علائم سرطان رحم و تخمدان

دکتر محمد اعظمی [ متخصص رادیولوژِی ]آدرس وب سایت : www.radiologymarkazi.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان شمس ابادی، روبروی عیسی بن مریم، ساختمان صبا تلفن مطب : 32202762 - 031

رحم یک اندام گلابی شکل است که در لگن زنان قرار دارد و از سه لایه تشکیل شده است. آندومتر، داخلی ترین لایه در رحم است که وقتی تخمدان ها دچار تغییرات می شوند روی این لایه اثر می گذارد. لایه میانی یا متوسط، لایه میومتر نامیده می شود که بافت ماهیچه ای دارد و باعث انقباضات رحم در طول قاعدگی و بارداری می شود. لایه خارجی رحم نیز اپیمتر نام دارد که رحم را به بافت های داخلی بدن متصل می کند.یکی از شایع ترین انواع سرطان های تهاجمی در دستگاه تناسلی زنان، سرطان رحم یا آندومتر است. در این نوع سرطان، سلول های بدخیم در بافت آندومتر رحم به وجود می آید. سرطان دهانه رحم زمانی پیش می آید که سلول های دهانه رحم حالت غیرعادی پیدا می کنند و سریعاً تکثیر می شوند. سونوگرافی یکی از آزمایشاتی است که می توان برای بررسی رحم و تخمدان استفاده کرد که می تواند وجود سرطان یا توده را در رحم مشخص کند.

علل ابتلا به سرطان رحم

سرطان دهانه رحم هنگامی شروع می شود که تغییراتی (موتاسیون) در DNA سلول های دهانه رحم ایجاد شود. DNA سلول، حامل دستورالعمل هایی است که به سلول نشان می دهد چه کارهایی را باید انجام دهد. سلول های سالم با سرعتی مشخص رشد و تکثیر می یابند و طبیعتاً در یک دوره زمانی خاص می میرند؛ اما سلول های موتاسیون یافته به طور غیرقابل کنترلی رشد کرده و تکثیر می یابند و اصولاً نمی میرند. تجمع سلول هایی که به سرعت رشد می کنند و نمی میرند، توده ای را ایجاد می کنند که به آن «تومور» گفته می شود. سلول های سرطانی می توانند به بافت های مجاور هجوم برده و یا از توده اصلی جدا شده و به هرجایی از بدن منتقل شوند (متاستاز). مشخص نیست چه چیز باعث سرطان دهانه رحم می شود؛ ولی یقیناً ویروس پاپیلومای انسانی در آن نقش دارد؛ زیرا اغلب افرادی که به آن مبتلا می شوند، هرگز به سرطان دچار نمی شوند. این بدین معناست که عواملی مانند محیط و نوع زندگی افراد در اینکه یک نفر مبتلا به سرطان شود، مؤثر است.

عوامل مؤثر بر سرطان رحم

• عوامل ژنتیکی
• افزایش سن خطر ابتلا به سرطان رحم را افزایش می دهد.
• چاقی بیش از اندازه نیز مؤثر است.
• هورمون درمانی افراد مبتلا به سرطان پستان
• احتمال ابتلا به سرطان رحم، در زنانی که حداقل یک بارداری داشته اند کمتر از افرادی است که اصلاً باردار نشده اند.
• افزایش سطح استروژن در بدن
• داشتن دیابت
• سابق
• ه خانوداگی سرطان تخمدان، پستان و روده
• سندروم تخمدان پلی کیستیک

علائم سرطان رحم و تخمدان

• عفونت های زیاد و مکرر واژینال
• خونریزی غیرطبیعی مثل خونریزی در فاصله بین دو پریود
• خونریزی هنگام معاینه پزشکی لگن و ناحیه تناسلی
• سختی، درد یا خونریزی در زمان نزدیکی جنسی
• درد هنگام ادرار کردن
• زیاد شدن و غیرطبیعی بودن ترشحات واژینال
• زرد یا قهوه ای رنگ شدن غیرطبیعی ترشحات
• بوی غیرطبیعی و بد واژن
• طولانی شدن بیش از حد معمول عادت ماهانه
• خونریزی بیشتر از حد معمول و همیشگی
• خونریزی بعد از یائسگی
• درد لگن یا کمر
• همچنین در شرایطی که سرطان دهانه رحم به دیگر اندام ها گسترش یافته باشد، علاوه بر این نشانه ها، ممکن است علائم دیگری نیز مانند یبوست، مشاهده خون در ادرار، گرفتگی مجرای ادرار، شکل غیرطبیعی دهانه رحم و کم خونی ظاهر شوند.

