بیماری پیسی vitiligo نوعی بیماری است که باعث از بین رفتن رنگ پوست در بخش های مختلف بدن می شود. مناطق بی رنگ معمولاً با گذشت زمان وسیع تر می شوند. این شرایط می تواند بر روی پوست در هر قسمت از بدن تأثیر بگذارد و همچنین می تواند روی مو و قسمت داخلی دهان نیز تأثیر بگذارد. به طور معمول، رنگ مو و پوست توسط ملانین تعیین می شود. بیماری پیسی هنگامی رخ می دهد که سلول هایی که ملانین تولید می کنند از بین می روند یا از کار می افتند. این بیماری در افراد با هر نوع پوستی تأثیر می گذارد؛ اما ممکن است در افرادی که پوست تیره تری دارند بیشتر دیده شود. این بیماری تهدید کننده زندگی یا مسری نیست؛ اما می تواند برای شخص مبتلا استرس زا باشد یا احساس بدی نسبت به خود ایجاد کند. درمان بیماری پیسی ممکن است رنگ را به پوست آسیب دیده بازگرداند؛ اما از کاهش مداوم رنگ پوست یا عود آن جلوگیری نمی کند.

علت پیسی چیست؟

ریشه این بیماری همچنان به صورت کامل یافت نشدند؛ اما در خصوص علت های ایجاد آن چند نظریه گوناگون ایجاد شده است. این نظریه ها عبارتند از:

• ایجاد اختلال در سیستم ایمنی

در برخی از افراد سیستم ایمنی دچار آسیب می شود. با این حال، پزشکان به طور قطع نمی توانند بگویند که علت پیسی چیست. این آسیب های خودایمنی آنتی بادی هایی را تولید می کنند که به ملانوسیت ها صدمه می زند و آنها را نابود می کند.

• دلایل ژنتیکی پیسی

برخی از عواملی که سبب می شوند، ابتلا به بیماری پیسی افزایش یابد، ژنتیکی محسوب می شوند. طبق مطالعات انجام شده خانواده ها حدود 30 درصد به این بیماری مبتلا شدند.

• دلایل نوروژنتیک

در این نوع پیسی این امکان وجود دارد که ماده ای که برای ملانوسیت های افراد آسیب رسان است در نقطه پایانی عصبی پوست ایجاد شود.

• خود تخریبی

وجود یک نقص در سلول های ملانوسیت زمینه تخریب آنها را فراهم می کند. برخی از عواملی که ممکن است به ایجاد پیسی کمک کنند، استرس های فیزیکی و احساسی به شمار می روند.

علائم پیسی

علائم و نشانه های پیسی عبارتند از:

1. از بین رفتن رنگ طبیعی پوست به صورت لک و پیس که معمولاً ابتدا در دست ها، صورت ( لک و پیس صورت) و نواحی اطراف دهانه های بدن و اندام تناسلی ظاهر می شوند.
2. سفیدی زودرس رنگ موهای سر، مژه ها، ابروها یا ریش
3. از بین رفتن رنگ طبیعی بافت هایی داخل دهان و بینی (غشاهای مخاطی)

مناطق ایجاد پیسی

مناطقی از پوست که تحت تأثیر پیسی قرار می گیرند شامل موارد زیر هستند:

• دهان و چشم
• انگشتان و مچ دست
• زیر بغل
• کشاله ران
• دستگاه تناسلی
• ناف
• سوراخ بینی
• درون دهان
• نواحی اطراف مقعد
• همچنین گاهی اوقات می تواند در جایی که ریشه مو وجود دارد مانند روی پوست سر ایجاد شود.

