نحوه انجام MRI لومبوساکرال چگونه است؟

دکتر غلامرضا سیف [ متخصص رادیولوژی و سونوگرافی ]آدرس وب سایت : www.drseif-radiology.ir
آدرس مطب : تهران ، یوسف آباد ، خیابان فتحی شقاقی ، بین چهلستون و بیستون ، راديولوژي و سونوگرافي شقایق تلفن مطب : 88553155 - 021

ستون فقرات کمری-ساکروم از پنج استخوان مهره کمری ، استخوان خاجی و استخوان دنبالچه تشکیل شده است. ستون فقرات لومبوساکرال از رگ‌های خونی بزرگ، اعصاب، تاندون‌ها، رباط‌ها و غضروف‌ها تشکیل ‌شده‌اند. یکی از راه‌های تشخیص مشکلات مربوط به کمر، انجام MRI کمر می‌باشد. تصویربرداری رزونانس مغناطیسی یا ام آرآی، ابزاری تشخیصی و غیر تهاجمی است که با استفاده از امواج رادیویی و یک میدان مغناطیسی می‌تواند تصاویر مفصلی از داخل بدن تولید کند.

اسکن ام آر آی یک ابزار تشخیصی غیرتهاجمی ‌است که از امواج رادیویی و یک میدان مغناطیسی قوی برای تهیه تصاویر با دقت بالا از داخل بدن استفاده می‌کند. پزشکان از اسکن ام آر آی برای بررسی قسمت پایین ستون فقرات، ناحیه لومبر و بافت‌های مجاور استفاده می‌کنند. این روش عکس‌برداری یک روش بسیار ایمن است؛ زیرا از پرتوهای یونیزه کننده استفاده نمی‌‌کند و به‌این‌ترتیب باعث آسیب‌دیدگی یا از بین رفتن سلول‌ها نخواهد شد و شما در هنگام انجام این اسکن امواج رادیویی یا میدان مغناطیسی را احساس نخواهید کرد.

لومبوساکرال

انتهای ستون فقرات از دو مهره L5-S1 تشکیل شده است که به آن مفصل لومبوساکرال هم گفته می‌شود. ساختار بخش لومبوساکرال طوری ساخته شده است که هم قدرت و هم ثبات قسمت انتهایی ستون فقرات را تأمین کند و یک مفصل چندمنظوره تشکیل داده که به چرخش قسمت فوقانی بدن و خم شدن در جهات مختلف کمک می‌کند. از آنجا که این بخش هم دامنه حرکتی وسیعی را فراهم می‌کند و هم نیروی زیادی را تحمل می‌کند، دیسک بین مهره‌ای L5S1، بسیار مستعد آسیب‌دیدگی‌های ناشی از جراحات حاد یا آسیب‌دیدگی‌های فرسایشی ناشی از سائیدگی تدریجی است.

نحوه انجام MRI لومبوساکرال

اسکن ام آر آی قسمت پایین کمر طی مدت کوتاهی انجام شود و پس از اتمام آن شما می‌توانید به منزل خود برگردید. طبق ادعای پزشکان اسکن ام آر آی قسمت پایین کمر چیزی حدود ۲۰ تا ۳۵ دقیقه طول خواهد کشید. پزشک از شما می‌خواهد که روی میز مخصوصی که در قسمت ورودی دستگاه قرار دارد دراز بکشید. سپس شما وارد دستگاه خواهید شد. متخصص رادیولوژی شروع به انجام اسکن ام آر آی خواهد کرد. گاهی اوقات پزشک از طریق میکروفون با بیمار درون دستگاه ارتباط برقرار می‌کند. از آنجایی که سروصدای دستگاه بسیار زیاد است معمولاً برای کاهش آزار حاصل از آن به بیمار گوشی می‌دهند. گاهی اوقات برای انجام اسکن ام آر آی از ماده حاجب استفاده خواهد شد تا کیفیت تصاویر حاصل از اسکن ام آر آی افزایش پیدا کند.

ماده حاجب به صورت وریدی و از طریق دست یا بازو به بدن شما تزریق می‌شود. در اسکن ام آر آی از یک میدان مغناطیسی بزرگ و قوی استفاده می‌‌شود که باعث تحریک ذرات کوچکی در بدن خواهد شد که پروتون نام دارند. هنگامی ‌که اپراتور میدان مغناطیسی را متوقف می‌‌کند، پروتون‌ها شروع به چرخش در مسیر عادی خود خواهد کرد و در این حالت آنها شروع به از دست دادن انرژی می‌کنند که دستگاه ام آر آی می‌تواند آن را تشخیص دهد. دستگاه ام آر آی به ثبت این اطلاعات می‌پردازد و کامپیوتر این داده‌ها را پردازش می‌‌کند تا تصاویر دقیق و بسیار خوبی از ناحیه مورد نظر به دست می‌آورد. برای تهیه تصاویر با کیفیت بالا شما باید در طول انجام اسکن کاملاً بی حرکت بمانید و از تکان خوردن اجتناب کنید.

