علت های چرخش مچ پا به داخل و روش های درمان پای چرخیده

دکتر سلمان فلاح [ متخصص طب فیزیکی و توانبخشی ]آدرس وب سایت : www.drsalmanfallah.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان حکیم نظامی ، خیابان شریعتی غربی ، نبش کوچه 16 ، جنب مسجد امام حسن عسکری ، طبقه اول تلفن مطب : 91011414 - 031

پاهای اکثر افراد مستقیم رو به جلو یا به سمت بیرون است؛ اما در برخی از افراد، پاها به سمت داخل است. داخل بودن پاها را انحراف پا به داخل یا پاهای کبوتری می نامند. وزن بدن افراد سالم بر روی پاها به صورت مناسب پخش می شود تا تعادل در ایستادن و راه رفتن ایجاد شود. هنگام راه رفتن، چنانچه توزیع وزن بدن، بیشتر به سمت داخل یا خارج باشد، سبب چرخش مچ پا به همان سمت خواهد شد. این چرخش برای حرکت و راه رفتن صحیح، مهم و ضروری است؛ اما اگر این چرخش از حد مناسب و طبیعی فراتر رود، موجب آسیب دیدگی پاها خواهد شد.

چرخش مچ پا به سمت داخل می تواند باعث بروز درد و مشکلات بسیاری برای پاها، مانند آسیب به مچ پا و رباط ها شود. این بیماری به دلایل متفاوتی ایجاد می شود که شایع ترین آنها، ژنتیکی یا نقص مادرزادی است. خانم هایی که اکثراً از کفش های پاشنه بلند استفاده می کنند و موجب قرار گرفتن پاها در وضعیت غیر طبیعی به مدت طولانی می شوند و همچنین افراد مسن با افزایش سن و تضعیف عضلات پاها و در پی آن ضعف مفصل مچ پاها، به مرور دچار این عارضه خواهند شد. در ادامه به بررسی راه های تشخیص، درمان و تمامی نکات مربوطه خواهیم پرداخت.

علل چرخش مچ پا به داخل

دلیل اصلی چرخش شدید مچ پا به داخل یا هایپرپروناسیون، عدم پایداری استخوان قوزک روی استخوان پاشنه است. این عارضه اغلب مادرزادی است و سبب درد مچ پا می گردد. اکثر اوقات هایپرپروناسیون با پایین بودن قوس کف پا ارتباط دارد، با این حال افراد بسیاری هستند که با وجود داشتن قوس کف پای طبیعی، یا حتی بالا، هم به این عارضه دچار هستند. نظریه های زیادی در مورد دلیل بروز این عارضه پزشکی مطرح شده است. منطقی ترین آنها این است که عارضه ناشی از معماری خاص بالای استخوان پاشنه است که شیب زیادی نسبت به سطح مفصل دارد. این وضعیت، قوزک را مجبور می کند به سمت جلو و داخل بلغزد.

این عارضه، به هر دلیلی که رخ دهد، یک عارضه پاتولوژیک بوده و برخلاف باور عمومی خودبه خود رفع نمی شود. درست است که کودکان خردسالی که کف پای صافی دارند بعد از بین رفتن چربی نوزادیشان صاحب قوس کف پا می شوند؛ اما در هیچ یک از تحقیقات علمی نشان داده نشده که استخوان قوزکی که کج شده با رشد کودک، راستای خود را بدست آورد. در عین حال، عکس این حالت مشاهده شده است، به طوریکه گاهی اوقات با بالا رفتن سن، وضعیت جابجایی استخوان قوزک بدتر می شود.

تشخیص چرخش مچ پا به داخل

چرخش پا به داخل ممکن است خفیف و غیر قابل تشخیص باشد و یا آنقدر واضح و آشکار باشد که بر راه رفتن کودک تأثیر گذارد. برای تشخیص چرخش پا به داخل و علت آن، پزشک کودک را در حال ایستادن و راه رفتن مشاهده می کند. همچنین پزشک باید پاهای کودک را به آرامی حرکت دهد تا ببیند زانوها چگونه خم می شود و به دنبال نشانه ای از چرخش یا پیچ خوردگی در باسن کودک بگردد.

