سونوگرافی NT چیست؟

دکتر غلامرضا سیف [ متخصص رادیولوژی و سونوگرافی ]آدرس وب سایت : www.drseif-radiology.ir
آدرس مطب : تهران ، یوسف آباد ، خیابان فتحی شقاقی ، بین چهلستون و بیستون ، راديولوژي و سونوگرافي شقایق تلفن مطب : 88553155 - 021

سونوگرافی NT (نازال ترانسلوستنس) یکی از آزمایش‌های تشخیصی مهم در دوران بارداری است که به ویژه در سه ماهه اول و دوم بارداری انجام می‌شود. این روش به پزشکان این امکان را می‌دهد تا با اندازه‌گیری مایع زیر پوست در ناحیه پشت گردن جنین، اطلاعات حیاتی درباره سلامت جنین و احتمال وجود ناهنجاری‌های کروموزومی مانند سندرم داون را به دست آورند. سونوگرافی NT به دلیل توانایی در شناسایی مشکلات جنینی در مراحل اولیه بارداری، به عنوان ابزاری کلیدی در مراقبت‌های پیش از زایمان شناخته می‌شود. با توجه به اهمیت این سونوگرافی در تشخیص زودهنگام ناهنجاری‌ها، آگاهی از فرایند، زمان مناسب انجام آن و تفسیر نتایج به والدین و پزشکان کمک می‌کند تا بهترین تصمیم‌ها را برای سلامت مادر و جنین اتخاذ نمایند. در این مقاله به بررسی جزئیات سونوگرافی NT، اهداف آن و نکات کلیدی مرتبط خواهیم پرداخت.

سونوگرافی NT چیست؟

سونوگرافی NT (Nuchal Translucency) یک نوع سونوگرافی است که در دوران بارداری برای اندازه‌گیری ضخامت مایع زیر پوست در ناحیه گردن جنین انجام می‌شود. این تست معمولاً بین هفته‌های 11 تا 14 بارداری انجام می‌شود و یکی از روش‌های مهم برای غربالگری ناهنجاری‌های کروموزومی، به ویژه سندرم داون، به شمار می‌رود.

هدف از سونوگرافی NT

هدف از سونوگرافی NT، شناسایی بیماری‌های مختلف در دوران بارداری است. این سونوگرافی در مقطع زمانی سه ماه اول بارداری و دو هفته بعد از آن انجام می‌شود. اطلاعات به‌دست‌آمده از این سونوگرافی می‌تواند به پزشکان کمک کند تا در صورت وجود مشکلات، تصمیم‌گیری بهتری در مورد مراقبت‌های بعدی داشته باشند.

در سونوگرافی NT چه چیزهایی مشخص می‌شود؟

سونوگرافی NT یا نازال ترانسلوستنس، یک آزمایش پیشرفته است که به ارزیابی و تشخیص مشکلات احتمالی در جنین کمک می‌کند. در این سونوگرافی، پزشک به طور خاص به اندازه‌گیری ضخامت نازال ترانسلوستنس (فضای زیر پوست در ناحیه گردن جنین) می‌پردازد. افزایش این ضخامت می‌تواند نشان‌دهنده احتمال وجود ناهنجاری‌های کروموزومی، از جمله سندرم داون باشد. همچنین، در این سونوگرافی، به ارزیابی موارد زیر نیز توجه می‌شود:

• ضخامت پوست گردن: اندازه‌گیری ضخامت نازال ترانسلوستنس به‌عنوان یک نشانگر برای ارزیابی ریسک ناهنجاری‌های جنینی.
• حرکت جنین: بررسی حرکت‌های جنین و نشانه‌های حیاتی او.
• ضربان قلب جنین: ارزیابی سلامت قلب و ضربان آن.
• رشد و اندازه جنین: بررسی تناسب رشد و اندازه جنین نسبت به سن بارداری.
• وجود یا عدم وجود ناهنجاری‌های ظاهری: مانند مشکلات در ساختار صورت یا سایر اعضای بدن.

سونوگرافی NT معمولاً در اوایل سه‌ماهه دوم بارداری انجام می‌شود و نتایج آن می‌تواند به پزشک کمک کند تا در صورت نیاز، آزمایش‌های اضافی را توصیه کند.

