آیا رادیولوژی و رادیوگرافی با هم متفاوت هستند؟

دکتر محمد اعظمی [ متخصص رادیولوژِی ]آدرس وب سایت : www.radiologymarkazi.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان شمس ابادی، روبروی عیسی بن مریم، ساختمان صبا تلفن مطب : 32202762 - 031

رادیوگرافی : پرتونگاری یا رادیوگرافی به شیوه بررسی بدن با تاباندن پرتوهای ایکس بر آن و تولید تصویرهایی بر روی کلیشه یا پرده‌های حساس را گویند. رادیوگرافی یکی از روش‌های تصویربرداری پزشکی است که با استفاده از آن می‌توان به نحوی درون بدن انسان را دید و از بعضی بیماری‌های آن اطلاع پیدا کرد. این روش با استفاده از تابش اشعه ایکس به قسمتی از بدن انسان می‌تواند تصویر مورد نیاز را تهیه کند. رادیوگرافی انواع متفاوتی دارد. پایه‌ای‌ترین نوع آن را رادیوگرافی ساده می‌گویند. رادیوگرافی ساده اولین نوع تصویربرداری یا اشعه ایکس است که توسط بشر اختراع شده و هنوز بطور وسیعی از آن استفاده می‌شود.

یک تصویر رادیوگرافی ساده معمولاً به‌صورت یک ورقه پلاستیکی یا سلوفان شفاف است که بر روی آن تصویری سیاه و سفید نقش بسته است. به آن عکس رادیولوژی یا فیلم رادیولوژی هم می‌گویند. پزشک معمولاً این ورقه را در مقابل نور قرار داده و تصویر را نگاه می‌کند. به دستگاهی که نور لازم را برای این کار تهیه می‌کند نگاتوسکوپ می‌گویند. تقریباً از هر نقطه‌ای از بدن انسان می‌توان فیلم رادیولوژی تهیه کرد.

منظور از عکس یا رادیوگرافی ساده ، عکسی است که بدون کاربرد یک ماده خارجی به بدن گرفته می‌شود. در این روش ، تفکیک حدود اعضاء از یکدیگر مشکل خواهد بود. در رادیوگرافی با مواد کنتراست ، با وارد نمودن مواد خارجی به بدن که نسبت به بافت های نرم تراکم متفاوتی داشته باشند، رنگ یکنواخت آن قسمت را بهم زده و تمایز رنگ‌ها حاصل می‌شود.

کاربرد رادیوگرافی

1. تصویربرداری ساده از اعضای شکمی از جمله شکم، مری، معده، روده ، کلیه، لوزه سوم، سنگ کلیه
2. بررسی شکستگی‌ها در اعضای بدن
3. تصویربرداری از ریه فرد که نقش مهمی در سلامت بدن دارد.
4. تصویربرداری با مواد کنتراست رنگی از جمله مری، معده، کلیه
5. تصویربرداری‌های رنگی

رادیولوژی : رادیولوژی از کلمه لاتین Radius به معنای پرتو مشتق شده است. رادیولوژی دربرگیرنده رشته‌های بسیاری است که بر مبنای کاربرد پرتوهای یون‌ساز برای تشخیص بیماری‌ها یا درمان آن‌ها می‌باشد. این رشته به صورت یک تخصص (دوره چهار ساله رزیدنتی) بعد از اتمام دوره پزشکی ارائه می‌گردد. ضمناً رشته رادیولوژی (پرتوشناسی تشخیصی) در مقطع کارشناسی نیز به صورت یک دوره چهارساله در دانشکده‌های پیراپزشکی ارائه می‌شود.

