دلایل متداول درد ناحیه کمر چیست؟

دکتر علی نقره کار [ متخصص درد ]آدرس وب سایت : www.dr-noghrekar.ir
آدرس مطب : تهران، میدان آرژانتین، ابتدای خیابان الوند، ساختمان مرکزی پزشکان،طبقه اول تلفن مطب : 88670088 - 021

دلایل شایع درد کمر عبارتند از کشیدگی ناحیه کمر، تحریک عصبی و رادیکولوپاتی، رشد غیر طبیعی استخوان ناحیه کمر و مشکلات مفاصل . هر یک از این موارد در ادامه توضیح داده میشود.

1- کشیدگی کمر (به صورت حاد یا مزمن)

کشیدگی کمر ( Lumbar strain ) به آسیب حاصل از کشیدگی رباطها زردپی ها و یا عضله های پایین کمر گفته می شود. کشیدگی باعث پارگی های میکروسکوپی با درجات مختلف در این بافت ها می شود. کشیدگی کمری یکی از شایع ترین دلایل کمردرد است. این جراحت ممکن است به واسطه استفاده بیش از حد، استفاده نادرست و یا ضربه رخ دهد. صدمات بافت های نرم در صورتی که چند روز تا چند هفته طول بکشد، غالباً به عنوان جراحات حاد دسته بندی می شوند.

در صورتی که کشیدگی بیش از سه ماه طول بکشد به آن مزمن گفته می شود. اگر چه کشیدگی کمر غالباً در دهه 40 زندگی اتفاق می افتد اما در هر سنی ممکن است رخ دهد. مشخصه های کشیدگی کمری عبارتند از ناراحتی منطقه ای در پایین کمر که پس از یک واقعه ای ایجاد شده است که از نظر مکانیکی بر بافت های پایین کمر فشار وارد کرده است. شدت صدمه ممکن است خفیف تا شدید باشد و بستگی به میزان کشیدگی و گرفتگی عضلات پایین کمر دارد.

تشخیص کشیدگی کمر بر اساس سابقه آسیب دیدگی، محل درد و بررسی احتمال صدمه سیستم عصبی انجام می شود. معمولاً عکس پرتوی ایکس (عکس ساده کمر) تنها برای ناهنجاری های استخوانی مفید است. درمان کشیدگی کمری شامل استراحت بر پشت، مصرف مسکن و داروهای شل کننده عضله، گرم کردن موضعی، ماساژ و در نهایت پس از برطرف شدن دوره حاد آسیب دیدگی، ورزش های اصلاحی و تقویتی برای تقویت کردن عضله های شکم و پایین کمر است. درمان های ابتدایی در خانه ممکن است مؤثر باشد.

درمان های خانگی شامل کیسه آب گرم، استامینوفن یا ایبوپروفن و جلوگیری از آسیب مجدد و بلند کردن اشیا سنگین هستند. داروهای تجویزی (باید توسط پزشک نسخه شود) گاهی اوقات برای کمردرد حاد استفاده می شود که از جمله آنها می توان به داروهای ضد التهاب خوراکی یا تزریقی مانند ناپروکسن، سولینداک، کتورولاک و داروهای شل کننده عضلات مانند کاریسوپرودول و سیکلوبنزوپارین، متوکاربامول و متاکسالون و همچنین داروهای ضد درد مانند ترامادول اشاره کرد.

دوره های طولانی استراحت و عدم تحرک اصلاً توصیه نمی شود چرا که این روش عملاً باعث کندی بهبودی و بدتر شدن وضعیت می شود. مانور دستی ستون فقرات تا دوره های یک ماهه در برخی بیمارانی که علائم تحریک عصبی ندارند، مفید است. با استفاده از تکنیک های محافظت از کمر در هنگام فعالیت، پشتیبانی کننده های ناحیه کمر در هنگام کار در خانه یا محل کار، می توان از آسیب بیشتر کمر جلوگیری کرد.

