برای رگ به رگ شدن مچ پا چه کنیم؟

دکتر سلمان فلاح [ متخصص طب فیزیکی و توانبخشی ]آدرس وب سایت : www.drsalmanfallah.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان حکیم نظامی ، خیابان شریعتی غربی ، نبش کوچه 16 ، جنب مسجد امام حسن عسکری ، طبقه اول تلفن مطب : 91011414 - 031

بافت‌های مختلفی در مچ پا وجود دارد که از آن جمله می‌توان استخوان، رباط و تاندون را نام برد. نوع آسیب دیدگی با توجه به بافت آسیب دیده تعریف می‌شود. پیچ خوردن یا رگ به رگ شدن مچ پا آسیبی است که به بافت‌های نرم مچ پا وارد می‌شود. رگ به رگ شدن اصطلاحی است که برای آسیب دیدگی رباط‌های (نوارهای بافتی متصل کننده استخوان‌ها به یکدیگر) داخل مفصل به کار برده می‌شود و منظور از رگ به رگ شدن آسیب دیدن عضلات و تاندون‌ها است.

رگ به رگ شدن و پیچ خوردن مچ پا بر رباط‌ها، تاندون‌ها و عضلات مچ پا، کف پا و پایین پا اثر می‌گذارد و در درجات خفیف، متوسط یا شدید بروز می‌یابد. خوشبختانه تقریباً تمام پیچ خوردگی‌های مچ پا بدون جراحی قابل درمان هستند.

علل رگ به رگ شدن مچ پا

در حالی که بسیاری از علائم و درمان‌ها برای رگ به رگ شدن و پیچ خوردگی یکسان هستند؛ اما در واقع دو اندام مختلف بدن را درگیر می‌کنند و معمولاً دارای دلایل مختلفی هستند.

• آسیب عضلانی اغلب در محلی رخ می‌دهد که عضله به تاندون متصل می‌شود و ممکن است یکی از عوارض جانبی و یا همراه با تاندونیت مچ پا (التهاب حاد یک یا چند تاندون در مچ پا) باشد.
• رگ به رگ شدن مچ پا که کمتر از پیچ خوردن مچ پا شایع است، اغلب به دلیل استفاده مفرط مزمن از مچ پا رخ می‌دهد.
• رگ به رگ شدن مچ پا همچنین می‌تواند به دلیل آسیب حاد، یک ضربه مستقیم، افتادن یا تکل بر روی پاها در طول ورزش‌های تماسی رخ دهد.
• پیچ خوردگی پا همچنین ممکن است در اثر کشیدگی بیش از حد مچ پا یا انقباض بیش از حد عضلات رخ دهد.

علائم رگ به رگ شدن مچ پا

• تورم
• حساسیت
• کبودی
• درد
• عدم تحمل وزن توسط مچ آسیب دیده
• تغییر رنگ پوست ناحیه آسیب دیده
• سفتی

عوامل خطر رگ به رگ شدن مچ پا

برخی از عوامل خطر رگ به رگ شدن و پیچ خوردن مچ پا شامل موارد زیر می‌باشند:

1. انجام ناصحیح فعالیت‌های ورزشی
2. خستگی عضلات و رباط‌ها
3. گرم نکردن قبل از ورزش
4. اضافه وزن
5. جنسیت زن در ورزشکاران بیش از 30 سال
6. جنسیت مرد در ورزشکاران مرد جوان سن 15 تا 24 سال
7. کفش نامناسب
8. سابقه رگ به رگ شدن یا پیچ خوردگی پا

انواع رگ به رگ شدن مچ پا

رگ به رگ شدگی مچ پا به سه دسته تقسیم می‌‌شود که با توجه به شدت آسیب دیدگی رباط و پارگی آن به صورت زیر تعریف می‌گردد:

1. در گرید ۱ فقط بخش کوچکی از رباط دچار پارگی شده است.
2. در گرید ۲ بخش قابل توجهی از رباط دچار پارگی شده است.
3. در گرید ۳ رباط به طور کامل پاره شده است.

تشخیص پیچ خوردن و رگ به رگ شدن مچ پا با طب فیزیکی

پزشک پیچ خوردگی مچ پا (رگ به رگ شدن) را با انجام معاینه دقیق پا و مچ پای شما تشخیص میدهد. این معاینه بالینی ممکن است دردناک باشد.