نحوه عملکرد رادیولوژی

رادیولوژی دارای دستگاهی است برای تشخیص یا درمان نواحی از بدن که دچار اختلال می‌باشد. این دستگاه با تابش اشعه ایکس بر اعضای بدن، درون بدن را قابل مشاهده کرده و در صورت وجود بیماری آن را تشخیص می‌دهد. دستگاه رادیولوژی از لامپی تشکیل شده که دارای اشعه ایکس می‌باشد. برای تصویربرداری از اعضای بدن با بازویی که به پایه‌ی دستگاه متصل می‌باشد، اشعه ایکس را منتشر می‌کند. بر اساس کاربرد رادیوگرافی شکل این دستگاه‌ها متفاوت می‌باشد. مثلاً در رادیوگرافی ساده، تصویربرداری بدون دخالت مواد خارجی در بدن انجام می‌شود که از دقت کافی در بررسی دقیق اعضای بدن برخوردار نمی‌باشد. در رادیوگرافی با مواد کنتراست، از مواد خارجی در تشخیص دقیق اعضای بدن استفاده می‌شود. به این صورت که نوعی از مواد خارجی به نواحی مورد نظر بدن که به بافت‌های نرم واکنش نشان می‌دهند را وارد بدن می‌کنند. بر اثر ورود این مواد قسمت‌های مورد بررسی تغییر رنگ داده و از طریق این تفاوت رنگ‌ها می‌توان به نتیجه دلخواه رسید.

کاربرد رادیولوژی

• معمولاً اولین ارزیابی از بیمار، رادیولوژی است. رادیولوژی می‌تواند اختلالات مختلفی را تشخیص دهد که شامل موارد زیر می‌باشند:
• آسیب‌شناسی‌هایی که باعث کمردرد می‌شوند به جز امکان تشخیص آسیب‌شناسی مکانیکی ستون فقرات
• تغییرات در شکل ستون فقرات که در آن رادیولوژی می‌تواند به طور دقیق تعداد درجه انحنا را مشخص کند.
• لغزش مهره کمر یا ستون فقرات مانند اسپیدیلولیستزیس و آرتروز
• عکس از ریه که در واقع شناسنامه سلامت فرد است.
• عکس‌های رنگی با کنتراست از مری، معده، کلیه و…
• بررسی‌های ساده و سریع از شکم، مری، معده، روده، کلیه‌ها، لوزه سوم، سنگ‌های کلیه و…
• تشخیص شکستگی‌ها که از بهترین روش‌های تشخیصی است.
• عکس‌های رنگی با کنتراست

رادیولوژیست چه کسی است؟

رادیولوژیست‌ها پزشکانی هستند که در استفاده از تصویربرداری پزشکی برای تشخیص و معالجه افراد با بیماری‌های مختلف تخصص دارند. رادیولوژیست‌ها معمولاً آزمایش‌های تصویربرداری را انجام نمی‌دهند. در عوض، آنها اسکن‌ها را بررسی و تفسیر می‌کنند تا به تشخیص کمک کنند.

رادیوگرافر

یک رادیوگرافر با تصویربردار پزشکی نقش متفاوتی دارد. متخصصان رادیوگرافی نتایج را تفسیر نمی‌کنند یا تشخیص نمی‌دهند. در عوض، آنها متخصصان مراقبت‌های بهداشتی هستند که اسکن‌های تصویربرداری را انجام می‌دهند. آنها با انواع مختلفی از تجهیزات و دستگاه‌های اسکن را کار می‌کنند و همچنین بیماران را از طریق فرآیند اسکن راهنمایی می‌کنند تا از تولید تصاویر با کیفیت اطمینان حاصل کنند. برخی از رادیوگرافر ها انواع اسکن‌های تصویربرداری را انجام می‌دهند، در حالی که برخی دیگر در روش‌های خاصی مانند سونوگرافی یا ماموگرافی تخصص دارند.

تفاوت رادیوگرافیست و رادیولوژیست

تفاوت بزرگ بین رادیوگرافیست ها و رادیولوژیست ها آموزش و تعلیماتی است که برای تکمیل آنها لازم است. متخصص رادیوگرافی پزشک نیست. در عوض، آنها باید یک برنامه آموزش رادیوگرافی را که توسط کمیسیون بررسی مشترک آموزش فناوری رادیولوژی تأیید شده است، به پایان برسانند.

این دو حرفه متفاوت هستند، اما به یکدیگر وابسته‌اند. رادیولوژیست‌ها و رادیوگرافرها با هم همکاری می‌کنند. رادیولوژیست‌ها برای تهیه اسکن با کیفیت به متخصصان رادیوگرافی وابسته هستند تا بتوانند نتایج را تفسیر کنند. هر دو باید درک درستی از اسکن‌های مختلف داشته باشند و مراقبت از ایمنی بیمار را به خاطر داشته باشند.