کاربردهای MRI لومبوساکرال

اسکن ام آر آی کمر یک ابزار تشخیصی قوی است که پزشک از آن برای اهداف زیر استفاده می‌کند:

• بررسی مطابقت ستون فقرات
• بررسی ناهنجاری‌های مهره یا طناب نخاعی
• ارزیابی هرگونه التهاب طناب نخاعی یا اعصاب آن
• بررسی تومور در نخاع و اطراف آن
• بررسی تغییرات ایجاد شده در ستون فقرات پس از بروز آسیب دیدگی
• بررسی ستون فقرات پس از انجام عمل جراحی
• بررسی علل مختلف درد کمر
• بررسی اختلالات مرتبط با مثانه
• بررسی آسیب به ناحیه‌ی تحتانی ستون فقرات
• برنامه‌ریزی برای جراحی ناحیه‌ی لومبار
• بررسی مشکلات مادرزادی مربوط به ستون فقرات

علل درد در لومبوساکرال

شایع‌ترین علت درد که در بخش لومبوساکرال L5-S1 ایجاد می‌شود عبارت‌اند از:

• فتق دیسک بین مهره‌های L5-S1: دیسک زمانی که قسمت داخلی آن به بیرون نشت می‌کند و بر ریشه عصب‌های نزدیک فشار وارد می‌آورد و باعث ایجاد دردی می‌شود که به سمت پایین کمر یا پایین ساق پا کشیده می‌شود.
• بیماری دیسک دیژنراتیو L5-S1: اگر دیسک بین مهره‌های L5-S1 تحت فشار قرار گیرد، می‌تواند باعث ایجاد درد در پایین کمر و یا ساق پا شود.
• اسپوندیلولیستزی ایستمیک L5-S1: یک شکستگی در مفاصل فاست است که باعث می‌شود مهره L5 به سمت مهره S1 لغزیده و ریشه عصب را تحت‌ فشار قرار دهد و باعث ایجاد درد و علائم دیگر شود.
• بیماری‌های دیگر که مرتبط با ستون فقرات هستند مانند آرتروز پایین کمر و تنگی کانال نخاع، ممکن است در قسمت‌های مختلف ستون فقرات ایجاد شده و باعث آسیب‌دیدگی بخش کمری L5-S1 شوند. از آنجا که نخاع از قسمت پایین ستون فقرات عبور نمی‌کند، حتی بیماری‌های بسیار دردناک باعث فلج یا آسیب‌های دائمی نمی‌شوند.
• بیشترین مشکل و به اصطلاح دیسک کمر معمولاً در مهره‌های پایین کمر ایجاد می‌گردد. L5-S1 که محل اتصال مهره کمر به ساکروم است، معمول‌ترین ناحیه برای دیسک کمر است. سپس L4-L5 و بعد از آن L4-L3 درگیر دیسک کمر می‌شوند. معمولاً اگر بیمار در دیسک L3-L4 دچار دیسک کمر شود، عصب سیاتیک نیز در فشار قرار می‌گیرد و دردهای سیاتیک بیمار را آزرده می‌ کنند. درد سیاتیک کمی بالاتر از باسن شروع شده و با گذر از باسن فرد به پاها نیز سرایت می‌ کند.

افراد نامناسب جهت انجام MRI لومبوساکرال

افراد خاصی که داخل بدن خود فلز دارند نمی‌توانند این آزمایش را انجام دهند، از جمله افرادی که دارای موارد زیر هستند:

• کلیپس هایی که برای درمان آنوریسم مغز استفاده می‌شود.
• ضربان‌ ساز و دفیبریلاتور قلب
• کاشته‌ ای حلزون گوش
• سیم‌پیچ‌ های فلزی خاصی که در عروق خونی قرار گرفته است.

عوارض MRI لومبوساکرال

زنان باردار نباید در طول سه ماهه اول بارداری خود MRI بگیرند، مگر اینکه قطعاً به این تست نیاز داشته باشند. سه ماهه اول زمانی است که ارگان‌های بدن کودک رشد می‌کنند. همچنین در زمان بارداری نباید از ماده حاجب استفاده کرد. درصورتی‌که در گذشته نسبت به ماده حاجب واکنش آلرژیک داشته‌اید یا به بیماری کلیوی شدید ابتلا دارید، از دریافت ماده حاجب امتناع کنید.