• لمس: پزشک به آرامی دور مچ پا را لمس میکند تا مشخص کند کدام رباط آسیب دیده است.
• وسعت حرکتی: پزشک ممکن است مچ پا را به جهت های مختلف حرکت دهد. با این حال یک مچ پای خشک و متورم معمولاً زیاد حرکت نمیکند.

عوارض رگ به رگ شدن مچ پا

بدون تشخیص درست، درمان و مراقبت، رگ به رگ شدگی مچ پا می‌تواند مانع از توانایی شما را برای راه رفتن و انجام فعالیت‌های معمول دیگر شود. مچ پای رگ به رگ شده ممکن است باعث شود راه رفتنتان ناهموار شود. این باعث می‌شود وزن بیشتری روی مچ پای سالم قرار بگیرد و خطر آسیب به قوزک پای سالم را افزایش می‌دهد.

درمان رگ به رگ شدن مچ پا

ماساژدرمانی

ماساژ درمانی روشی مؤثر برای درمان پیچ خوردن مچ پا است که درد را به طرق مختلف کاهش می‌دهد. حدوداً سه روز پس از آسیب دیدگی اطراف مچ پا، ساق پا و عضلات ساق پا ماساژ ملایمی داده می‌شود تا ورم کاهش یابد. با فروکش کردن درد، از تکنیک‌های عمقی‌تری برای شل کردن عضلات ساق پا و بهبود دامنه حرکتی استفاده می‌شود. در مرحله حاد، ماساژ سایشی فیبرهای متقاطع مستقیماً روی رباط انجام می‌شود تا از تشکیل بافت همبند جای زخم جلوگیری شود. توصیه می‌شود این نوع ماساژ عمقی 7 روز پس از آسیب دیدگی یا پس از کاهش یافتن درد شروع شود.

فیزیوتراپی

فیزیوتراپی مچ پای پیچ خورده و رگ به رگ شده با هدف تحریک فرایند التیام، آموزش شیوه صحیح گاه برداشتن، تعادل، تقویت، پایداری، افزایش توانایی حرکتی و قدرت تحمل وزن انجام می‌شود. در غیر این صورت احتمال ناپایدار شدن مچ پا و پیچ خورد مجدد مچ پا وجود دارد.

آتل و بریس

استفاده از آتل و بریس به‌ طور قابل ‌توجهی مشکل پیچ‌ خوردگی مچ‌پا را خیلی سریع بهبود می‌بخشد. از آنجایی که استفاده از آتل موجب بهبود پیچ‌ خوردگی پا می‌شود، علائم عارضه را کاهش می‌دهد و کمک می‌کند بیمار عملکرد طبیعی بدن خود را بازیابد و تأثیر به سزایی در درمان پیچ‌ خوردگی‌های شدید مچ‌پا دارد.

شاک ویو تراپی

شاک ویو موجی صوتی است که انرژی پرتوانی را به نقاط دردناک مچ پا می‌رساند. این انرژی فرایندهای ترمیم و بازسازی استخوان‌ها، تاندون‌ها و دیگر بافت‌های نرم مچ پا را برمی‌انگیزد.

ورزش درمانی

ورزش یکی از روش‌های درمان پیچ خوردگی پا محسوب می‌شود. پس از پیچ خوردن مچ پا، زمانی که بیمار توانست وزن را به راحتی روی مچ پا تحمل کند و دامنه حرکتی‌ کامل مفصل را بازیافت، نرمش‌های تقویتی انجام می‌شود. چند نوع نرمش تقویتی وجود دارد. آسان‌ترین آنها حرکات ایزومتریک است که بیمار با فشار دادن اشیاء ثابت با مچ پا انجام می‌دهد. پس از آن که بیمار در انجام تمرین‌های تقویتی مهارت یافت، تمرین‌های ایزوتونیک شروع می‌شود که در آن از دامنه حرکتی مچ پا در مقابل مقاومت استفاده می‌شود. نمونه‌هایی از این تمرین‌ها عبارت است از:

1. کش مقاومتی را دور یک وسیله ثابت ببندید و سر آن را دور جلوی پا ببندید.
2. کف پا را رو به پایین خم کنید و مچ پا را تا جایی که می‌توانید بکشید.
3. سپس در وضعیت ابتدایی قرار بگیرید و حرکت را 10 بار تکرار کنید.

