علل و علائم ضخیم شدن دیواره رحم

دکتر محمد اعظمی [ متخصص رادیولوژِی ]آدرس وب سایت : www.radiologymarkazi.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان شمس ابادی، روبروی عیسی بن مریم، ساختمان صبا تلفن مطب : 32202762 - 031

رحم عضوی مهم از اندام یک زن محسوب می شود که وظیفه نگهداری جنین را دارد. دیواره رحم از سه لایه آندومتر، میومتر و پری متر ساخته شده است. آندومتر درونی ترین لایه رحم است که خود از دو بخش لایه قاعده ای یا بازال که در زیر قرار گرفته و لایه اسفنجی یا فانکشنال که در سطح قرار گرفته، تشکیل شده است. آندومتر بافتی است که لایه داخلی رحم را می پوشاند و برای تولید مثل ضروری است؛ زیرا لانه گزینی جنین در آن اتفاق می افتد. در نتیجه برای وقوع یک بارداری موفق، جنین باید به بافت آندومتر رسیده و در آن لانه گزینی کند.

هورمون استروژن، به ضخیم شدن دیواره رحم برای لانه گزینی جنین کمک می کنند. با پیشرفت بارداری، تمام تغذیه ای که برای رشد جنین لازم است توسط غدد موجود در دیواره رحم تأمین می شود و در صورت نبود ضخامت مناسب آندومتر، وقوع بارداری دشوار خواهد بود، لذا ضخامت لایه آندومتر رحم مسئله بسیار مهمی در سلامتی دستگاه تولید مثلی بانوان و نیز قدرت باروری زنان است

ضخامت نرمال دیواره رحم

محدوده نرمال ضخامت با توجه به مرحله زندگی شما متفاوت است:

1- اطفال

قبل از بلوغ ضخامت دیواره رحم در تمام ماهها مثل یک خط نازک است. در بعضی موارد، ممکن است این خط نازک به وسیله سونوگرافی تشخیص داده نشود.

2- پیش از یائسگی

برای زنان در سن باروری، ضخامت دیواره رحم با توجه به چرخه قاعدگی ضخیم تر و نازک تر می شود. این دیواره می تواند نازکتر از 1 میلیمتر تا اندکی بزرگتر از 16 میلی متر (در بعضی منابع 12 میلی متر) باشد. همه چیز بستگی به مرحله قاعدگی شما در هنگام اندازه گیری دارد. اندازه گیری های متوسط به شرح زیر است:

1. در طول پریودی: 2 تا 4 میلیمتر
2. مرحله اولیه تکثیر: 5 تا 7 میلیمتر
3. مرحله نهایی تکثیر: تا 11 میلیمتر
4. فاز ترشحی: تا 16 میلی متر

3- بارداری

هنگامی که بارداری اتفاق می افتد، یک تخمک بارور شده به دیواره رحم می چسبد و باعث ضخیم شدن دیواره می شود. آزمایشات تصویربرداری انجام شده در دوران بارداری ضخامت دیواره رحم را از 2 میلیمتر تا مقادیر بیشتر از زمان غیر بارداری نشان می دهد. در یک حاملگی معمولی، دیواره رحم محل رشد جنین می شود. این دیواره در نهایت توسط ساک حاملگی و جفت پوشیده می شود.

4- بعد از زایمان

دیواره رحم پس از زایمان ضخیم تر از معمول است. این به این دلیل است که لخته های خون و بافت های قدیمی می توانند پس از زایمان باقی بمانند و به عنوان ضخامت آندومتر در سونوگرافی گزارش شوند. این بقایا در 24 درصد حاملگی ها دیده می شود. این بقایا بعد از زایمان سزارین به طور خاصی شایع هستند. دیواره رحم پس از بازگشت چرخه معمول پریود، دوباره شروع به نازک شدن و ضخیم شدن می کند.

