برای بررسی کلیه انجام سونوگرافی لازم است یا رادیولوژی؟

دکتر محمد اعظمی [ متخصص رادیولوژِی ]آدرس وب سایت : www.radiologymarkazi.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان شمس ابادی، روبروی عیسی بن مریم، ساختمان صبا تلفن مطب : 32202762 - 031

سونوگرافی کلیه یکی از راه های تشخیصی برای ارزیابی سلامت این اندام های بدن می باشد. سونوگرافی، یک روش تشخیصی و تصویربرداری است که از امواج صوتی با فرکانس بالا برای دیدن اندام های داخلی استفاده می کند. این روش تشخیصی، امواج صوتی را که از طریق گوش انسان قابل شنیدن نیست از طریق بافت ها به داخل بدن ارسال می کند، سپس پژواک ها ضبط شده و به تصاویری از ساختارهای داخل بدن تبدیل می شوند.

رادیولوژی یکی از پرکاربردترین روش در علم پزشکی است که با تصویربرداری از بدن انسان با استفاده از تابش طیف امواج الکترومغناطیس به محل مورد نظر، منجر به تشخیص بیماری می شود. هدف علم رادیولوژی تشخیص مشکلات داخلی و جلوگیری از عود بیماری و درمان آن است. یکی از انواع مختلف رادیولوژی، رادیولوژی از مجاری ادراری می باشد که به صورت تخصصی در این مطلب بررسی خواهد شد. پرتو مورد استفاده در رادیولوژی به راحتی از هر ماده و سلول بدن عبور کرده و تصویری با وضوح و کیفیت را بر روی نمایشگر نشان خواهد داد.

کاربرد سونوگرافی کلیه

از سونوگرافی ممکن است برای ارزیابی اندازه، موقعیت و شکل کلیه ها و همچنین ساختارهای مربوطه نظیر حالب و مثانه استفاده شود و می توان با آن تومور، کیست، آبسه، انسداد و عفونت در درون یا اطراف کلیه را شناسایی کرد. وجود سنگ کلیه و یا حالب نیز ممکن است با سونوگرافی تشخیص داده شود.

سونوگرافی ممکن است برای کمک به قرار دادن سوزن هایی که برای انواع بیوپسی (برداشت نمونه بافتی) از کلیه ها استفاده شده، تخلیه مایعات از کیست یا آبسه و یا قرار دادن لوله تخلیه، استفاده شود. همچنین این روش ممکن است برای تعیین جریان خون از طریق شریان ها ورگه ای کلیوی استفاده شود.پس از پیوند کلیه، برای ارزیابی کلیه ی پیوند زده شده، می توان از سونوگرافی استفاده کرد.دلایل دیگری نیز می تواند برای آنکه پزشک شما سونوگرافی کلیه تجویز کند، وجود داشته باشد.

کاربرد رادیولوژی کلیه

رادیولوژی به رادیولوژیست کمک می کند تا اختلالات و ناهنجاری های سیستم ادراری را بررسی کند از جمله بررسی چگونگی و سرعت و نحوه دفع و انتقال مایعات را در بدن بیمار نشان می دهد.
این روش برای کمک به تشخیص علائمی نظیر رؤیت خود در ادرار یا درد در پهلوها (کلیه ها) به کار می رود.
این روش همچنین به رادیولوژیست کمک می کند تا مشکلات شایع مجاری ادراری را تشخیص دهد نظیر:

• شناسایی اندازه، شکل و عملکرد غیرطبیعی کلیه ها
• مشاهده سرعت و کفایت سیستم ادراری بیمار در قابلیت دفع
• سنگ کلیه
• بزرگی پروستات
• تومورها یا توده های کلیه، حالب ها و مثانه
• تأثیرات جراحی بر دستگاه دفع ادرار
• مشکلات مادرزادی سیستم ادراری

نحوه انجام سونوگرافی کلیه

سونوگرافی کلیه ممکن است به صورت سرپایی یا به عنوان بخشی از روند نگهداری شما در بیمارستان انجام پذیرد. اگرچه هر مرکز ممکن است پروتکل های مختلفی داشته باشد اما انجام سونوگرافی درکل از این روند پیروی می کند:

1. در صورتی که بخواهند تا لباس های خود را درآورید، به شما گان پزشکی برای پوشیدن می دهند.
2. روی تخت معاینه و به شکم دراز می کشید.
3. روی ناحیه ای که قرار است معاینه روی آن انجام شود، ژل اولتراسوند زده می شود.
4. با استفاده از مبدل، دستگاهی که امواج مافوق صوت از خود ساطع می کند، امواج به داخل بدن ارسال می شوند.
5. صدا با برخورد به ساختار درون بدن بازتاب شده و دستگاه سونوگرافی اطلاعات آن را تجزیه و تحلیل می کند.
6. دستگاه اولتراسوند بر روی مانتیور تصاویر ایجاد کرده و این تصاویر به صورت دیجیتالی ذخیره می شوند.
7. اگر سونوگرافی مثانه انجام شود، ممکن است از شما بخواهند تا پس از اسکن، مثانه ی خود را خالی کنید و اسکن اضافی از مثانه ی خالی انجام شود.