ممکن است پزشک بخواهد تصاویری از پاهای کودک نیز گرفته شود. تصاویر ممکن است عکس رادیوگرافی یا سی تی اسکن باشند تا پزشک بتواند حالت قرارگیری استخوان ها را ببیند. نوعی فیلم اشعه ایکس به نام فلوروسکوپی وجود دارد که تصویر متحرک استخوان های پا و ران کودک را نشان می دهد.

درمان چرخش مچ پا به داخل

بسیاری از افراد چرخش مچ پا به داخل را نادیده می گیرند و یا آن را به عنوان مرحله ای از رشد بدن تلقی می کنند که به خودی خود خوب می شود؛ اما چرخش مچ پا به داخل در صورت درمان نشدن منجر به بروز مشکلات و سایر علائم مربوط به بدشکلی پاها می شود، از جمله: بونیون (قوز شست پا)، دردهای تشدیدشونده، درد زانو، درد کمر، درد لگن، درد ساق پا و افزایش وزن. معمولاً برای افرادی که به چرخش مچ پا مبتلا هستند ارتز ها یا کفی های مخصوص (مخصوص کفش) تجویز می شوند.

کفش های طبی مخصوص

بسیاری از کفش های طبی مخصوص دویدن دارای قسمت سخت و برجسته ای در قسمت میانی کفی خود هستند. وجود این قسمت باعث می شود که در هنگام دویدن، فشار کمتری به قسمت داخلی کفش وارد شود و همین طور ناحیه میانی کف پای دونده به خوبی پشتیبانی شود و از چرخش مچ پا یا صاف شدن کف پا در هنگام دویدن جلوگیری شود.

ارتز های سایزبندی شده

ارتز ها یا کفی های طبی دارای انواع مختلفی با سایزهای مختلف هستند. برخی از این کفی ها از قبل آماده شده اند و می توان آنها را به صورت آماده خریداری کرد؛ اما در برخی موارد لازم است که ارتز به طور سفارشی ساخته شود که این مورد با تشخیص پزشک ورزشی یا متخصص پا انجام می شود. ارتز ها و کفی های طبی به خوبی از پا پشتیبانی می کنند و از صاف شدن کف پا در هنگام وارد شدن فشار به کف پا (و در نتیجه از چرخش بیش از حد مچ پا) جلوگیری می کنند. برای آن که بیش از پیش از پای خود محافظت کنید می توانید این ارتز ها و کفی های طبی را همراه با کفشی استفاده کنید که قسمت پاشنه ی آن سفت و محکم است.

دارودرمانی

در صورتی که درد زیادی دارید، می توانید برای تسکین درد خود از مسکن های غیرتجویزی (که از داروخانه قابل تهیه هستند) مانند ایبوبروفن استفاده کنید.

عوارض چرخش مچ پا به داخل

مچ پا اگر چرخش زیادی به سمت داخل داشته و برای درمان آن اقدام نشود، کودک در آینده به دلیل عارضه پنجه کبوتری دچار عوارض زیر می شود:

• تشدید درد رشد
• ایجاد خار پاشنه
• احساس درد در پاشنه، ساق و کف پا
• فشردگی اعصاب مچ و قوزک پا (سندورم تونل تارسال)
• بروز مشکلات پا مثل انگشت چکشی ، قوز شست پا
• مشکلات زانو مثل کندرومالاسی در جوانی (سندروم زانوی دوندگان)، آرتروز زانو ، …
• بروز دیسک کمر یا کمر درد کودکان در سنین بالاتر
• درد سیاتیک
• التهاب تاندون کف پا و یا تاندون آشیل
• همچنین کجی مچ پا به داخل باعث کشیدگی تاندون ها و عضلات زانو، ران، لگن و کمر شده و به مرور زمان و در سنین بالاتر منجر به کوتاهی طول پاها می شود.