به زبان ساده DNA شامل ملکول هایی است که نقش ذخیره سازی طولانی مدت اطلاعات ژنتیکی ما را در بدن به عهده دارند. سلول اسپرم بسیار ضعیف است و ممکن استDNA در آن به سادگی دچار آسیب شود.

دلایل آسیب به DNA اسپرم چیست؟

از مهمترین علل این آسیب می توانیم به گرما، سیگار، دخانیات، عفونت های ادراری تناسلی و واریکوسل اشاره کنیم. برخی از داروها مانند داروهای شیمی درمانی و پرتو درمانی می توانند تاثیر منفی برDNA اسپرم بگذارند. نداشتن انزال به مدت طولانی، افزایش سن بیش از 40 الی 50 سال، چاقی و برخی رژیم های غذایی نیز می توانند رویDNA اسپرم اثرگذار باشند. مواجه شغلی با برخی مواد شیمیایی و سمی، همچنین آلودگی هوا از موارد دیگری هستند که تاثیرات منفی برDNA اسپرم خواهند داشت. برخی از تکنولوژی ها مانند وای فای، امواج تلفن همراه، لپ تاپ به ویژه اگر روی پا قرار گیرد هم می توانند تاثیر منفی بر قدرت باروری داشته باشند.

تفسیر نتایج آزمایش اسپرم (بر اساس معیارهای WHO)

پارامتر	مقدار نرمال (طبق WHO)	توضیح
حجم مایع منی	حداقل 1.5 میلی لیتر	حجم کمتر ممکن است نشانگر مشکل در غدد باشد
تعداد اسپرم (غلظت)	حداقل 15 میلیون در هر میلی لیتر	کمتر از این مقدار نشان دهنده کم اسپرمی است
تحرک (متحرک بودن اسپرم)	حداقل 40٪ کل اسپرم ها	تحرک پایین، شانس باروری را کاهش می دهد
شکل ظاهری (مورفولوژی)	≥4٪ اسپرم های طبیعی	اسپرم های غیرطبیعی ممکن است بارور نکنند
زمان مایع شدن منی	زیر 60 دقیقه	اگر طولانی تر باشد، اختلالات آنزیمی ممکن است مطرح باشد
pH مایع منی	بین 7.2 تا 8.0	اسیدی یا قلیایی بودن غیرنرمال، نشانه مشکل است

تقریباً همه سلول های بدن می توانند در صورت آسیب به DNA ، نقش ترمیم کنندگی داشته باشند ولی اسپرم فاقد آنزیم هایی است که آسیبDNA را ترمیم می کنند. به همین دلیل این سلول ها ضعیف محسوب می شود. آسیب بهDNA می تواند باعث قطعه قطعه شدنDNA اسپرم شود. در مواردی که آسیب خفیف باشد زمانی که اسپرم وارد تخمک می شود، توسط تخمک ترمیم خواهد شد. ولی اگر آسیب شدید باشد منجر به ناباروری و سقط در زوجه خواهد شد. همینطور اگر روشهای کمک باروری مانند IUI و IVF انجام شده باشد، در صورت آسیب بهDNA اسپرم، با شکست مواجه خواهند شد.

به نقل از وبسایت درمانکده: برخی والدین به دلایل شخصی، فرهنگی یا اجتماعی تمایل دارند فرزند پسر داشته باشند. اگر بخواهیم درباره اثرگذاری تست اسپرم بر تعیین جنسیت فرزند حرف بزنیم، باید بگوییم این آزمایش اطلاعات دقیقی از کیفیت و کمیت اسپرم ارائه می دهد، اما تاثیری در تعیین جنسیت ندارد. در واقع، چیزی به نام آزمایش اسپرم برای فرزند پسر وجود ندارد. چرا که جنسیت فرزند شما از طریق اسپرم حامل کروموزوم Y یا اسپرم حامل کروموزوم X مشخص می شود. با این حال سلامت و کیفیت اسپرم می تواند بر توانایی باروری تاثیر مثبت بگذارد و احتمال موفقیت اسپرم حاوی کروموزوم Y یا X را افزایش دهد.

آزمایش های اندازه گیری آسیب DNA اسپرم

تستهای مختلفی برای اندازه گیری و تشخیص آسیب DNA اسپرم وجود دارد که بر اساس دقت در تعیین آسیب، هزینه های متفاوتی هم دارند ولی بهترین آنها تست تانل و SCSA می باشد. نیازی نیست این آزمایشات در همه افرادی که برای ارزیابی قدرت باروری یا به دلیل ناباروری به پزشک متخصص ناباروری مراجعه می کنند انجام شود.

بهتر است از این تست ها در مواردی که می خواهیم سیکل IVF را آغاز کنیم، با توجه به عوارض و هزینه هایی که دربر دارند، قبل از شروع، از پایین بودن میزان آسیبDNA مطمئن شویم. در مواردی که زوج با ناباروری به دلیل ناشناخته مراجعه می کنند هم این تست ها می توانند کمک کننده باشند. در کسانی که سقط مکرر دارند، همچنین در مواردی که بارها روشهای کمک باروری انجام شده و با شکست مواجه گردیده اند نیز این تست ها می توانند کارایی داشته باشند.

نتایج آزمایش های اندازه گیری آسیبDNA اسپرم

در مورد اینکه محدوده طبیعی اعداد در نتیجه این تست ها به چه صورت است، نظرات متفاوتی وجود دارد ولی به طور میانگین برای تست تانل میزان آسیب اسپرم زیر 10 تا 15% مطلوب است. در تست SCSA اگر آسیب اسپرم 10 الی 15% باشد، از نظر قدرت باروری مطلوب است. بین15 تا 30 % محدوده مرزی یا بینابینی است و اگر بالای 30% باشد محدود آسیب دیدگی شدیدDNA اسپرم محسوب می شود.

زمان بندی مناسب برای انجام آزمایش اسپرم

شرایط پیش از آزمایش	مدت زمان توصیه شده
پرهیز از انزال	۲ تا ۵ روز قبل از آزمایش
عدم مصرف الکل و سیگار	حداقل ۴۸ ساعت قبل
عدم انجام فعالیت شدید جسمی	۲۴ ساعت قبل
نداشتن تب یا بیماری اخیر	حداقل ۲ هفته فاصله از بیماری

به هر حال اگر میزان آسیبDNA اسپرم زیاد باشد. بهتر است از انجام روشهای کمک باروری خودداری شود و در شرایط اورژانسی هم باید شرایط را با یک جنین شناس مطرح کرد. در مواردی هم که سقط مکرر در زوجه اتفاق می افتد بهتر است تا پایین آمدن آسیبDNA اقدامی در جهت باروری صورت نگیرد.

نسخه اصلی مطلب آزمایش اسپرم را در سایت دکتر پیمان صالحی بخوانید.

---