سرطان سینه یا سرطان پستان نوعی از سرطان است که از پستان آغاز می شود. سرطان هنگامی آغاز می شود که رشد سلول ها از کنترل خارج شود. سلول های سرطانی پستان معمولاً توموری را تشکیل می دهند که معمولاً به واسطه اشعه ایکس دیده می شود یا به صورت توده احساس می شود. درک این نکته بسیار مهم است که اغلب توده های پستان خوش خیم هستند و سرطانی و بدخیم نیستند. سرطان پستان معمولاً با تشکیل یک تومور کوچک و محدود (lump)، یا به عنوان رسوبات کلسیم (microcalcifications) شروع می شود و سپس از طریق کانال های داخل پستان به گره های لنفاوی یا از طریق جریان خون به سایر اعضای بدن گسترش می یابد.
تومور ممکن است رشد کند و در بافت اطراف پستان، مانند پوست یا دیواره قفسه سینه نفوذ کند.

انواع مختلف سرطان پستان سرعت رشد و گسترش مختلفی دارند در برخی انواع سال ها طول می کشد تا از پستان خارج شوند و در برخی دیگر به سرعت رشد می کنند و به بافت های دیگر متاستاز می دهند. زمانی که غده ای در بافت سینه به وجود می آید و پس از آزمایشات، علائم سرطان در آن دیده می شود، پزشک معالج در این صورت انواع عمل جراحی را برای درمان پیشنهاد می کند.

در صورتی که پیشرفت زیادی داشته باشد، عمل جراحی سریعترین راه برای مقابله با آن می شود. جراحی به مقدار پیشروی و اندازه توده به وجود آمده هم بستگی دارد. آگاه شدن از انواع جراحی های پستان (breast surgery) در زمان بروز سرطان می تواند به ما کمک کند تا تصمیم بهتری در مسیر درمان داشته باشیم.

دلایل سرطان پستان

• سابقه سرطان سینه در اقوام به خصوص مادر، خواهر یا دختر
• در صورتی که اولین زایمان در سن بالای 35 سال باشد.
• مشکلات نازایی
• افزایش وزن پس از یائسگی
• یائسگی دیرتر از زمان موعد
• رژیم غذایی نامناسب و مصرف بیش از حد چربی حیوانی

علائم سرطان پستان

به دنبال وجود انواع متفاوتی از سرطان های سینه، گستره متفاوتی از علائم مرتبط با هر یک از این انواع بیماری وجود دارد. علائم توده های سینه در افراد مختلف متفاوت است. برخی از علائم هشداردهنده اولیه تومور سینه شامل موارد زیر است:

• تغییرات پوستی مانند تورم، قرمزی، یا دیگر تفاوت های واضح در یک یا هر دو پستان
• افزایش اندازه یا تغییر شکل سینه
• تغییر ظاهر نوک یک یا هر دو پستان
• ترشحات غیرشیری نوک پستان
• احساس درد کلی در هر بخش پستان
• احساس وجود گره یا توده، درون یا در سطح پستان
• خارش یا التهاب سینه
• تغییر رنگ سینه
• افزایش اندازه یا تغییر شکل پستان طی مدت زمانی کوتاه
• لمس متفاوت پستان (پستان ها ممکن است سفت، حساس یا برافروخته شده باشند)
• لایه لایه یا پوسته پوسته شدن پوست نوک پستان
• وجود توده سینه یا افزایش ضخامت سینه
• قرمزی یا پر از منفذ شدن پوست پستان (مانند پوست پرتقال)

موارد مستعد سرطان پستان

عوامل زير در ابتلا به سرطان پستان مؤثر شامل موارد ذیل مي باشد:

1. مصرف غذاهاي پرچربي
2. چاقي
3. اولين زايمان پس از 30 سالگي
4. سن بالا در زمان يائسگي
5. زود بالغ شدن
6. عدم شيردهي
7. مصرف طولاني مدت هورمون ها
8. مصرف طولاني سيگار و الكل
9. عوامل ژنتيكي و سابقه خانوادگي مثبت

عوامل مؤثر در انتخاب نوع جراحی پستان

برای درمان برخی از انواع سرطان پستان، جراحی های گوناگونی توصیه می شوند. عوامل زیر در انتخاب نوع عمل جراحی سرطان پستان مؤثرند:

• اندازه توده سرطانی
• محل قرارگیری توده سرطانی در پستان
• اندازه پستان بیمار
• احساسات و سلیقه شخصی بیمار. برخی بیماران شاید بر پایه احساسات از تصویر بدن یا ترجیح خودشان در زندگی در این تصمیم سازی نقش داشته باشند.