نحوه اندازه گیری ضخامت دیواره رحم

رایج ترین روش برای اندازه گیری ضخامت آندومتر، سونوگرافی است. به خصوص اگر در فرد خونریزی غیرطبیعی واژینال گزارش شده باشد، از این روش استفاده می شود. اگر به دلیل موقعیت رحم یا سایر شرایط امکان استفاده از سونوگرافی وجود نداشته باشد، می توان به کمک ام ار آی ضخامت آندومتر را اندازه گیری کرد.

علل ضخیم شدن دیواره رحم

ضخامت آندومتر در چرخه قاعدگی فرد تغییر می کند؛ اما سایر عوامل نیز می توانند باعث تغییراتی شوند. یکی از شایع ترین دلایل تغییر در ضخامت آندومتر بارداری است. زنانی که بارداری خارج رحمی دارند و یا کمتر از 5 هفته از آنها باردار هستند، ممکن است علائمی از آندومتر ضخیم نشان دهند. سایر عوامل مؤثر در ضخامت بیشتر آندومتر عبارتند از:

• چاقی
• جایگزینی هورمون درمانی (HRT)
• تاموکسیفن
• فشار خون بالا مزمن
• پولیپ آندومتر
• دیابت
• بافت اسکار
• هایپرپلازی آندومتر

علائم ضخیم شدن دیواره رحم

• خونریزی قاعدگی که سنگین تر و یا طولانی تر از معمول است.
• دوره های قاعدگی (میزانی از زمان در بین دوره ها) کمتر از 21 روز است.
• خونریزی قاعدگی در بین دوره های قاعدگی
• عدم داشتن یک دوره (پیش از یائسگی)
• خونریزی قاعدگی پس از یائسگی

درمان افزایش ضخامت آندومتر

پزشک می تواند از راه های درمانی متفاوتی برای کاهش علائم عارضه استفاده کند. بهتر است بدانید محققین تا کنون درمان قطعی آندومتریوز را کشف نکرده اند و روش های مذکور به منظور کاهش علائم و رفع موقتی این بیماری کاربرد دارند.

1. دارو درمانی: تجویز برخی از دارو های مسکن به منظور جلوگیری از بروز درد های شدید در نواحی بدن بیمار، نه به عنوان راهی برای درمان.
2. هورمون تراپی: این روش هم از درد های شدید می کاهد، زیرا با افزایش یا کاهش ترشح هورمون های زنانه باعث ضخامت بیشتر آندومتر می شود و بعد با خونریزی ریزش پیدا می کند. علاوه بر مسکن درد ها باعث کاهش رشد و حجم بافت آندومتر می شود.
3. عمل جراحی: با برداشتن بافت آندومتریوز از طریق عمل جراحی در صورتی که رحم و تخمدان ها سالم باقی بمانند می توان بارداری را تجربه کرد.
4. روش های کمک باروری: بسیاری از روش های درمان ناباروری برای درمان آندومتریوز هم به کار آمده است، این روش ها برای بارداری مناسب تر از جراحی است.
5. هیستروکتومی: این روش جراحی در مواردی شدید تر استفاده می شود؛ اما متأسفانه با شرایط این نوع جراحی دیگر امکان بارداری مجدد وجود ندارد.

علل نازک شدن دیواره رحم

• تحقیقات پزشکی علل مختلفی را برای نازک شدن دیواره رحم زنان مطرح می کنند. مواردی که به کمک مطالعات علمی و بالینی بدست آمده است.
• اختلالات و ضعف جریان خون در دیواره رحم.
• عدم تناسب در رشد دیواره داخلی رحم
• نوسانات هورمونی و کاهش ترشح استروژن و اختلال در ترشح پروژسترون در بدن.
• تأثیرات جانبی برخی داروها مانند داروهای باروری.
• سبک زندگی بد افراد و رژیم تحرک و تغذیه نامناسب آنها.
• استرس زیاد و نداشتن خواب مناسب و استراحت کافی.
• چسبندگی داخلی رحم.

