اسپرمو گرام چیست؟

دکتر پیمان صالحی [ متخصص جراحی کلیه و مجاری ادراری و ناباروری ]آدرس وب سایت : www.drsalehi.ir
آدرس مطب : اصفهان ، اتوبان آقا بابایی ، بعد از روگذر حکیم شفائی ، بلوار سلامت، شهرک سلامت اصفهان ، طبقه دوم تلفن مطب : 35548081 - 031

آزمایش اسپرموگرام مهمترین معیار ارزیابی سلامتی باروری در آقایان است. قبل از انجام این آزمایش بهتر است فرد 2 تا 7 روز انزال نداشته باشد. همچنین بهتر است این آزمایش در آزمایشگاه های تخصصی اسپرم که آموزش انجام اسپرموگرام را دیده اند انجام شود و ایده آل است فرد در خود آزمایشگاه نمونه را تهیه کند ولی اگر انجام این کار برای شخص میسر نبود، ظرف نمونه از طرف آزمایشگاه در اختیار فرد قرار داده می شود.

شخص باید پس از تهیه نمونه، حداکثر تا نیم ساعت با قراردادن ظرف نزدیک بدن (به دلیل هم سانی دمای نمونه با بدن)، نمونه را به آزمایشگاه برساند. اعدادی که پس از انجام اسپرموگرام در نتیجه آزمایش ثبت می شود، اعدادی است که رفرنس آماری هستند و سازمان بهداشت جهانی (WHO) آنها را اعلام کرده است. این اعداد صرفاً مبنایی هستند برای مقایسه فرد با افرادی که طی یکسال گذشته همسر آنها یک بارداری طبیعی داشته است و بالا بودن این اعداد الزاماً تضمین کننده باروری در زوجین نیست و کم بودن این اعداد هم دلیلی بر تأیید ناباروری نیست. آخرین اصلاحات آزمایش اسپروگرام مربوط به سال 2010 می باشد که سازمان بهداشت جهانی اعلام نموده است. این تغییرات به قرار زیر می باشند:

حجم مایع انزالی (Volume)

حجم مایع نطفه باید حداقل 1/5 الی 2 سی سی باشد.

سیالیت (Liquefaction)

زمانی که مایع انزالی از بدن خارج می شود پس از گذشت 20 الی 30 دقیقه از حالت لخته به مایع تبدیل می شود که این حالت را در اصطلاح آزمایشگاهی (Liquefaction) نامگذاری می کنند.

اسیدیته (pH)

PH مایع نطفه حدود 7 الی 8 است که در محدوده قلیایی قرار می گیرد.

تعداد اسپرم ها (Concentration)

تعداد اسپرم ها، حداقل 15 میلیون در یک میلی لیتر یا 40 میلیون در کل مایع انزالی است. اگر کمتر از این تعداد باشد، اصطلاح الیگواسپرمی (Oligospermia) به آن اطلاق می شود.

تحرک اسپرم (Motility)

حرکت اسپرم ها هم خیلی مهم است. اسپرم ها زیر میکروسکوپ هرکدام حرکت مشخصی دارند. سابق بر این حرکت اسپرم ها به گریدهای 1 ، 2 ، 3 و 4 طبقه بندی می شد که معیار آن بر حسب حرکت سریع تا بی حرکت بودن اسپرم ها بود. در درجه بندی جدید حرکت اسپرم ، که سازمان بهداشت جهانی تأیید نموده، میزان حرکت رو به جلوی اسپرم ها معیار قرار گرفته شده و دارای اهمیت است.

این مقدار باید حداقل 32% باشد و اگر کمتر از این میزان باشد در اصطلاح به آن آستنواسپرمی (Astenozoospermia) گفته می شود. در مواردی که اسپرم ها بی حرکت هستند، باید تست زنده بودن اسپرم انجام شود.

زنده بودن (Vitality)

در مواردی که بیش از 80% اسپر ها بی ‎ حرکت باشند، باید سنجیده شود که آیا اسپرم ها با وجود زنده بودن حرکت نمی کنند یا اساساً زنده نیستند. که با روش رنگ آمیزی مخصوص این تست انجام می شود. پس از انجام این تست انتظار می رود حداقل 58% اسپرم ها زنده باشند.

شکل اسپرم (Morphology)

نکته بسیار مهم در ارزیابی آزمایش اسپرموگرام، مورفولوژی یا شکل اسپرم است که حتماً باید توسط تکنسین ماهر و مجرب ارزیابی شود. در آخرین اصلاحیه سازمان بهداشت جهانی ، حداقل 4% نرمال است.

مقدار گلبول سفید (WBC)

همچنین اگر میزان گلبول سفید یا WBC بیش از یک تا دو میلیون در میلی لیتر باشد، به آن لوکوسیتواسپرمی گفته می شود که ممکن است در اثر عفونت اسپرم، یا در اثر افزایش گلبول های سفید در مایع نطفه باشد.