برای درمان پیسی چه بخوریم؟

• محققان دریافته اند که افرادی که از پیسی رنج می برند، کمبود ویتامین B12 و مواد معدنی خاصی مانند روی و مس دارند. باید میزان ویتامین خود را بررسی کنید و در صورت داشتن کمبود، با پزشک خود در مورد مصرف مکمل یا غلبه بر این کمبودها از طریق غذاهای سرشار از آن ویتامین ها صحبت کنید. ویتامین B12 به طور طبیعی در شیر سویا، ماهی، صدف، لبنیات و گوشت وجود دارد. اگر کمبود فولات و روی دارید، در رژیم غذایی روزانه خود سبزیجات با برگ های سبز، میوه، نخود فرنگی، لوبیا خشک، حبوبات و آجیل را قرار دهید.
• میوه ها: انجیر، زردآلو و انبه رسیده
• سبزیجات: سعی کنید رژیم غذاییتان را حول گیاه هایی شامل اسفناج، چغندر، هویج، سیب زمینی، کلم، تربچه، گل کلم، چیلی قرمز، کدو تلخ و لوبیا سبز، مصرف کنید. اطمینان پیدا کنید تا زمانی که با هضم آنها مشکلی ندارید، بخش عمده رژیم غذایی شما از این سبزیجات تشکیل شده باشد.
• پروتئین: در صورتی که به محصولات حیوانی تمایل دارید، از سینه مرغ، برش های نازکی از بوقلمون، ماهی های وحشی و تخم مرغ های ارگانیک برای وعده غذایی خود انتخاب کنید. بهتر است آنها را به آرامی طبخ کنید. گیاه خواران به چیزهایی مانند لوبیا قرمز، نخود، قارچ و عدس تکیه کنند.
• لبنیات: محصولات لبنی قابل مصرف هستند. با این حال، بسته به وضعیت شما، به برخی بیماران توصیه می شود تا به صورت کامل از مصرف لبنیات خودداری کنند.
• غلات: جو، برنج قهوه ای، برنج سفید، کوسکوس، کوینو و ذرت.
• مکمل ها: ممکن است کمبود ویتامین B12، پروتئین، کلسیم، مواد معدنی و DHA داشته باشید. به همین دلیل، برای رفع این کمبودها، مکمل هایی را باید مصرف کنید. قبل از مصرف هرگونه مکمل با پزشک خود مشورت کنید.
• نوشیدنی ها: خوردن آبمیوه و سبزیجات و آب نارگیل
• گیاه ها و ادویه ها: رزماری، آویشن، ریحان، برگ گشنیز (در مقادیری کم)، میخک، فلفل سیاه، هل، دارچین و جوز.

آیا بیماری پیسی خطرناک است؟

پیسی تهدیدی جدی برای سلامتی فرد نیست؛ اما می تواند منجر به عوارض جسمی مانند مشکلات چشم، مشکلات شنوایی و آفتاب سوختگی شود. افراد مبتلا به پیسی نیز بیشتر در معرض ابتلا به بیماری خودایمنی دیگر مانند اختلالات تیروئید و برخی از انواع کم خونی ها می باشند.

راههای تشخیص بیماری پیسی

به منظور تشخیص عارضه ی پیسی، پزشک نواحی آسیب دیده ی پوست را مورد معاینه قرار می دهد و سابقه ی اختلالات خانوادگی احتمالی بیمار را بررسی می کند. ممکن است آزمایش خونی با هدف بررسی بیماری های خود ایمنی تیروئید و یا بیوپسی بافت مبتلا از بیمار به عمل آید. افرادی که به تغییر رنگ چشم یا گوش مبتلا هستند، ممکن است به مراجعه به پزشکان مربوطه و انجام معاینات لازم، نیاز داشته باشند.

جدیدترین درمان پیسی

جدیدترین و مؤثرترین راهی که برای درمان بسیاری از بیماری های پوستی توسط متخصصان ژنتیک ابداع شده و نتایج خوبی از آن در درمان بیماری های مختلف پوستی مانند پیسی کسب شده است، سلول درمانی است. در صورتی که بخش کوچکی از پوست دچار لک و پیس شده باشد ابتدا نمونه ای از لایه های سطحی پوست برداشته می شود. این نمونه برداری به روش خراشیدن پوست انجام می گیرد و درد قابل توجه یا اسکار قابل مشاهده ای نخواهد داشت. پس از اتمام فرایند نمونه برداری، سلول های پوست از یک دیگر تفکیک شده و تغییرات مختصری بر روی آنان اعمال می شود. به این ترتیب مشخص می گردد که کدام قسمت از نمونه علائم بیماری پیسی را از خود نشان داده است، در نتیجه پزشک می تواند پیوند سلولی را بر روی آن نقاط آغاز کرده و به درمان بیماری بپردازد. سلول درمانی در درمان تمامی بیماری هایی که باعث بروز تغییرات در رنگ دانه های پوستی می شوند، کاربرد دارد.

