پلک زدن غیر ارادی یا بلفارواسپاسم چیست و چگونه درمان میشود؟

دکتر بهرام اشراقی [ فلوشیپ پلاستیک و ترمیمی چشم ]آدرس وب سایت : www.dreshraghi.ir
آدرس مطب : اصفهان ، چهارباغ بالا ، مجتمع كوثر 2 ، طبقه سوم ، واحد 527 تلفن مطب : 36205114 - 031

بلفارواسپاسم یا پلک زدن غیر ارادی به وضعیتی گفته میشود که در طی آن عضلات پلک دچار انقباض غیرارادی و غیرطبیعی شوند. معمولا پلک زدن غیر ارادی در هر دو چشم ایجاد می شود و منجر به بسته شدن دوره ای پلک میگردد. علت اصلی بلفارواسپاسم مشخص نیست. بلفارواسپام بصورت معمول بعنوان یک بیماری مستقل در نظر گرفته میشود، به این معنی که جزو علائم یا عوارض سایر بیماری ها نیست. علائم بلفارواسپاسم معمولا بصورت خفیف تا متوسط شروع میشوند و با گذشت زمان پیشرفت میکنند تا جایی که پلک زدن با شدت و تعداد بیشتری صورت میگیرد. در موارد بسیار شدید بلفارواسپاسم شاهد این هستیم که افراد دچار اختلال در بینایی به علت ناتوانی در بازکردن پلک ها میشوند.
حالت دیگری از بلفارواسپاسم وجود دارد که بلفارواسپاسم ثانویه نام دارد. در حقیقت بلفارواسپاسم ثانویه یک بیماری مستقل نیست بلکه جزوی از علائم و عوارض سایر بیماری ها مانند انواعی از سندروم ها است.
اولین روش استفاده شده برای درمان پلک زدن غیر ارادی استفاده از بوتاکس است.

علت ایجاد بلفارواسپاسم چیست؟

علت دقیق ایجاد بلفارواسپاسم مشخص نیست. مطالعات اولیه نشان میدهند که بلفارواسپاسم ممکن است در اثر فعالیت الکتریکی غیرطبیعی در اعصاب مرتبط با کنترل حرکات بدن باشد که در ناحیه درونی مغز قرار گرفته اند. با این حال مطالعات برای یافتن علت اصلی بلفارواسپاسم ادامه دارند.

پلک زدن زیاد نشانه چیست؟

مشکلات و شرایط مختلفی وجود دارند که ممکن است به پلک زدن زیاد منجر شوند از جمله:

• مژه هایی که رشد نکرده اند
• وجود خراش بر روی چشم
• وجود گرد و غبار یا آلودگی در چشم
• حساسیت
• خشکی چشم
• وجود عفونت در چشم و قرمزی چشم
• اسپاسم غیرارادی در پلک
• تیک عصبی و عادت
• پلک هایی که به شکل طبیعی و درست رشد نکرده اند
• چشم های نامتقارن، منحرف یا به اصطلاح لوچ
• مشکلات درمان نشده در چشم
• مشکلات عصبی یا روانی
• استرس

در مواردی ممکن است مشکل جدی تری منجر به پلک زدن زیاد شود از جمله:

• بیماری های ژنتیکی مانند بیماری ویلسون
• بیماری ام اس
• سندروم تورت

البته در مواردی که پلک زدن بیش از حد به علت مشکلات جدی تری باشد معمولا علائم قابل تشخیص دیگری نیز نمایان میشوند.

علائم پلک زدن غیر ارادی یا بلفارو اسپاسم چیست؟

در مراحل اولیه بلفارواسپاسم علائم ایجادشده خفیف هستند و بصورت موقت ایجاد میشوند، به این معنی که مدتی وجود دارند، مدتی قطع میشوند و سپس دوباره ایجاد میگردند. علائم بلفارواسپاسم در مراحل اولیه در روز ایجاد میشوند و در شب، هنگام خواب، علائم قابل درکی ایجاد نمیکند. هر چه بیماری رو به پیشرفت بگذارد علائم شدیدتر شده و دوره هایی که علائم بروز نمیکند کمتر میشوند. بصورت کلی علائم زیر در افراد مبتلا به بلفارواسپاسم قابل مشاهده هستند:

1. پلک زدن ثابت و مداوم
2. خشکی چشم
3. نازک شدن چشم
4. خستگی و سوزش چشم
5. مشکل در باز نگه داشتن چشم ها

بلفارواسپاسم چگونه درمان میشود؟

سه روش درمانی کلی برای بلفارواسپاسم وجود دارد:

1. استفاده از داروهای خوراکی: در این حالت داروهایی که استفاده می شوند دارای تاثیر موقتی هستند و مانع انقباض عضلات میگردند
2. تزریق بوتاکس: یکی از موثرترین درمانها برای بلفارواسپاسم تزریق بوتاکس است. بوتاکس سم نوعی میکروب است که منجر به فلج عضلات میشود و بصورت بسیار رقیق در موارد درمانی مختلفی کاربرد دارد.
3. جراحی: این روش که روشی تهاجمی است زمانی به کار میرود که سایر روشهای درمانی نتوانند شرایط مناسب برای فرد را ایجاد کنند. در این جراحی ها معمولا لازم است تا بخشی از عضلات اطراف چشم برداشته شوند.

پلک زدن ارادی است یا غیر ارادی؟

پلک زدنی که بصورت معمول رخ میدهد غیر ارادی است اما میتوان بصورت ارادی نیز عمل پلک زدن را انجام داد بنابراین پلک زدن هم شکل ارادی و هم شکل غیر ارادی دارد. باید توجه داشت که زمانی که پلک زدن غیر ارادی بیش از حد طبیعی رخ دهد لازم است تا به پزشک مراجعه گردد.

پلک زدن غیر ارادی در کودکان

گاهی ممکن است والدین شاهد پلک زدن غیر ارادی در کودکان خود باشند و این مسئله منجر به ایجاد نگرانی هایی در آنها شود. به طور کلی پلک زدن بیش از حد در کودکان میتواند چهار علت اصلی داشته باشد:

• وجود مشکلات در قرنیه چشم مانند رشد مژه به سمت داخل، خشکی سطح چشم ، وجود جسم خارجی مانند گرد و غبار و امثال آن در زیر پلک ها، آسیب سطح قرنیه و خراشیدگی آن، حساسیت و التهاب قرنیه و ...
• تیک: تیک ها حرکاتی تکراری هستند که بصورت ناخواسته ایجاد میگردند. گاهی ممکن است تیک عادتی یک کودک به شکل پلک زدن بیش از حد خود را نشان دهد. معمولا این تیک ها بصورت خود بخود رفع میشوند و نیاز به نگرانی ندارند، مگر اینکه بیش از اندازه طول بکشند. تیک های گذرا مانند پلک زدن در شرایط استرس معمولا یک ماه طول میکشند و اگر بیش از این زمان طول بکشند لازم است تا با پزشک و روانشناس مشورت گردد.
• مشکلات انکساری چشم: مشکلات انکساری چشم به مشکلاتی در چشم گفته میشود که مانع از تمرکز صحیح نور بر روی شبکیه چشم شوند. از جمله مشکلات انکساری چشم میتوان به دوربینی ، نزدیک بینی و آستیگماتیسم چشم اشاره کرد. در صورتی که این مشکلات وجود داشته باشند و بدون درمان رها شوند ممکن است منجر به پلک زدن بیش از حد در کودک منجر گردند.
• انحراف چشم یا استرابیسم: انحراف چشم به شرایطی گفته می شود که در طی آن هر دو چشم بصورت همزمان نمیتوانند به یک نقطه خیره شوند و تقارن بین آنها وجود ندارد.
• در صورتی که پلک زدن غیرارادی در کودکان مشاهده شود معمولا جای نگرانی ندارد از جمله اگر بصورت تیک باشد زیرا تیک ها معمولا در کودکان ایجاد میشوند و خودبخود نیز رفع میگردند. با این حال برای اطمینان بیشتر از وضعیت سلامت و بینایی کودک بهتر است تا با پزشک متخصص مشورت شود و تصمیم نهایی بر اساس بررسی های پزشکی و نه تصمیم شخصی صورت بگیرد.