نحوه انجام رادیولوژی از مجاری ادراری (IVP)

Intra venous pyelography که به اختصار به صورت IVP نشان می دهند؛ یک تست رادیولوژی از کلیه ها، مثانه و مجاری ادراری می باشد. در رادیولوژی از مجاری ادراری (IVP)، ماده حاجب که دارای ید است را به صورت وریدی وارد بدن بیمار می کنند. این ماده وارد جریان خون شده و سپس در سیستم ادراری قرار می گیرد. تشخیص سنگ کلیه، بزرگی پروستات، تومورها و توده های کلیه و مثانه، مشکلات مادرزادی و تأثیرات جراحی به کمک روش رادیولوژی از مجاری ادراری (IVP) قابل تشخیص است. همچنین نحوه دفع و سرعت انتقال مایعات در بدن توسط رادیولوژی از مجاری ادراری (IVP) تعیین می شود.

مزایای سونوگرافی کلیه

• عدم استفاده از اشعه ایکس در این روش تصویربرداری باعث می شود که بیمار از مضرات احتمالی اشعه ایکس در امان باشد.
• این روش قابل تکرار است.
• نسبت به سایر روش ها کم هزینه تر است.
• با استفاده از این روش، اطلاعات آناتومیک خوبی در مدت زمان کوتاه از کلیه ها به دست می آید.
• در این روش تصویربرداری به مواد کنتراست زای درون وریدی نیازی نیست.
• در زنان باردار بهترین روش تشخیص و شناسایی محسوب می شود.

معایب سونوگرافی کلیه

• در این روش تصویربرداری حتماً نیاز به پر بودن مثانه است.
• در رابطه با رسوبات یا سنگ های مجاری ادراری تصاویر تهیه شده از کیفیت پایینی برخوردار هستند.
• ارزیابی از عملکرد کلیه ارائه نمی شود.

عوارض سونوگرافی کلیه

این نوع سونوگرافی بدون استفاده از تابش اشعه انجام می شود و به هیچ وجه ناراحتی در فرد ایجاد نمی کند؛ اما امکان خطر به دلیل برخی شرایط نیز وجود دارد. پس بهتر است قبل از اینکه می خواهید سونوگرافی انجام دهید پزشک خود را در رابطه هرگونه بیماری و نگرانی که دارید و هر دارویی که مصرف می نمایید مطلع سازید

مزایای رادیولوژی کلیه

1-تشخیص رابطه آناتومیک سیستم دفع ادرار با رسوبات آهکی
2-اثبات وجود یا عدم وجود انسداد مجاری ادراری
3-دید خوب از سیستم دفع ادرار
4-توانایی تشخیص سنگ های اسید اوریک
5-توانایی ارزش گذاری کلیه سمت مخالف
6-پس از بررسی، هیچ گونه اشعه ای در بدن باقی نمی ماند.
7-ماده حاجب به سادگی دفع می شود.

عوارض رادیولوژی کلیه

در موارد بسیار نادری ممکن است در اثر قرار گرفتن در برابر تشعشعات شدید، فرد بیمار به سرطان مبتلا شود. همچنین در بعضی بیماران ممکن است مواد کنتراست یونی باعث برخی واکنش ها در بدن شوند که نیازمند به درمان باشد؛ اما به طورکلی در اغلب موارد مزایای انجام IVP بیشتر از مضرات آن می باشد.

موقع تزریق ماده ی کنتراست یونی ممکن است احساس گرما، سوزش و خارش به بیمار دست دهد و یک مزه ی فلزی در دهان خود حس کند. این اثرات موقت هستند و معمولاً بعد از یک تا دو دقیقه از بین می روند. در موارد نادری ممکن است بیمار دچار حساسیت، تنگی نفس و یا به وجود آمدن تورمی در گلو یا سایر قسمت های بدن شود که باید سریع در دست درمان قرار گیرند.

معايب رادیولوژی کلیه

1-ناديده گرفته شدن سنگ های كوچك
2-حركت سنگ ها منجر به ادم يا ورم در (UVJ) مجاري ادراري می شود و در اين فيلم ممكن است سنگ ساكن به نظر برسد.
3-تابش اشعه يونيزه شده
4-كيفيت مطالعه ممكن است با عواملي نظير قولنج روده باريك، خطاي تكنيسين و... كاسته شود.
5-خستگي و ناراحتي ايجاد شده در اثر فيلم گرفتن متوالي و طولاني
6-اگر IVP براي سنگ های مسدودکننده منفي باشد، ممكن است منجر به تشخيص علل ديگر خارج از مجاري ادراري براي دردهاي تيز پهلو نشود.
7-حساسیت های مـربـوط بـه مـاده كنتـراسـت زاي درون وريـدي (واکنش های نامطلوب شامل خارش، ضعف كليوي)
8-براي افراد با كليه ضعيف نمی توان از آن استفاده كرد.

تفاوت رادیولوژی با سونوگرافی این است که در سونوگرافی از اشعه ایکس استفاده نمی شود؛ اما در رادیولوژی یا رادیوگرافی از اشعه ایکس استفاده می شود. از رادیولوژی برای تصویربرداری از قسمت های سخت بدن استفاده می شود و سونوگرافی برای قسمت های نرم مثل کلیه و مثانه کاربرد دارد، بنابراین با توجه به مواردی که ذکر شد، سونوگرافی جهت بررسی کلیه لازم است و روش مناسب تری می باشد.