چرا ضخامت آندومتر زیاد می شود؟

دکتر غلامرضا سیف [ متخصص رادیولوژی و سونوگرافی ]آدرس وب سایت : www.drseif-radiology.ir
آدرس مطب : تهران ، یوسف آباد ، خیابان فتحی شقاقی ، بین چهلستون و بیستون ، راديولوژي و سونوگرافي شقایق تلفن مطب : 88553155 - 021

ضخامت دیواره ی رحم وجود غیر طبیعی بافت های شبیه مخاط رحم در حفره لگن یعنی هنگامی که بافت آندومتر (رحم) که در حالت طبیعی حفره رحم را مفروش می کند در محلی غیر از حفره رحم قرار گرفته باشد. ضخیم شدن دیواره رحم یا همان هایپرپلازی آندومتر یک ناخوشایندی از آستررحم و یا آندومتر است. آندومتر هرماه در واکنش به تغییرات هورمونی منظم شما ساخته میشود و این قسمت اصلی خونریزی ماهانه است. ضخیم شدن آستررحم و یا تکثیر آن در نیمه اول چرخه قاعدگی کاملاً طبیعی است؛ اما اگر یک عدم تعادل در تحریک هورمونی وجود داشته باشد ، میتواند یک ناهنجاری رخ دهد این تغییر غیرعادی و ضخیم شدن نامنظم ، هایپرپلازی آندومتر نامیده میشود. با سونوگرافی ضخامت آندومتر رحم اندازه گیری می شود و روش تشخیصی مفیدی است که با استفاده از امواج صوتی می تواند ضخیم شدن رحم را تشخیص دهد.

چرا ضخامت آندومتر زیاد می شود؟

ضخامت آندومتر در چرخه قاعدگی فرد تغییر می کند؛ اما سایر عوامل نیز می توانند باعث تغییراتی شوند. یکی از شایع ترین دلایل تغییر در ضخامت آندومتر بارداری است. زنانی که بارداری خارج رحمی دارند و یا کمتر از 5 هفته از آنها باردار هستند، ممکن است علائمی از آندومتر ضخیم نشان دهند. سایر عوامل مؤثر در ضخامت بیشتر آندومتر عبارتند از:

• چاقی
• جایگزینی هورمون درمانی (HRT)
• تاموکسیفن
• فشار خون بالا مزمن
• پولیپ آندومتر
• دیابت
• بافت اسکار
• هایپرپلازی آندومتر

علائم ضخیم شدن دیواره رحم

1. خونریزی قاعدگی که سنگین تر و یا طولانی تر از معمول است.
2. دوره های قاعدگی (میزانی از زمان در بین دوره ها) کمتر از 21 روز است.
3. خونریزی قاعدگی در بین دوره های قاعدگی
4. عدم داشتن یک دوره (پیش از یائسگی)
5. خونریزی قاعدگی پس از یائسگی

ضخامت رحم نرمال

اندازه ضخامت دیواره رحم برای سن های مختلف متفاوت است و مواردی مانند یائسگی، سن و چرخه قاعدگی روی آن تأثیر می گذارد و ضخامت آندومتر یک پارامتر استاندارد معمول اندازه گیری شده می باشد. میزان ضخامت آندومتر برای اطفال، قبل از یائسگی، بارداری و بعد از زایمان با هم متفاوت است و به صورت زیر می باشد.

1. اطفال

در سن های قبل از قاعدگی ضخامت آندومتر آنقدر نازک است که حتی ممکن است به وسیله ی سونوگرافی هم دیده نشود و مانند یک خط بسیار نازک می باشد.

2. قبل از یائسگی

خانم هایی که در سن باروری هستند و پریود را هر ماه تجربه می کنند ضخامت آندومتر طبق چرخه قاعدگی ضخیم و نازک می شود. در طی دوران باروری یک خانم دیواره رحم می تواند نازک تر از یک میلیمتر یا بزرگتر از 16 میلی متر می باشد. اندازه آندومتر در طول سیکل قاعدگی به صورت زیر می باشد:

• در طول قاعدگی بین 2 تا 4 میلیمتر
• در مرحله اولیه تکثیر بین 5 تا 7 میلیمتر
• مرحله نهایی تکثیر تا 11 میلیمتر
• در مرحله ترشح تا 16 میلیمتر

3. در مرحله بارداری

زمانی که بارداری اتفاق می افتد و یک تخمک بارور می شود دیواره رحم ضخیم تر می شود در دوران حاملگی دیواره رحم محلی برای لانه گزینی می باشد. قبل از باروری تخمک دیواره رحم برای لانه گزینی و رشد جنین ضخیم می شود و در صورتی که حاملگی رخ دهد دیگر پریودی و ریزش دیواره رحم اتفاق نمی افتد. این دیواره توسط جفت و ساک حاملگی به طور کامل در طی حاملگی پوشیده می شود. بعد از زایمان دیواره رحم ضخیم تر از همیشه می باشد؛ زیرا لخته های خون و دیواره تشکیل شده می تواند بعد از زایمان باقی بمانند و به عنوان ضخامت در آندومتر گزارش شود. معمولاً در زایمان هایی که با سزارین انجام می شوند ضخامت آندومتر بیشتر است. بعد از زایمان دوباره بدن به حالت طبیعی خود و چرخه طبیعی سیکل قاعدگی بر می گردد و رحم دوباره شروع به نازک شدن می کند.

