کاربرد و انواع سونوگرافی

دکتر غلامرضا سیف [ متخصص رادیولوژی و سونوگرافی ]آدرس وب سایت : www.drseif-radiology.ir
آدرس مطب : تهران ، یوسف آباد ، خیابان فتحی شقاقی ، بین چهلستون و بیستون ، راديولوژي و سونوگرافي شقایق تلفن مطب : 88553155 - 021

سونوگرافی یا تصویربرداری اولتراسوند، یک روش تصویربرداری ایمن و بدون درد از اندام‌های بدن است. در این روش از امواج صوتی استفاده می‌شود که برای بدن ضرری ندارد. امواج صوتی استفاده شده در سونوگرافی ، همان صوت با فرکانس بالا هستند که توسط گوش انسان قابل شنیدن نیستند. امواج صوتی با برخورد با موانع منعکس می‌شوند و از همین ویژگی در تولید تصویر سونوگرافی استفاده می‌شود. اندام‌های بدن از بافت‌های مختلفی تشکیل شده است، به عنوان مثال ماهیت بافت استخوان با بافت عضلات متفاوت هستند. زمانی‌که امواج صوتی وارد بدن می‌شوند، با برخورد به هر اندام و بافت مختلف، از آن عبور می‌کنند، جذب یا منعکس می‌شوند به همین دلیل کنتراست بین اندام‌های مختلف به وجود می‌آید.

کاربرد سونوگرافی

این روش تشخیصی به دلایل بسیاری از جمله موارد زیر استفاده می‌شود:

• بررسی رحم و تخمدان‌ ها در دوران بارداری و در نظر گرفتن سلامت کودک در حال رشد
• تشخیص بیماری‌های کیسه صفرا
• ارزیابی جریان خون
• راهنمایی پزشک جهت هدایت سوزن برای انجام بیوپسی یا درمان تومور
• معاینه توده در سینه
• بررسی غده تیروئید
• تشخیص مشکلات دستگاه تناسلی و پروستات
• ارزیابی التهاب مفاصل (سینوویت)
• ارزیابی بیماری‌های متابولیک استخوان

چگونگی انجام سونوگرافی

برای انجام سونوگرافی خوب در تهران ، بیمار بر روی تخت دراز كشیده و پزشك متخصص سونولوژیست، ژل خاصی را بر روی پوست بیمار در محل مورد بررسی قرار می‌دهد. سپس یك دستگاه كوچك را كه با سیمی به دستگاه مركزی سونوگرافی متصل است بر روی پوست قرار می‌دهد. ژل اجازه می‌دهد كه امواج فراصوتی راحت‌تر و به شكل یکنواخت‌تری به درون بدن نفوذ كنند. پزشك دستگاه را بر روی پوست حركت می‌دهد تا قسمت‌های مختلف درون بدن را از زوایای مختلف ببیند. این تصاویر بر روی مانیتور مركزی دستگاه دیده می‌شوند.

معمولاً نتیجه سونوگرافی بلافاصله بعد از انجام آن به توسط پزشك متخصص تصویربرداری نوشته شده و همراه با پرینت یا چاپ بعضی تصاویر سونوگرافی به بیمار داده می‌شود تا به پزشك معالج خود ارائه دهد.

انواع سونوگرافی

اساساً هفت روش متفاوت وجود دارد؛ اما روند اصلی یکسان است. انواع مختلف روش‌ ها عبارتند از:

۱- سونوگرافی ترانس واژینال : جهت تولید تصاویر سونوگرافی در داخل واژن مورد استفاده قرار می‌گیرند که ترانس واژینال اغلب در دوران اولیه بارداری استفاده می‌شود.
۲- سونوگرافی معمولی : معاینه‌ای که از یک مبدل استفاده می‌شود و در نواحی مختلف بدن مانند شکم برای تولید تصاویر دو بعدی از جنین در حال رشد صورت می‌گیرد.
۳- سونوگرافی تخصصی: این معاینه شبیه سونوگرافی معمولی است؛ اما این نوع معاینه یک مشکل مشکوک را هدف قرار می‌دهد و از تجهیزات پیچیده‌تر استفاده می‌شود.
۴- تصویربرداری رنگی یا کالر داپلر : این روش تصویربرداری تغییرات جزئی در فرکانس امواج فراصوتی را اندازه‌گیری می‌کند؛ زیرا آنها از اجسام متحرک مانند سلول‌های خونی تصویربرداری می‌کنند.
۵- سونوگرافی سه بعدی: با استفاده از prob های مخصوص از قبل طراحی شده و نرم‌افزارهای تخصصی برای تولید تصاویر سه‌بعدی از جنین در حال رشد است.
۶- سونوگرافی ۴ بعدی یا ۳ بعدی داینامیک: با استفاده از اسکنرهای مخصوص طراحی شده و به عنوان مثال برای نگاه کردن به صورت و حرکات کودک قبل از زایمان استفاده می‌شود.
۷- اکوکاردیوگرافی جنینی: استفاده از امواج اولتراسوند برای ارزیابی آناتومی و عملکرد قلب کودک است. این گزارش برای کمک به ارزیابی مشکلات نقص قلب مادرزادی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

مزایا و معایب سونوگرافی

• سونوگرافی یک روش ایمن و بدون درد برای انجام تصویربرداری از بدن است. تصویربرداری در این روش به کمک امواج صوتی انجام می‌شود که برای بدن ضرری ندارد؛ در نتیجه زنان باردار بدون نگرانی می‌توانند سونوگرافی انجام دهند.
• در سونوگرافی، تصویر به صورت لحظه‌‎ای نمایش داده می‌شود. این یک مزیت بزرگ سونوگرافی نسبت به دیگر روش‌های تصویربرداری است. به کمک تصاویر لحظه‌ای می‌توان به راحتی نمونه‌برداری انجام داد.
• سونوگرافی در کنار مزایای متعدد، معایبی نیز دارد. سونوگرافی نمی‌تواند تصاویر بافت‌های متراکم یا گازی را به خوبی نمایش دهد. به عنوان مثال به کمک سونوگرافی نمی‌توان تصاویر مناسبی از استخوان یا روده پر از هوا دریافت کرد.

عوارض سونوگرافی

سونوگرافی را می‌ توان عکس‌برداری بدون درد با استفاده از امواج فراصوت تعریف کرد که ممکن است این امواج، آسیب‌زننده به نظر برسند. در واقع سونوگرافی به طور کامل روی پوست انجام می‌شود و به اعضای داخلی بدن نمی‌رسد.