آیا پیچ خوردگی یا تورشن تخمدان خطرناک است؟

شبکه اطلاع رسانی پزشک آن لاین [ پرتال اطلاع رساني ]آدرس وب سایت : www.pezeshkonline.ir

تخمدان یکی از ارگان های بسیار مهم در بدن زنان است؛ اما گاهی ابتلا به بیماریهای مختلف سبب بروز مشکلات زیادی می شود. یکی از بیماریهای تخمدان «پیچ خوردگی تخمدان» است که طی آن بافتهای اطراف تخمدان که از آن محافظت می کنند، دچار پیچ خوردگی می شوند. در موارد حاد، لوله فالوپ در رحم پیچ می خورد و همین امر سبب می شود که خونرسانی به اندام های دیگر بدن قطع شود و درد بسیار زیادی به فرد متحمل می شود. پیچش تخمدان یک مشکل حاد پزشکی و یک وضعیت خطرناک است که اگر به سرعت درمان نشود، سبب از دست دادن تخمدان می گردد. تورشن تخمدان هرچه دیرتر درمان شود، احتمال بروز عوارض آن بیشتر است. پزشک، سونوگرافی اولتراسوند واژینال درخواست می کند تا تخمدان، لوله فالوپ و جریان خون بررسی شود.

پیچ خوردگی لوله رحم و نازایی

پیچ خوردگی لوله های رحمی به مواردی اطلاق می شود که لوله های رحمی در قسمت هایی از آن به دلایلی دچار پیچش و انحراف به سمت بالا یا پایین شده باشند که باعث می شود لوله از مسیر مستقیم خود خارج شده و ارتباط مناسب با تخمدان نداشته باشد. این عارضه بسته به شدتی که دارد می تواند عواقبی را برای بارداری های آینده ایجاد نماید. اگر پیچ خوردگی شدید باشد به طوری که مسیر لوله بسته شود یا ارتباطش با تخمدان از بین برود، ممکن است منجر به ناباروری گردد. اگر این پیچ خوردگی خفیف تر باشد و باعث انسداد نسبی لوله ها گردد، ممکن است حاملگی صورت بگیرد؛ اما در محل پیچ خوردگی متوقف شده و باعث حاملگی خارج از رحمی شود.

علت پیچ خوردگی تخمدان

اصلی ترین علت پیچ خوردگی کیست تخمدان، سنگینی کیست های بزرگی است که باعث ناپایداری تخمدان می شوند. سایر دلایل پیچ خوردگی تخمدان عبارتند از:

• تنبلی تخمدان
• مصرف داروهای هورمونی برای درمان ناباروری
• بلند بودن رباطهای متصل کننده ی تخمدان به رحم
• جراحی های سابق لگنی
• عمل توبکتومی (بستن لوله های رحمی)
• بارداری
• حرکات سنگین یا سریع و ناگهانی موقع کار یا ورزش

همیشه وجود کیست تخمدان عامل تورشن نیست و حتی تخمدان بدون کیست هم می تواند در معرض پیچ خوردگی باشد؛ اما این عارضه بیشتر در تخمدانهایی دیده می شود که دچار نوعی از کیست هستند.

علائم تورشن یا پیچ خوردگی تخمدان

تورشن تخمدان ممکن است باعث بروز هر یک از علائم زیر شود:

1. درد شدید و ناگهانی در بخش تحتانی شکم
2. گرفتگی شکم
3. حالت تهوع
4. استفراغ

این علائم، اغلب به صورت ناگهانی و بدون هیچ علت قبلی بروز پیدا می کنند. تشخیص تورشن تخمدان می تواند دشوار و یا چالش برانگیز باشد؛ چون علائم آن با تشخیص های دیگر از قبیل آپاندیسیت، سنگ کلیه و یا عفونت مجاری ادراری می تواند همپوشانی داشته باشد. با این حال در برخی از زنان ممکن است این علائم به مدت چند هفته تکرار شوند، بیایند و بروند. این شرایط زمانی رخ می دهد که تخمدان تلاش کند دوباره به جای اصلی خودش برگردد. با این حال فراموش نکنید که این ناهنجاری بدون درد بروز نمی کند.

عوارض پیچ خوردگی تخمدان

چرخش تخمدان معمولاً فقط در یکی از تخمدانها اتفاق می افتد. کاهش خونرسانی به تخمدان یا لوله های فالوپ (رحمی) از رایجترین عوارض پیچ خوردگی کیست تخمدان است که می تواند منجر به مرگ بافت تخمدان شود. اگر سریعتر برای درمان این عارضه اقدام کنید، جراح فقط قسمتهای آسیب دیده تخمدان را بر میدارد و بقیه ی آن دست نخورده باقی می ماند. اگر کاملاً بافت تخمدان از بین برود، باید تخمدان را کاملاً برداشت تا دچار عفونت تخمدان و آبسه آن نشوید. باروری این خانمها به دلیل برداشتن تخمدان و کاهش تخمک گذاری، سخت تر یا دیرتر از زنان دیگر است. حتی درمان دیرهنگام چرخش تخمدان می تواند باعث مرگ بیمار شود که از جدی ترین عوارض پیچ خوردگی تخمدان است.

