار پاشنه و رد کردن احتمال عارضه های دیگر، تجویز کند.

مزایای بیوفیدبک

مزایای این روش درمانی عبارتند از:

• افزایش ریلکسیشن و ایجاد آرامش در بدن
• کاهش حس درد و همچنین تنش های عصبی
• افزایش درصد سلامت بدن در افراد بیمار و کنترل وضعیت سلامت فرد
• اصلاح و کنترل رفتارهای غلط
• کاهش فشار خون و بهبود گردش و جریان خون
• کنترل کاهش استرس و همچنین افزایش تمرکز ذهن
• بازگشت عملکرد و بازیابی توانایی عملکردی و حرکتی فرد بعد از آسیب و جراحی

انواع دستگاه بیوفیدبک

دستگاه بیوفیدبک در فیزیوتراپی انواع مختلفی دارد که هر کدام در جهت کاربرد خاصی در درمان بیماری ها و اختلالات ساخته شده اند؛ اما آنها را به چند دسته کلی می توان تقسیم بندی کرد:

برخی از انواع دستگاه های بیوفیدبک از یک یا چند سنسور متصل به انگشتان دست یا گوش استفاده می کنند تا تغییرات فیزیولوژیکی بدن، مانند فعالیت ضربان قلب، تغییرات پوست و… را اندازه گیری کنند. این سنسورها به کامپیوتر وصل می شوند و پس از اندازه گیری علائم زیستی بیمار با استفاده از گرافیک و هیجانات کامپیوتری، به او کمک می کنند تا بیماری خود را کنترل کند. نوع دیگری از درمان بیوفیدبک شامل استفاده از هدبندهایی است که بر فعالیت مغزی شما نظارت می کند. در این روش سیگنال های مغزی بررسی شده تا از وضعیت ذهنی بیمار آگاه شوند. یک نوع دیگر نیز، دستگاه بیوفیدبک قابل پوشیدن است. این دستگاه شامل استفاده از یک سنسور روی کمر است که تنفس شما را بررسی و الگوهای تنفسی شما را با استفاده از یک برنامه قابل دانلود دنبال می کند.

نحوه بیوفیدبک خار پاشنه

در یک جلسه بیوفیدبک، الکترودهایی به پوست شما متصل می شوند.آنها اطلاعات لازم به یک کامپیوتر کوچک منتقل می کنند. این اطلاعات تحلیل شده و به صورت نمادهای گرافیکی یا صدا بروی یک صفحه نمایش نشان داده می شوند که بیانگر شرایط درونی بدن شما می باشند. سپس متخصص بیوفیدبک به شما یک سری تمرینات ذهنی آموزش می دهد که از شما می خواهد آنها را انجام دهید. از طریق آزمون و خطا به زودی یاد می گیرد چگونه از طریق کنترل فعالیت های ذهنی خود، کنترل رفتار و عملکردهای فیزیکی بدن خود را به دست بگیرید.

هزینه بیوفیدبک خار پاشنه

هزینه جلسه های بیوفیدبک بر اساس تعرفه خدمات تشخیصی و درمانی توسط نظام پزشکی مشخص می گردد. هزینه ها بسته به آموزش، صلاحیت و تجربه های درمانگر بیوفیدبک، متغیر می باشد.

عوارض بیوفیدبک

بیوفیدبک به طور کلی ایمن است؛ اما شاید برای همه مناسب نباشد. دستگاه های بیوفیدبک در افرادی با شرایط پزشکی خاص مثل مشکلات ریتم قلبی یا شرایط پوستی خاص شاید به طور صحیح کار نکند.