از علائم و تشخیص تا درمان فیبروم رحم

دکتر محمد اعظمی [ متخصص رادیولوژِی ]آدرس وب سایت : www.radiologymarkazi.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان شمس ابادی، روبروی عیسی بن مریم، ساختمان صبا تلفن مطب : 32202762 - 031

فیبروم به تومورهای خوش خیمی (غیر سرطانی) گفته میشود که غالباً در سنین باروری در رحم ظاهر میشوند. فیبروم های رحمی که با نام های لیومیوما (leiomyoma) یا میوما (myoma) نامیده می شوند، با افزایش خطر سرطان رحم همراه نیستند و تقریباً هرگز به سرطان تبدیل نمیشوند. بسیاری از خانم ها در طول زندگی به میوما مبتلا میشوند؛ اما شاید از وجود آن بی اطلاع باشند؛ زیرا اغلب بدون هیچگونه علامتی می باشند و پزشک ممکن است بطور اتفاقی طی معاینه لگن یا سونوگرافی قبل از تولد آن را کشف کند. از نظر اندازه، فیبروم میتواند آنقدر کوچک باشد که با چشم دیده نشود؛ اما در برخی موارد نیز به صورت توده هایی درمی آید که باعث بزرگ شدن رحم میشود. میوما می تواند تکی یا چندتایی باشد و در موارد شدید، رحم را آنقدر متسع (گشاد) می کند که باعث افزایش وزن می شود.

علت به وجود آمدن فیببروم رحم

هنوز به طور دقیق علت بروز فیبروم رحم مشخص نیست؛ اما:

• سقط جنین
• التهاب رحمی
• ژنتیک و وراثت
• افزایش فشارخون
• استرس و اضطراب
• قاعدگی های شدید و دردناک
• عدم داشتن فعالیت های ورزشی
• ابتلا به بیماری هایی همچون دیابت
• افزایش وزن و افزایش چربی های بدن
• پیشگیری از بارداری با روش های داخل رحمی
• ناهنجاری های موجود در رگ های خونی رحم نیز ممکن است در این امر دخیل باشند.
• وجود استروژن و احتمالاً پروژسترون خود می توان در بروز فیبروم های رحمی نقش داشته باشند.
• ژن هایی که رشد سلول های عضلانی رحم را تسریع می کنند ممکن است در این امر نقش داشته باشند.

علائم فیبروم رحم

در اکثر مواقع فیبروم های رحمی هیچگونه علائم و نشانه ای ندارند به همین علت خانم ها متوجه آن نمی شوند؛ اما علائم فیبروم می تواند به شرح زیر باشد:

1. درد و فشار در قسمت لگن
2. خونریزی بین دوره های قاعدگی
3. نفخ و بزرگ شدن شکم یا احساس پر بودن شکم و سنگینی در شکم و لگن
4. خونریزی غیر طبیعی و زیاد قاعدگی ۷ روز یا بیشتر
5. کمردرد
6. پا درد
7. درد در هنگام برقراری رابطه جنسی
8. یبوست

انواع فیبروم رحم

فیبروم ها معمولاً یا داخل رحم و یا روی رحم به وجود می آیند. در زیر به انواع آن اشاره می شود:

فیبروم داخلی

فیبروم داخلی یکی از شایع ترین نوع فیبروم رحم است که در قسمت دیواره ماهیچه های رحم ایجاد می شود. فیبروم ها مستعد بزرگ شدن هستند و باعث بزرگی و کشیده شدن رحم می شوند.

فیبروم ساب سروز

این نوع فیبروم خارج از رحم تشکیل می شود و باعث بزرگ شدن یک سمت از رحم می شود.

فیبروم ساقه دار یا پدانکولیت

فیبروم ساقه دار در واقع همان فیبروم ساب سروز است که شکل باریک و دراز پیدا کرده است.

فیبروم ساب موکوزال

این نوع فیبروم در سطح میانی ماهیچه رحم یا میومتریوم تشکیل می شود. این نوع فیبروم به ندرت اتفاق می افتد؛ ولی در صورت تشکیل این نوع فیبروم باعث ایجاد دردهای شدید قاعدگی و خونریزی زیاد می شود.

تشخیص فیبروم رحم با سونوگرافی

در سونوگرافی از امواج صوتی با فرکانس بالا استفاده می شود تا تصویر درون رحم روی صفحه نمایشگر ظاهر شود. این تصویر به پزشک کمک می کند تا موقعیت درونی رحم را به خوبی ببیند و وجود فیبروم را بررسی کند. بسته به اندازه رحم، سونوگرافی ممکن است از طریق واژینال یا از روی شکم انجام شود.

بهترین زمان سونوگرافی برای تشخیص فیبروم

بهترین زمان برای انجام سونوگرافی بلافاصله پس از ختم قاعدگی است.

بهترین روشهای درمان فیبروم رحمی

زنانی که به فیبروز رحمی دچار هستند؛ اما نشانه های آن را نشان نمی دهند، ممکن است به درمان نیاز نداشته باشند. زنانی که درد یا دیگر نشانه های این بیماری را دارند ممکن است این درمان ها برای آنها سودمند باشد:

درمان دارویی

داروها ممکن است باعث فروکش کردن نشانه های فیبروز رحمی شوند و حتی از رشد آن جلوگیری کنند یا آن را کند سازند؛ اما هنگامی که بیمار داروها را کنار می گذارد، بافت فیبری اغلب بار دیگر رشد می کنند.

امکان دارد برای به حداقل رساندن خونریزی رحمی مصرف پروژستین ها توصیه شود. برای تخفیف درد هم استفاده از داروهای ضدالتهاب غیراستروییدی توصیه می شود. جهت درمان خونریزی در برخی موارد از آمپول دیفرلین یا دکاپپتیل GNRH به مدت محدود حدود شش ماه که سبب کاهش سایز میوم و رفع آنمی بیمار می شود استفاده می شود. یکی از داروهای معروف جهت درمان این عارضه لورلین یا Lorelin است که از خانواده آگونیست های GNRH محسوب می شود. البته نتیجه درمان قطعی نیست و گاهی با قطع مصرف دارو به سایز قبلی خود برمی گردد؛ ولی به هر صورت جهت کاهش سایز میوم قبل از جراحی مفید است.

جراحی

چند جراحی نیز برای فیبروم رحمی وجود دارد:

1. برداشت بافت فیبری و گذاشتن بخش های سالم رحم که به آن میومکتومی می گویند.
2. بریدن رگ های خون رسان به بافت فیبری باعث فروکش کردن رشد آنها می شود. (آمبولیزاسیون) که عارضه آن از بین رفتن قدرت باروری در آینده است.
3. برداشت رحم (هیستروکتومی) که تنها راه اطمینان بخش برای درمان فیبروم رحمی است.

عوارض و خطرات فیبروم رحم

• اگر فردی که مبتلا به میوم است باردار شود، احتمال بزرگ شدن میوم ها وجود دارد؛ زیرا هورمون های بارداری می توانند باعث افزایش رشد میوم ها شوند.
• در زنانی که دچار بیماری میوم هستند به دلیل قرار گرفتن میوم ها در نزدیکی دهانه رحم و مسدود کردن راه خروج نوزاد، احتمال سقط جنین افزایش می یابد.
• در صورتی که رشد میوم ها باعث بسته شدن دهانه رحم و لوله های آن شود، خطر ناباروری افزایش می یابد.