جراحی های درمانی پستان

1- عمل جراحی توده سرطانی

این نوع جراحی با نام های دیگری از جمله، عمل جراحی برای حفظ پستان، لامپکتومی، کوادرانکتومی، ماستکتومی پارشیال (برداشتن بخشی از پستان یا تخلیه کامل آن) یا ماستکتومی سگمنتال (برداشتن قطعه حاوی توده از پستان) هم شناخته می شوند. در این عمل جراحی، فقط ناحیه و بخشی از پستان که توده سرطانی در آن قرار دارد از بدن خارج می شود و بقیه پستان باقی می ماند؛ یعنی پزشک فقط توده سرطانی و مقدار کمی از بافت سالم موجود در حاشیه آن را برمی دارد. تا حد امکان بافت سالم پستان را باقی می گذارد. جراحی سرطان سینه از مهم ترین راه های درمان این بیماری است. گاهی به دلیل اندازه بزرگ توده، اصلاً امکان انجام چنین عملی وجود ندارد. به طور معمول پس از انجام این نوع جراحی پستان، انجام پرتودرمانی (رادیوتراپی پستان) هم تجویز می شود. پرتودرمانی کمک می کند تا سلول های باقی مانده از توده سرطانی از بین برود.

2- عمل جراحی برای برداشتن همه پستان یا ماستکتومی

این نوع جراحی با عنوان لاتین ماستکتومی هم نامیده شود. در برخی از زنان مبتلا به سرطان پستان لازم است همه پستان برداشته شود. گاهی هم خود بیمار این نوع عمل جراحی را انتخاب می کند؛ زیرا یکی از گزینه ها و راه های درمانی سرطان سینه این عمل جراحی است. در عمل ماستکتومی ، جراح همه بافت پستان شامل پوست و نوک پستان و مقداری از بافت زیر پستان را برمی دارد. در موارد بسیار کمی، ممکن است جراح مجبور شود حتی عضلات قفسه سینه را هم از بدن خارج سازد؛ به این عمل ماستکتومی رادیکال گفته می شود.

انواع روش های ماستکتومی

• توتال ماستکتومی (ساده)

به این روش ماستکتومی کامل نیز می گویند. کل سینه، از جمله نوک سینه ها، برداشته می شود؛ اما غدد لنفاوی زیر بغل یا بافت های عضلانی زیر سینه برداشته نمی شود. گاهی اوقات، هر دو سینه برای محافظت (ماستکتومی دوبل) در بیماران زن با خطر بسیار بالای سرطان سینه برداشته می شود.

• ماستکتومی رادیکال اصلاح شده

این نوع عمل جراحی تحت بیهوشی عمومی انجام می شود. پس از یک برش پوست، کل بافت سینه و بخشی از غدد لنفاوی زیر بغل نیز برداشته می شود. زمانی که سرطان سینه زود تشخیص داده شود، احتمال رفتن به غدد لنفاوی زیر بغل و نیاز به ماستکتومی رادیکال اصلاح شده کاهش می یابد.

• ماستکتومی رادیکال

در این نوع عمل جراحی بافت سینه برداشته می شود؛ ولی غدد لنفاوی باقی می ماند. امروزه ماستکتومی رادیکال روشی است که کمتر استفاده می شود و بیشتر برای تومورهای بزرگ واقع در عضلات سینه ای (دیواره قفسه سینه) زیر پستان کاربرد دارد.

• ماستکتومی پارشیال

در عمل ماستکتومی پارشیال بخش سرطانی یا بخش های اطراف تومور از بافت سینه برداشته می شود.