علائم نازک شدن دیواره رحم

نازک شدن دیواره رحم نشانه های مختلفی دارد که همه آنها در یک نفر دیده نمی شود و معمولاً علائم متفاوتی در هر فرد مشاهده می شود. برخی از نشانه های شایع نازک شدن دیواره رحم عبارتند از:

• اختلال در تمایلات جنسی
• خونریزی مکرر
• عفونت مجاری ادراری به صورت متوالی
• بروز خارش، رنگ پریدگی و خشکی واژن
• ترشحات واژن
• کوتاه و تنگی واژن
• احساس درد هنگام برقرار کردن رابطه جنسی و یا کم شدن ترشحات در همین حین
• خونریزی پس از برقراری رابطه جنسی

موارد زیر از دیگر علائم نازک شدن دیواره رحم هستند:

• ناباروری: نازک شدن دیواره ی رحم ممکن است منجر به بروز مشکل در باروری و یا ناباروری شود.
• قاعدگی غیر طبیعی: یکی دیگر از علائم نازک شدن دیواره رحم می تواند قاعدگی غیرطبیعی باشد. چرخه قاعدگی غیر طبیعی شامل موار زیر می شود:
• قاعدگی دردناک: قاعدگی دردناک یکی از علائم شایع ناز کشیدن دیواره رحم است.
• قاعدگی نامنظم: اگر قاعدگی نامنظم دارید احتمال نازک شدن دیواره رحم در شما وجود دارد.
• کاهش خونریزی در قاعدگی: اگر مدت زمان و شدت خونریزی شما در دوران قاعدگی کمتر از حد معمول باشد ممکن است دچار نازک شدن دیواره رحم شده باشید.

به یاد داشته باشید که نازک شدن دیواره رحم می تواند بدون علامت باشد و در سونوگرافی تشخیص داده شود.

درمان نازک شدن دیواره رحم

برخی از روش های درمان نازک شدن دیواره رحم شامل موارد زیر است:

1. استروژن درمانی: کاهش سطح استروژن ممکن است باعث نازک شدن دیواره رحم شود. در این شرایط، پزشک می تواند استروژن را به صورت خوراکی، ژل و یا شیاف تجویز نماید. استروژن باعث تقسیم سلول ها در آستر آندومتر شده و لانه گزینی جنین در آن را تسهیل می کند.
2. فاکتور تحریک کننده کلونی گرانولوسیت (G-CSF): به نظر می رسد تکنیک های جدیدتری مانند تزریق داخل رحمی این هورمون رشد (G-CSF)، باعث افزایش ضخامت آندومتر می شود.
3. هیستروسکوپی: در صورت وجود هرگونه چسبندگی داخل رحمی، از طریق هیستروسکوپی، بافت های زخم یا چسبندگی ها برداشته می شوند. این عمل درنهایت منجر به رسیدن آندومتر به ضخامت مناسب و درمان نازک شدن دیواره رحم خواهد شد.
4. انتقال جنین منجمد (FET): اگر در طی چرخه IVF مشخص شود که بیمار آندومتر ضعیفی دارد، بهترین راه این است که تمام جنین های خود را در آن چرخه فریز کرده و پس از درمان نازک شدن دیواره رحم و آماده شدن آندومتر برای پذیرش جنین، می توان آن را انتقال داد.
5. درمان نازک شدن دیواره رحم به روش طبیعی: نتایج استفاده از برخی مکمل های طبیعی و گیاهان دارویی، ویتامین هایی مانند ویتامین E و ال-آرژنین ، انجام ورزش منظم ، داشتن خواب کافی، طب سوزنی و ماساژ مخصوص باروری، نشان داده اند که با بهبود جریان خون به رحم، ضخامت دیواره رحم افزایش می یابد.

هریک از این روش ها را می توان پس از تشخیص علل نازک شدن دیوانه رحم بسته به شرایط فردی استفاده کرد.