انواع ضخیم شدن دیواره رحم

ضخیم شدن دیواره رحم به دو نوع ساده و پیچیده تقسیم می شود. تقسیم بندی براساس تغییرات سلولی نیز انجام می شود. به تغییرات غیر طبیعی دیواره رحم نا به هنجار نیز گفته می شود. اصطلاحات زیر برای توصیف انواع ضخیم شدن دیواره رحم استفاده می شود:

• ضخیم شدن ساده
• ضخیم شدن پیچیده
• ضخیم شدن ساده نابهنجار
• ضخیم شدن پیچیده نابهنجار

آمادگی برای سونوگرافی رحم

• در صورت انجام سونوگرافی شکمی، لازم است مثانه شما پر باشد. زمانی که مثانه کاملاً پر باشد، باعث می شود که اندام شما در تصویر واضح تر دیده شود.
• برای سونوگرافی از طریق واژن، باید مثانه خود را درست قبل از آزمایش خالی کنید.

تشخیص افزایش ضخامت رحم با سونوگرافی

سونوگرافی شکمی (Abdominal ultrasound):

سونوگرافی شکمی (Abdomen) از روی شکم انجام می شود. برای بهتر شدن کیفیت تصاویر از مقداری ژل مخصوص سونوگرافی در سطح پوست استفاده می شود.

سونوگرافی واژینال (Transvaginal ultrasound):

در این نوع از سونوگرافی از یک مبدل فراصوت کوچک تر استفاده می شود. این مبدل وارد واژن شده و بعد از آن تصویری دقیق تر و واضح تر از فضای داخلی به دست می آید.

عوارض سونوگرافی رحم

از استفاده از مبدل سونوگرافی به پوست در هنگام سونوگرافی از طریق شکم، هیچ اشعه ای استفاده نمی شود و به طور کلی هیچگونه ناراحتی وجود ندارد. ممکن است با قرار دادن مبدل ترانس واژینال در واژن، احساس ناراحتی جزئی داشته باشید. سونوگرافی از طریق واژینال نیاز به پوشاندن مبدل سونوگرافی در یک غلاف پلاستیکی یا لاتکس دارد که ممکن است در بیماران با آلرژی به لاتکس، واکنش ایجاد کند.

درمان افزایش ضخامت آندومتر

پزشک می تواند از راه های درمانی متفاوتی برای کاهش علائم عارضه استفاده کند. بهتر است بدانید محققین تا کنون درمان قطعی آندومتریوز را کشف نکرده اند و روش های مذکور به منظور کاهش علائم و رفع موقتی این بیماری کاربرد دارند.

1. دارو درمانی: تجویز برخی از دارو های مسکن به منظور جلوگیری از بروز درد های شدید در نواحی بدن بیمار، نه به عنوان راهی برای درمان.
2. هورمون تراپی: این روش هم از درد های شدید می کاهد، زیرا با افزایش یا کاهش ترشح هورمون های زنانه باعث ضخامت بیشتر آندومتر می شود و بعد با خونریزی ریزش پیدا می کند. علاوه بر مسکن درد ها باعث کاهش رشد و حجم بافت آندومتر می شود.
3. عمل جراحی: با برداشتن بافت آندومتریوز از طریق عمل جراحی در صورتی که رحم و تخمدان ها سالم باقی بمانند می توان بارداری را تجربه کرد.
4. روش های کمک باروری: بسیاری از روش های درمان ناباروری برای درمان آندومتریوز هم به کار آمده است، این روش ها برای بارداری مناسب تر از جراحی است.
5. هیستروکتومی: این روش جراحی در مواردی شدید تر استفاده می شود؛ اما متأسفانه با شرایط این نوع جراحی دیگر امکان بارداری مجدد وجود ندارد.

آیا ضخامت رحم مانع بارداری میشود؟

ضخامت رحم می تواند باعث تحریک، التهاب و ایجاد زخم شود. این بافت می تواند مانع خروج تخمک ها از تخمدان یا بارور شدن آن توسط اسپرم شود. همچنین می تواند لوله های رحم را زخم کند و با مسدود کردن آنها مانع از تماس تخمک و اسپرم شود.