انواع سرطان رحم

1. انواع مختلفی از سرطان دهانه رحم وجود دارد که بر انواع سلول های دهانه رحم تأثیر می گذارد. شایع ترین انواع آن سرطان سلول سنگفرشی دهانه رحم، آدنوکارسینوما و کارسینوم آدنوسکواموس است.
2. سرطان دهانه رحم سلول سنگفرشی
3. آدنوکارسینوم
4. کارسینوم ادنواسکواموس
5. سرطان سلول های کوچک دهانه رحم
6. تومورهای مخاطی
7. لنفوم و سارکوم

تشخیص سرطان رحم

پس از اینکه شما یا پزشکتان مشکوک به وجود مشکلی شدید، برای تشخیص قطعی سرطان رحم، تست هایی را انجام می دهند و سپس موارد دیگری را نیز بررسی می کنند تا از وجود مشکل قطعی مطمئن شوند. برخی از تست های تشخیص سرطان رحم شامل موارد زیر است:

تست پاپ اسمیر

یک روش مؤثر در تشخیص زودهنگام و جلوگیری از رشد سرطان سرویکس، انجام تست پاپ اسمیر است. پاپ اسمیر یک تست غربالگری برای تشخیص سرطان رحم است که به تشخیص به موقع و در نتیجه درمان مناسب و موفقیت آمیز سرطان رحم کمک می کند. در این آزمایش ساده قسمتی از ترشحات دهانه رحم یا همان سلول های دهانه رحم توسط پزشک زنان با چیزی شبیه یک گوش پاک کن برداشته و به آزمایشگاه فرستاده می شود تا مورد آزمایش قرار گیرد. اگر نتیجه پاپ اسمیر غیرطبیعی باشد، پزشک ممکن است از وسیله مخصوصی به اسم کولپوسکوپ برای معاینه دقیق تر دهانه رحم استفاده کند یا در صورت لزوم نمونه برداری انجام شود.

تست کولپوسکوپی

اگر بیمار علائمی از سرطان سرویکس داشته باشد یا تست پاپ اسمیر سلول های غیرطبیعی را نشان دهد، ممکن است این تست تشخیصی انجام شود. کولپوسکوپ وسیله ای با لنزهای بزرگ کننده است که برای رؤیت دهانه سرویکس به کار می رود و معمولاً بدون درد و عوارض است و اگر ناحیه مشکوکی در سرویکس دیده شد، احتمالاً و با نظر پزشک باید نمونه گیری انجام شود. تست HPV هم می تواند برای تشخیص مشکل افرادی که نتیجه پاپ اسمیر نسبتاً غیرطبیعی دارند به کار رود و اگر نتیجه آن مثبت باشد، خصوصاً با انواع HPV با خطر بالا مثل ۱۶ و ۱۸ بیمار باید یک ارزیابی کامل مثل کولپوسکوپی انجام دهد.

بافت برداری یا بیوپسی

در این آزمایش بافت برداری یا بیوپسی (Biopsy)، بافت برداری معمولاً در همان مطب پزشک شما انجام می شود. سپس نمونه به آزمایشگاه فرستاده می شود تا حضور سلول های غیرطبیعی تشخیص داده شود.

معاینه لگن

توسط پزشک یک یا دو انگشت خود را وارد واژن می کند و با دست دیگر به قسمت پایینی شکم فشار وارد می کند. این کار برای حس کردن اندازه، شکل و وضع یا طرز قرارگیری رحم و تخمدان ها صورت می گیرد؛ اما ممکن است همیشه انجام نشود.

آمادگی برای سونوگرافی رحم

• در صورت انجام سونوگرافی شکمی، لازم است مثانه شما پر باشد. زمانی که مثانه کاملاً پر باشد، باعث می شود که اندام شما در تصویر واضح تر دیده شود.
• برای سونوگرافی از طریق واژن، باید مثانه خود را درست قبل از آزمایش خالی کنید.

انواع روش های سونوگرافی رحم

• سونوگرافی شکمی (Abdominal ultrasound):

سونوگرافی شکمی (Abdomen) از روی شکم انجام می شود. برای بهتر شدن کیفیت تصاویر از مقداری ژل مخصوص سونوگرافی در سطح پوست استفاده می شود.

• سونوگرافی واژینال (Transvaginal ultrasound):

در سونوگرافی واژینال از یک مبدل فراصوت کوچک تر استفاده می شود. این مبدل وارد واژن شده و بعد از آن تصویری دقیق تر و واضح تر از فضای داخلی به دست می آید.

عوارض سونوگرافی رحم

از استفاده از مبدل سونوگرافی به پوست در هنگام سونوگرافی از طریق شکم، هیچ اشعه ای استفاده نمی شود و به طور کلی هیچگونه ناراحتی وجود ندارد. ممکن است با قرار دادن مبدل ترانس واژینال در واژن، احساس ناراحتی جزئی داشته باشید. سونوگرافی از طریق واژینال نیاز به پوشاندن مبدل سونوگرافی در یک غلاف پلاستیکی یا لاتکس دارد که ممکن است در بیماران با آلرژی به لاتکس، واکنش ایجاد کند.

عوارض سرطان رحم

در صورت مراجعه سریع به پزشک امکان رفع ضایعات پیش سرطانی قبل از تبدیل شدن به سرطان رحم امکان پذیر است. سرطان دهانه رحم در ابتدا به بافت اندام تناسلی متاستاز می دهد و بعد از آن، اندام ها و بافت های دیگر مثل واژن، رحم، بافت همبند میان دهانه رحم و رحم، لگن، دیواره های لگن و مثانه نیز درگیر می شوند. از طرف دیگر، سرطان دهانه رحم به شش ها، کبد، استخوان ها، طحال، غدد فوق کلیه و مغز نیز متاستاز می دهد.