یخ درمانی

یکی از روش‌های مؤثر برای کنترل درد و تورم استفاده از کمپرس یخ و بانداژ فشاری می‌‌باشد که باید حدود ۱۰ دقیقه پس از پیچ خوردگی مچ پا از آنها استفاده کرد. باید سعی کرد تا حد امکان پا را بالاتر از سطح قلب قرار داد؛ زیرا این کار به کنترل خونریزی و تورم کمک می‌‌کند. افزایش خونریزی داخلی و تورم باعث می‌شود که به بافت سالم مجاور نیز فشار وارد گردد که در چنین حالتی سطح گردش خون و اکسیژن رسانی به سلول‌های سالم مجاور کاهش پیدا می‌کند. این امر باعث می‌‌شود سطح آسیب دیدگی مچ پا افزایش یابد. نکته مهمی که باید به خاطر داشته باشید این است که قرار دادن کمپرس یخ به مدت طولانی و استفاده از بانداژ فشاری بسیار سفت ممکن است نتایج معکوسی را به وجود بیاورد.

دارو درمانی

در صورتی که شما و دچار پیچ خوردگی مچ پا شده اید نباید در سه روز اول پس از بروز آسیب دیدگی از داروهای غیر استروئیدی ضد التهاب یا کورتیکواستروئید استفاده کنید. التهاب یک بخش مهم از فرآیند اولیه ترمیم زخم و آسیب دیدگی می‌باشد و شما با محدود کردن این دوران باعث به تأخیر افتادن فرآیند بهبود خواهید شد. بهترین کار آن است که برای کاهش تورم و درد از کمپرس یخ استفاده کنید به شرط آن که باعث بروز واکنش التهابی در ناحیه مورد نظر نشود. شما می‌توانید به مدت سه روز هر دو ساعت یک بار کمپرس یخ را روی مچ پای خود قرار دهید.

لیزر درمانی

متخصص فیزیوتراپی در موارد شدید انجام لیزر درمانی را توصیه می‌کند. لیزر درمانی یک روش تخصصی از که برای درمان آسیب دیدگی در ورزشکاران مورد استفاده قرار می‌گیرد. لیزر درمانی در بهبود اختلالاتی که بر سیستم اسکلتی عضلانی تأثیر می‌گذارند نتایج بسیار خوبی را به وجود می‌آورد. از لیزر درمانی برای بهبود اختلالات عضلانی و مفاصل، تاندون و رباط استفاده می‌شود. در این روش پزشک الکترودها را روی ناحیه آسیب دیده قرار می‌‌دهد سپس انرژی فوتون را به ناحیه آسیب دیده ارسال می‌نماید. فوتون به ذرات انرژی نوری گفته می‌شود که توسط مولکول‌های ریز درون سلول جذب می‌شوند. این فرآیند باعث تحریک برخی واکنش‌های فیزیولوژیکی می‌‌شود که در تسریع روند بهبود تأثیر گذار هستند. به عبارت ساده‌ تر انرژی نور به انرژی بیوشیمیایی تبدیل می‌‌شود که به ترمیم ساختار سلول و بهبود عملکرد آن کمک می‌کند.

پیشگیری از رگ به رگ شدن مچ پا

پیروی کردن از موارد زیر باعث می‌شود که ریسک رگ به رگ شدن مچ پا یا پیچ خوردگی مجدد آن کاهش پیدا کند:

• همیشه قبل از انجام دادن هرگونه فعالیت ورزشی به گرم کردن بدن خود بپردازید و اطمینان حاصل کنید که عضلات شما برای ورزش آماده شدند.
• همیشه از کفش مناسب استفاده کنید.
• به طور منظم به انجام دادن حرکات کششی، تقویتی، حرکات مخصوص انعطاف پذیری و تعادل بپردازید.
• در فواصل بین جلسات تمرین به بدن خود استراحت دهید تا به ترمیم خود بپردازد.
• به ارزیابی محل تمرین و ورزش خود بپردازید و اطمینان حاصل کنید که سطح مورد نظر کاملاً صاف و هموار می‌باشد.
• همیشه به انجام دادن تمریناتی بپردازید که برای شرکت در آنها کاملاً آمادگی دارید.
• در صورتی که سابقه پیچ‌ خوردگی مچ پا در گذشته را دارید باید از بریس مخصوص مچ پا استفاده کنید.
• به هیچ عنوان به انجام دادن حرکاتی که باعث بروز درد می‌شوند نپردازید.
• قبل از ورزش، در حین ورزش و پس از آن آب بخورید.