اهمیت استخوان بینی در سونوگرافی

سونوگرافی استخوان بینی در هر سن حاملگی، به‌ویژه بین هفته‌های 11 تا 15 بارداری انجام می‌شود. نبود یا کوچکی استخوان بینی در جنین می‌تواند نشانه‌ای از وجود ناهنجاری‌های کروموزومی باشد. به‌طور خاص:

• عدم رؤیت استخوان بینی: رؤیت نشدن این استخوان در جنین به طول بین 4 تا 64 میلی‌متر، احتمال وجود سندرم داون را 18 برابر افزایش می‌دهد. اگر طول جنین بین 64 تا 84 میلی‌متر باشد، این احتمال به 44 برابر می‌رسد.
• هیپوپلازی استخوان نازال: هیپوپلازی یا کوچکی استخوان نازال (کمتر از 2.5 میلی‌متر) بین هفته‌های 15 تا 20، و اندازه آن در پایین 2.5 درصد پرسنتایل، غیرطبیعی محسوب می‌شود.

نتایج در سه ماهه اول و دوم

• سه ماهه اول: نبود استخوان نازال در 67% از بیماران مبتلا به trisomy 18 و سندرم داون و در 9% از بیماران مبتلا به سندرم ترنر مشاهده می‌شود.
• سه ماهه دوم: 1.2% از جنین‌های نرمال دارای هیپولازی و کوچکی استخوان نازال هستند، در حالی که این میزان در بیماران مبتلا به سندرم داون 62% و در trisomy 18 به 18% می‌رسد.

تشخیص ناهنجاری‌ها

• شکل استخوان بینی و زاویه آن با استخوان پیشانی می‌تواند در تشخیص بسیاری از ناهنجاری‌ها در هر گروه سنی کمک کننده باشد. استخوان بینی در هر سنی از حاملگی قابل اندازه‌گیری است و ارزش تشخیصی دارد، اما به دلیل ارتباط آن با NT، بیشتر در سه ماهه دوم مورد استفاده قرار می‌گیرد.

سونوگرافی NT و مشکلات جنینی

سونوگرافی NT به ارزیابی مشکلات جنینی نیز کمک می‌کند. در برخی بیماری‌ها، به علت اشکال در تشکیل سیستم لنفاتیک یا اختلال در عملکرد قلب جنین، افزایش مایع زیر پوست در ناحیه گردن مشاهده می‌شود. این مایع معمولاً ناشی از فرار مایع از عروق به فضای بین سلولی است.

عوامل مؤثر بر دقت سونوگرافی NT

سونوگرافی NT به عنوان ابزاری حیاتی در تشخیص زودهنگام ناهنجاری‌های جنینی، تحت تأثیر چندین عامل قرار دارد که می‌توانند دقت و صحت نتایج آن را تحت تأثیر قرار دهند. در ادامه به بررسی مهم‌ترین عوامل مؤثر بر دقت سونوگرافی NT می‌پردازیم:

• زمان انجام سونوگرافی: انجام سونوگرافی NT در بازه زمانی مناسب، به ویژه بین هفته‌های 11 تا 14 بارداری، برای دستیابی به نتایج دقیق بسیار حیاتی است. در این زمان، رشد جنین و تغییرات آن در ناحیه پشت گردن به بهترین شکل قابل ارزیابی است.
• کیفیت تجهیزات سونوگرافی: استفاده از دستگاه‌های سونوگرافی با کیفیت بالا و تکنولوژی‌های پیشرفته، توانایی پزشک را در تشخیص و اندازه‌گیری دقیق مایع زیر پوست افزایش می‌دهد. کیفیت تصاویر به دست آمده نقش مهمی در تفسیر نتایج دارد.
• تجربه و مهارت پزشک: تجربه و تخصص متخصص سونوگرافی در تفسیر تصاویر و تشخیص تغییرات آناتومیکی جنین به دقت نتایج وابسته است. پزشکان با تجربه‌تر قادر به شناسایی ناهنجاری‌ها و تفسیر نتایج پیچیده‌تر هستند.
• شرایط فیزیکی مادر: عوامل مانند وزن مادر، ضخامت چربی شکمی و وضعیت عمومی سلامتی او می‌توانند بر کیفیت تصاویر سونوگرافی تأثیر بگذارند. به عنوان مثال، چربی اضافی در ناحیه شکم ممکن است باعث کاهش وضوح تصاویر شود.
• وضعیت جنین: موقعیت و وضعیت جنین در هنگام سونوگرافی نیز می‌تواند بر دقت اندازه‌گیری‌ها تأثیر بگذارد. جنین باید در موقعیت مناسب برای اندازه‌گیری NT باشد تا نتایج بهتری به دست آید.
• وجود عوامل مؤثر دیگر: شرایط خاص پزشکی مانند بارداری‌های چندقلویی یا بیماری‌های مزمن مادر نیز می‌توانند بر نتایج سونوگرافی NT تأثیر بگذارند.

با توجه به این عوامل، همکاری نزدیک بین مادر و تیم پزشکی در طول دوره بارداری می‌تواند به افزایش دقت سونوگرافی NT و بهبود نتایج آن کمک کند.