سونوگرافی اسکلتی، عضلانی یا ارتوپدیک؛ مزایا، محدودیت ها و هزینه

دکتر محمد اعظمی [ متخصص رادیولوژِی ]آدرس وب سایت : www.radiologymarkazi.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان شمس ابادی، روبروی عیسی بن مریم، ساختمان صبا تلفن مطب : 32202762 - 031

ارتوپدی پزشکی به تشخیص، درمان، توان‌بخشی و پیشگیری از صدمات و بیماری‌های سیستم عضلانی اسکلتی از بدن انسان که شامل استخوان‌ها، مفاصل، رباط‌ها، تاندون‌ها، عضلات و اعصاب است اختصاص داده شده است که اجازه می‌دهد یک فرد، حرکت کرده و فعال باشد. این رشته پزشکی با درمان ناهنجاری‌های مادرزادی، پیشگیری و درمان بیماری‌های مزمن و آسیب سیستم اسکلتی عضلانی ارتباط دارد.

در حال حاضر ارتوپدی به بیماران در همه سنین از نوزادان با کجی یا پیچیدگی پا تا ورزشکاران جوان که به جراحی آرتروسکوپی نیاز دارند، اختصاص داده شده است. این رشته همچنین به درمان شکستگی استخوان‌ها نیز می‌پردازد. در این تخصص از سونوگرافی نیز استفاده می‌شود؛ چراکه در بررسی بافت‌های نرم اندام‌ها و بخش‌های غضروفی نیز کاربرد دارد. از جمله این بافت‌های نرم می‌توان به تاندون‌ها، رباط‌ها، مفاصل و عضلات اشاره نمود.

کاربرد سونوگرافی در ارتوپدی

• دررفتگی مادرزادی مفصل ران
• پارگی تاندون پشت پا (تاندون آشیل)
• پارگی عضلات چرخاننده شانه
• خونریزی داخلی عضلات
• تومورها و نوارهای بافت‌های نرم
• منیسکهای زانو

اقدامات قبل از انجام سونوگرافی ارتوپدی

نکاتی که قبل از سونوگرافی ارتوپدی باید رعایت شوند :
سونوگرافی‌های ارتوپدی نیاز به آمادگی خاصی ندارند، فقط باید دقت داشته باشید ناحیه‌ای که مورد سونوگرافی قرار می‌گیرد به هیچ عنوان دارای زخم باز نباشد و همچنین داخل گچ نیز نباشد.

نحوه انجام سونوگرافی مفاصل و بافت نرم

برای معاینه سونوگرافیک قسمت‌های خاصی از سیستم اسکلتی-عضلانی، بیمار روی تخت یا صندلی معاینه می‌نشیند. برای سایر معاینات بیمار روی تخت به پشت یا دمر دراز می‌کشد. سونولوژیست اندام مورد معاینه را جا به جا می‌کند تا آناتومی و عملکرد مفاصل، عضلات، رباط‌ها و تاندون‌های شما را بررسی کند. بیشتر مطالعات سونوگرافیک در نوزادان یا کودکان در حالت دراز کشیده به پشت انجام می‌شود. پس از اینکه روی تخت معاینه قرار گرفتید، سونولوژیست یک ژل آبکی گرم روی محل مورد معاینه می‌ریزد. ژل به ترانس دیوسر کمک می‌کند تا تماس ایمن با بدن داشته باشد و هوای بین ترانس دیوسر و پوست که مانعی برای عبور امواج صوتی است را حذف می‌کند. ترانس دیوسر روی بدن قرار گرفته، به عقب و جلو حرکت می‌کند تا تصویر دلخواه گرفته شود. معمولاً هیچ احساس ناخوشایندی از فشار ترانس دیوسر بر ناحیه مورد مطالعه ایجاد نمی‌شود.