3- عمل ترمیمی و بازسازی ظاهر پستان

پس از ماستکتومی، ممکن است بیمار بخواهد ظاهر پستان را بهبود ببخشد و به عمل جراحی ترمیم پستان نیاز داشته باشد. به طور حتم، پیش از انجام عمل، جراح درباره گزینه های موجود با فرد صحبت می کند. گاهی امکان ترمیم پستان همزمان با ماستکتومی وجود دارد (ترمیم همزمان) و در برخی موارد، لازم است در زمانی دیگر و با تأخیر، عمل جراحی ترمیم پستان انجام شود. ظاهر سینه ها بسیار برای خانم ها اهمیت دارد و تأثیر روانی زیادی دارد. جراحی بازسازی سینه برای تغییر کامل شکل، اندازه و ظاهر سینه انجام می شود و بیشتر پس از برداشتن قسمتی از سینه به دلیل شرایط سرطانی انجام می شود.

4- جراحی برداشتن غدد لنفاوی

ممکن است سلول های سرطانی به غدد لنفاوی نزدیک پستان هم گسترش یافته باشند. غدد لنفاوی غده هایی هستند که در بسیاری از نقاط بدن وجود دارند. این غده ها، باکتری ها و سلول های آسیب دیده بدن را از جریان لنف فیلتر می کند.این غدد حاوی تعداد زیادی از سلول های سیستم ایمنی بدن هستند. جراح پیش از عمل جراحی و همچنین در طول انجام عمل، غدد لنفاوی را بررسی می کند و در صورتی که مشکوک به وجود سلول های سرطانی باشند، آنها را از بدن خارج می سازد. در سرطان پستان احتمال درگیر شدن غدد لنفاوی موجود در زیر بغل بیشتر از سایر نقاط است. گاهی پس از عمل جراحی نخست، لازم می شود طی عمل جراحی دیگری، غدد لنفاوی درگیر از بدن خارج شوند.

5-لامپکتومی (حفظ پستان)

زمانی می توان این عمل را انجام داد که اندازه تومور سرطانی کوچک باشد. برداشت کامل تومور و حفظ بقیه بافت های پستان تا حد امکان از اهداف این نوع عمل است. در بیشتر موارد این عمل همراه با رادیوتراپی انجام می شود. بعد از این نوع عمل برای حذف سلول های سرطانی باقیمانده باید پرتو درمانی انجام شود. لامپکتومی بیشتر زمانی کاربرد دارد که سرطان در مراحل اولیه باشد یا سایز تومور بزرگ نباشد. یکی از بهترین روش ها برای جلوگیری از انتشار توده های سرطانی به سایر نقاط بدن است.

مراقبت بعد از جراحی سرطان پستان

• به طور معمول توصیه می شود که در حدود 4 تا 6 هفته بعد از جراحی سرطان سینه به طور کامل استراحت داشت. البته بعد از چند روز می توان فعالیت های فردی را به آرامی در منزل انجام داد؛ ولی فعالیت ها و ورزش های سنگین تا حدود 2 ماه ممنوع است. علاوه بر ممنوعیت ورزش های سنگین، بلند کردن وسایل سنگین علی الخصوص با دستی که پستان آن سمت عمل شده است به شدت منع شده است.
• توجه داشته باشید که هیچ وقت به سمت سینه جراحی شده نخوابید؛ زیرا ممکن است منجر به ورم و ایجاد مشکل لنف ادم شود. این محدودیت در حالتی که تنها غدد لنفاوی نگهبان برداشته شده باشد کمتر خواهد بود.
• بعد از جراحی سرطان سینه باید بیمار به محل بخیه ها و بهداشت آنها توجه داشته باشد تا از عفونت و التهاب در محل زخم ها جلوگیری شود. در اکثر موارد بخیه های زده شده در عمل سرطان پستان، اغلب از نوع جذبی بوده که نیازی به کشیدن ندارند.

عوارض جراحی سرطان پستان

جراحی سرطان پستان یک روش مطمئن است؛ اما خطر بروز برخی از عوارض بعد از آن وجود دارند، از جمله:

• درد
• عفونت
• خونریزی
• زخم دائمی
• تورم بازو (لنفادنوم)
• تأخیر در ترمیم زخم ها
• تجمع مایعات در محل عمل
• خطرات مربوط به دارو (بیهوشی) مانند درد عضلات و استفراغ
• از دست دادن یا تغییر احساس در پستان و پستان های بازسازی شده

---