2- تحریک عصبی

عصب های ستون فقرات کمری ممکن است در اثر فشار مکانیکی حاصل از استخوان یا بافت های دیگر و یا در اثر بیماری در طول مسیر خود از ریشه عصبی طناب نخاعی تا سطح پوست، تحریک شوند. بیماری ها و مشکلاتی که می توانند باعث تحریک عصبی شود عبارتند از بیرون زدگی دیسک کمر (رادیکولوپاتی)، رشد زائده استخوانی و التهاب عصب ها در اثر عفونت ویروسی ( زونا).

3- رادیکولوپاتی (درد انتشاری از کمر به پاها)

رادیکولوپاتی کمری به تحریک عصبی گفته می شود که بر اثر آسیب دیدگی دیسک بین مهره ها اتفاق افتاده است. صدمه دیدن دیسک به علت تخریب دیواره حلقوی شکل بیرونی، ضربه و جراحت و یا هر دو عامل اتفاق می افتد. در نتیجه هسته نرم مرکزی دیسک از طریق پارگی دیوار بیرون میزند و در تماس با طناب نخاعی و یا عصب های آن که از کانال نخاعی استخوانی منشعب شده اند، قرار می گیرد. پارگی دیسک شایع ترین علت درد سیاتیک است که از پایین کمر به باسن و پاها می رسد. درد سیاتیک ممکن است در ابتدا با سابقه درد پایین کمر شروع شده و یا با احساس ترکیدن حباب خود را نشان دهد و سپس با بی حسی و مور مور شدن همراه شود. درد سیاتیک غالباً با حرکت کمر و یا عطسه و سرفه افزایش می یابد. سیاتیک در موارد شدیدتر ممکن است با بی اختیاری ادرار یا مدفوع همراه باشد.

سیاتیک و رادیکولوپاتی کمری معمولاً تنها در یک طرف بدن برای مثال سمت راست یا چپ بدن تأثیر می گذارد. پزشک معمولاً بر اساس علائم گفته شده در بالا به رادیکولوپاتی کمر مشکوک می شود. افزایش درد تیر کشنده در هنگام بالا آوردن پاها، تشخیص را تأیید می کند.

4- فشار استخوانی

هر وضعیتی که باعث حرکت و رشد مهره های ستون فقرات کمری و در نتیجه محدود شدن فضای عصب ها و طناب نخاعی مجاور شود، ممکن است موجب درد کمر و پاها شود، دلالیل ایجاد چنین دردی عبارتند از باریک شدن فورامینال (باریک شدن دروازه ای که عصب های ستون فقرات از طناب نخاعی گذشته و از کانال نخاعی به سرتاسر بدن می رود که غالبا در اثر آرتروز اتفاق می افتد)، اسپوندیلولیستز (سر خوردگی یک مهره روی مهره دیگر)، تنگی کانال نخاعی (تحت فشار قرار گرفتن ریشه های عصبی یا طناب نخاعی با خارهای استخوانی یا بافتهای نرم دیگر در کانال نخاعی).

تحت فشار قرار گرفتن عصب نخاعی در این وضعیت میتواند منجر به درد سیاتیک شود که از پایین کمر به پاها امتداد می یابد. تنگی کانال نخاعی ممکن است باعث درد پا شود که با راه رفتن بدتر شده و با استراحت برطرف می شود (شبیه درد حاصل از نارسایی گردش خون در پاها). درمان این مشکل بستگی به شدت آن دارد و از استراحت و ورزش تا تزریق کورتیزون اپیدورال و عمل جراحی فشار برداری با برداشتن استخوانی که بافت عصبی را تحت فشار قرار داده است متفاوت است.

5- مشکلات مفاصل و استخوان ها

مشکلات مربوط به مفصل و استخوان که باعث درد پایین کمر می شود شامل مشکلات مادرزادی، مشکلات حاصل از استهلاک و ساییدگی و یا ضربه و جراحت و التهاب مفاصل (آرتروز) است.