پاسخ به سولات رایج در مورد سرطان پستان

دکتر سید محمد رضا حکیمیان [ بورد جراحی و فلوشیپ جراحی سرطان ]آدرس وب سایت : www.drhakimian.com
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان توحید میانی ، کوچه 23 تلفن مطب : 36294896 - 031

توجه نمایید که سوالات زیر در مورد فردی است که سرطان ارثی پستان دارد و ارثی بودن سرطان وی، با تست ژنتیکی ثابت شده است، کاربرد دارد و در مورد سرطان پستان فامیلی، صدق نمی­کند.

آیا دخترم مبتلا به بیماری می­شود؟

اگر که فردی سرطان ارثی داشته باشد و این امر با آزمایش ژنی تأیید شده باشد نیمی از فرزندان فارغ از زن یا مرد بودن این جهش ژنتیکی را دریافت می­کنند. بنابراین پاسخ به این سؤال این است که بله 50 درصد ممکن است ژن مستعد کننده به فرزند انتقال داده شود. البته همانطور که گفته شد سرطان پستان ارثی، از نوع نادر است و در کمتر از 10 درصد مبتلایان دیده می­شود.

آیا ممکن است فرزند پسرم به این بیماری یا سرطان دیگری مبتلا گردد؟

همانطور که در سوال قبلی ذکر شد توارث ژن مستعد کننده، وابسته به جنس نیست بنابراین انتظار می­رود 50 درصد از پسران نیز این ژن را به ارث ببرند. حال سؤال اینجاست که چرا مانند دختران ریسک سرطان پستان این افراد بالا نیست. باید گفت یکی از فاکتورهای مهم در این بیماری هورمون­های استروژنی است که شیوع بیماری را در زنان بالا می­برد.

آیا بیماری دیگری ممکن است برای من اتفاق بیافتد؟

بله احتمال بروز بیماری­های دیگر محتمل است. در این میان احتمال ابتلای پستان سمت مقابل و همچنین تخمدان­ها وجود دارد. در صورت وجود جهش ژنی، گاهی این احتمال در مورد سرطان پستان سمت مقابل تا 60 درصد و در تخمدان­ها تا 40 درصد افزایش می­یابد.

چقدر احتمال دارد فرزند من این بیماری را به ارث ببرد؟

همانگونه که قبلاً ذکر شد چون الگوی توارثی به صورت غالب است بنابراین 50 درصد فرزندان این ژن را به ارث می­برند.

آیا راهی وجود ندارد که صاحب فرزندی شوم که مانند من مبتلا نشود؟

روشی وجود دارد که سلول­های جنسی پدر و مادر را در محیط آزمایشگاهی لقاح می­دهند و چند رویان در محیط آزمایشگاهی بوجود می­آورند. زمانی که رویان­ها هنوزدر حد چند سلول می­باشند، یک سلول خارج می­شود و از نظر توالی مورد بررسی قرار می­­گیرد و فقط رویانی که فاقد جهش ژنتیکی است به مادر تلقیح می­گردد.

همانگونه که ذکر شد در فردی که جهش ژنتیکی در یکی از ژن­ها مستعد کننده سرطان دارد، خطر ابتلا به سرطان پستان نسبت به افراد عادی تا حدود 60 درصد افزایش می­یابد. در این بین اگر فرد یکبار به بیماری مبتلا شده باشد دلیلی بر کاهش خطر ابتلای سرطان پستان مقابل نخواهد بود و خطر 60 درصدی پستان مقابل باقی خواهد ماند. همچنین احتمال بروز سرطان تخمدان تا 40 درصد تخمین زده می­شود. بنابراین بررسی ژنتیکی در افراد مبتلا و خانواده ایشان اهمیت فراوانی خواهد داشت.

بنابراین به طور خلاصه دوباره تأکید می­شود :

1. بیش از 90 درصد سرطا­ن­های پستان از نوع غیرارثی هستند.
2. در صورت وجود نشانه­ های ارثی بودن حتماً باید به متخصص ژنتیک جهت بررسی احتمال ارثی بودن بیماری و وجود موارد مستعد به بیماری مراجعه کرد.
3. فرد مبتلا به جهت احتمال مجدد به بیماری مشابه (پست مقابل) یا مرتبط (تخمدان) حتماً به پزشک معالج خود برای اقدامات پیشگیرانه مراجعه نمایید.
4. فرد غیرمبتلا نیز به پزشک معالج خانواده (فردی که اعضای دیگر را با بیماری مشابه درمان نموده است) جهت اقدامات بعدی مراجعه کند.
5. به علت اینکه اقدامات پیشگیرانه قبل از شیوع بیماری است و این بیماری قابل کنترل است می­بایست با حفظ خونسردی بهترین اقدام انجام گردد.

روش پیگیری در بیماران دچار سرطان پستان

تمامی زنانی که درمان سرطان پستان آن­ها به اتمام رسیده است باید خودشان پستان مبتلا یا بستر آن پوست اطراف محل پستان برداشته شده و پستان سمت مقابل را به صورت دوره­ای مثلاً ماهی یکبار معاینه کنند. بیماران در سه سال اول پس از اتمام درمان باید هر سه تا شش ماه یکبار به پزشک معالج خود مراجعه کنند و معاینه شوند. سال چهارم و پنجم هر شش ماه تا یکسال و از سال ششم به بعد مراجعه­ی سالیانه کافی است.

بیماران باید سالانه ماموگرافی و معاینه زنان انجام دهند.

در منابع علمی ذکر شده است که لازم است معاینات به دقت انجام شود و اگر نتایج معاینات خوب باشد، نیاز به بررسی­های اضافی مانند آزمایش خون، انجام عکس ریه، سونوگرافی، اسکن استخوان، سی تی اسکن و پت اسکن نیست مگر اینکه بیمار متوجه علامت خاصی شود مانند کمردرد یا سرفه­ های طولانی که در این موارد برای ارزیابی مربوطه آزمایشات مورد نیاز درخواست می­شود.

البته طبیعی است که بدلیل نگرانی از عود بیماری ممکن است بیمار تمایل داشته باشد با فواصل کوتاه چک آپ شود حتی بعضی بیماران مثلاً درخواست می­کنند هر سه ماه یکبار سی تی اسکن انجام دهند که کار درستی نیست. همانطور که گفته شد در منابع علمی بیشتر از همه بر معاینه و علایم بالینی تأکید دارند تا بررسی­های تشخیصی مکرر و علت این امر هم این است که پس از انجام درمان­های اولیه اگر عودی پیش آید تشخیص عود در مرحله ابتدایی یا کمی با تأخیر در روند بیماری و روش­های درمانی آن تأثیر بارزی ندارد.

چون درمان­­ها ممکن است بیماران را در معرض پوکی استخوان قرار دهد، پزشک ممکن است برای بیمار کلسیم و ویتامین ـ د تجویز کند و در صورت لزوم آزمون تراکم استخوان درخواست کند.