مزایای سونوگرافی اسکلتی عضلانی

• عمده معاینات سونوگرافیک غیر تهاجمی هستند.
• سونوگرافی به راحتی در دسترس است. به آسانی استفاده می شود و از سایر روش‌های تصویربرداری ارزان‌تر است.
• تصویربرداری سونوگرافی ایمن است و اشعه‌ای استفاده نمی‌کند.
• تصویربرداری سونوگرافی یک تصویر روشن از بافت نرم نشان می‌دهد که در گرافی ساده دیده نمی‌شود.
• سونوگرافی یک تصویر در لحظه (real time) تهیه می‌کند. در نتیجه یک ابزار مناسب جهت هدایت اقدامات کم تهاجمی مانند بیوپسی با سوزن، آسپیراسیون (کشیدن) مایعات، تزریقات داخل مفصلی، تزریقات اپیدورال، بلوک اعصاب محیطی و مرکزی، بلوک گانگلیون های سمپاتیک و… است.
• سونوگرافی جایگزین مناسبی برای ام آر آی برای بیماران مبتلا به ترس از فضاهای بسته (کلاستروفوبیا) است.
• بیماران با ضربان ساز قلبی و سایر قطعات فلزی در بدن خود که نمی‌توانند ام آر آی انجام دهند، به‌راحتی می‌توانند تحت معاینه سونوگرافی قرار بگیرند.
• در مقایسه با ام آر آی، سونوگرافی اطلاعات دقیق‌تری از بررسی بافت نرم مانند تاندون‌ها و اعصاب انجام می‌دهد.
• سونوگرافی می‌تواند حرکت ساختارهای بافت نرم مانند تاندون، مفصل و انتهاها را نشان دهد.
• سونوگرافی سریع‌تر از ام آر آی انجام می شود و نیاز به بی‌حرکتی کامل بیمار نیست. در نتیجه می‌توان نوزادان را بدون استفاده از آرام بخش تصویربرداری نمود.
• برخلاف بالغین، مفصل لگن نوزادان (هیپ) به طور وسیعی از غضروف ساخته شده است. سونوگرافی به خوبی غضروف را نشان می‌دهد.
• سونوگرافی به ویژه در بررسی تاندون‌هایی مانند تاندون آشیل که درست در زیر پوست قرار دارند، بسیار مفید است. مزیت سونوگرافی این است که انجام آن نسبتاً ساده است.

محدودیت های سونوگرافی ارتوپدیک

سونوگرافی نمی‌تواند بافت استخوان را به خوبی نشان دهد. به همین دلیل برای بررسی استخوان در بزرگسالان، از دیگر روش‌های تصویربرداری استفاده می‌شود. بافت استخوانی در نوزادان عموماً نرم و غضروف مانند است؛ به همین دلیل امکان سونوگرافی استخوان در نوزادان و وجود دارد؛ اما برای کودکان و بزرگسالان نیاز به عکس‌برداری با اشعه ایکس است.

سونوگرافی نمی‌تواند تصاویر مناسب از اندام‌های بسیار داخلی تهیه کند. به همین دلیل در ساختارهایی که عمق آن‌ها زیاد است، سونوگرافی پیشنهاد نمی‌شود. بر اساس شواهد به دست آمده، سونوگرافی برای تشخیص آسیب‌های ستون فقرات مناسب نیست اما در تشخیص زاویه لومبوساکرال دقیق است. درصورتی که بیمار دچار درد در ناحیه پشت باشد، تصویربرداری ام ار ای یا سایر روش‌ها انجام می‌شود. کیفیت تصویر ممکن است به اندازه MRI دقیق نباشد و این وضوح گاهی به تخصص شخصی که تصویربرداری را انجام می‌دهد، بستگی دارد.

هزینه سونوگرافی اسکلتی عضلانی

هزینه سونوگرافی ارتوپدیک یا اسکلتی عضلانی برای تشخیص ناهنجاریهای بافت نرم مانند مفاصل در رادیولوژی مرکزی اصفهان طبق تعرفه مصوب وزارت بهداشت و درمان محاسبه می گردد.