تشخیص پیچ خوردگی یا تورشن تخمدان با سونوگرافی

سونوگرافی با استفاده از یک دستگاه انجام می شود که امواج فراصوت با فرکانس بسیار بالا را از خود ساطع می کند. مبدل سونوگرافی روی سطح پوست قرار می گیرد و امواج فراصوت از اندام های بدن و ساختار درون آنها عبور می کنند. امواج صوتی از سطح اندام های مختلف با طول موج های متفاوت منعکس می شوند و پدیده ای مانند اکو ایجاد می کنند که این امواج منعکس شده به وسیله کامپیوتر به تصاویر قابل مشاهده از اعضا و بافت های مورد آزمایش تبدیل می شوند.

انواع روش سونوگرافی تخمدان

سونوگرافی از روی شکم

برای انجام این روش تشخیصی لازم است بیمار بر روی تخت به پشت دراز کشیده تا پزشک یا تکنسین بتواند سونوگرافی را انجام دهد. پزشک یا تکنسین توسط مبدل امواج صوتی با فرکانس بالا را ارسال و دریافت می کند تا تصویر از تخمدان های بیمار بر روی صفحه نمایش رایانه ایجاد شود.

سونوگرافی ترانس واژینال

1. از شما خواسته می شود لباس خود را خارج کنید و گان مخصوص پزشکی بپوشید.
2. روی تخت سونوگرافی دراز می کشید و پاهای خود را در موقعیت مناسب برای سونوگرافی قرار می دهید.
3. یک روکش پلاستیکی یا لاتکس روی مبدل صوتی کشیده می شود و مبدل به آرامی وارد واژن می شود.
4. متخصص سونوگرافی به آرامی مبدل را در زوایای مختلف درون واژن حرکت می دهد.
5. تصویر اعضای درون لگن شامل تخمدان ها روی صفحه کامپیوتر به نمایش گذاشته می شود و این تصاویر ضبط می شوند.

اقدامات قبل از انجام سونوگرافی تخمدان

نیاز به انجام اقدام خاصی قبل از سونوگرافی رحم و تخمدان نیست؛ اما اگر قصد انجام سونوگرافی شکمی دارید سعی کنید لباس های گشاد و راحت بپوشید و حتماً مقدار زیاد آب بنوشید تا مثانه پر شود و احشای لگنی راحت تر دیده شوند.

عوارض جانبی سونوگرافی تخمدان

آزمایش سونوگرافی کمترین خطر را دارد. برخلاف دیگر روش های عکسبرداری پزشکی مثل رادیوگرافی یا سی تی اسکن، در سونوگرافی از اشعه استفاده نمی شود.

درمان پیچ خوردگی تخمدان

تنها راه درمان پیچ خوردگی تخمدان، جراحی است. تا چند سال قبل، پزشکان به دلیل پیشگیری از تکرار این اتفاق، توصیه به برداشتن تخمدان می کردند؛ اما در سال های اخیر و با پیشرفت علم پزشکی، در تمامی بیماری ها، پزشکان تلاش می کنند که تا حد ممکن از برداشتن عضو اجتناب کنند. جراحی تورشن تخمدان برای باز کردن پیچ خوردگی انجام می شود. جراحی پیچ خوردگی تخمدان به روش های زیر انجام می شود:

لاپاراسکوپی (Laparoscopy)

در این روش، پزشک از طریق یک برش کوچک در قسمت پایین شکم، وسیله ای را وارد شکم می کند که با کمک آن می تواند اندام های داخلی را بررسی و مشاهده کند. بعد از رسیدن به تخمدان، با کمک ابزاری خاص، تخمدان را به حالت طبیعی خود بازمی گرداند. این روش جراحی، به صورت سرپایی انجام می شود؛ اما نیاز به بیهوشی عمومی دارد. با این روش جراحی، احتمال چسبندگی بعد از جراحی کاهش می یابد. به همین دلیل این روش را برای خانم های باردار و دختران مجرد پیشنهاد می دهند.

لاپاراتومی (Laparotomy)

در این روش، پزشک شکاف بزرگی زیر شکم ایجاد می کند تا بتواند با دسترسی به تخمدان، آن را چرخانده و به جای خود بازگرداند. این عمل جراحی با بیهوشی کامل انجام شده و نیاز به یک شب استراحت در بیمارستان دارد.

اوفورکتومی (Oophorectomy)

اوفورکتومی یا جراحی برداشتن تخمدان یکی دیگر از روش های درمان تورشن است. ممکن است مدت زمان زیادی از عارضه پیچ خوردن تخمدان گذشته باشد و بافت تخمدان دچار مرگ بافتی شده باشد. در این حالت پزشک با استفاده از این روش، تخمدان را از بدن خارج می کند.

سالپینگو اوفورکتومی (Salpingo-oophorectomy)

اگر علاوه بر از بین رفتن بافت تخمدان، لوله فالوپ نیز از بین رفته باشد، پزشک با این روش هر دو را از بدن بیمار خارج می کند. معمولاً وقتی بیماری به این سطح می‎رسد که بیمار خیلی دیر به دنبال راه درمان برود.