روشهای درمان لک و پیس

درمان های موضعی

درمان های موضعی که در حال حاضر برای بیماری لک و پیس (ویتیلیگو) مؤثر هستند، عبارتند از:

کرم های کورتیکواستروئید. این کرم ها را می توان به مدت سه ماه برای رفع علائم لک و پیس (برص) بر روی پوست بالا تنه و اندام های تحتانی استفاده کرد. از استروئیدهای قوی هرگز نباید بر روی قسمت هایی از صورت (به خصوص پلک ها)، گردن، زیر بغل و کشاله ران که پوست نازک دارد، استفاده کرد. بازدارنده های کلسینئورین (کرم پیمکرولیموس و پماد تاکرولیموس). این محصولات را می توان برای درمان علائم لک و پیس در محل پلک ها، صورت، گردن، زیر بغل و کشاله ران استفاده کرد.

نور درمانی

نور درمانی به معنی استفاده از تابش های ماوراء بنفش (UV) برای درمان عوارض پوستی می باشد. انواع مختلف این روش درمانی عبارت است از:

• استفاده از ماوراء بنفش B با باند پهن یا باند باریک (۳۱۱ نانومتر) برای تمام سطح بدن و یا به صورت موضعی
• استفاده از لیزر اکسیمر (۳۰۸ نانومتر) یا ماوراء بنفش B هدفمند برای لکه های کوچک ناشی از لک و پیس (برص)
• نور شیمی درمانی (فوتوکموتراپی) به صورت دهانی، موضعی یا حمام آب

فوتوتراپی

شواهد نشان می دهند که فوتوتراپی به ویژه هنگامی که با سایر درمان ها ترکیب شود، تأثیر مثبتی بر درمان لک و پیس دارد. در هنگام فوتوتراپی، پوست در معرض نور ماوراء بنفش (A UVA) یا ماوراء بنفش (B UVB) قرار می گیرد. ممکن است ابتدا دارویی به نام پسورالن تجویز شود که به حساس تر شدن پوست نسبت به نور کمک می کند. پسورالن را می توان از طریق دهان (به صورت خوراکی) نیز مصرف کرد. به دلیل قرار گرفتن در معرض پرتوهای UVA، فوتوتراپی ممکن است خطر ابتلا به «سرطان پوست» را افزایش دهد. خطر ابتلا به بیماری سرطان پوست با نور UVB کمتر است. پزشک باید قبل از تصمیم به انجام فوتوتراپی در مورد خطرات آن با بیمار صحبت کند.

لیزر درمانی

انواع مختلف لیزرهای کیوسوئیچ از قبیل روبی (۶۹۴ نانومتر)، اکساندرایت (۷۵۵ نانومتر) و ان دی یاگ (۵۳۲ نانومتر و ۱۰۶۴ نانومتر) به تنهایی یا همراه با عوامل رنگ زدای موضعی مانند مونوبنزیل اتر یا MMEH به منظور رفع لکه های ناشی از این بیماری استفاده می شود. این لیزرها با تخریب انتخابی رنگدانه های ملانین و سلول های تولید کننده ملانین، به عنوان عامل رنگ زداي پوست عمل می کند.

کرایوتراپی

در مواردی که هدف از رنگ زدایی، از بین بردن رنگ قسمت کوچکی از پوست باشد، روش کرایوتراپی با نیتروژن مایع از کارایی بالایی برخوردار است. کرایوتراپی روشی است که از نظر اقتصادی مقرون به صرفه بوده و نتایج دائمی و ماندگاری را حاصل می کند. این روش در صورتی که توسط پزشک باتجربه انجام شود، کاملاً ساده و راحت خواهد بود و در مدت زمان کوتاهی قابل انجام است. ملانوسیت ها يا سلول هاي توليد کننده ملانين، حساسیت شدیدی نسبت به منجمد شدن به وسیله نیتروژن مایع دارند و بنابراین کرایوتراپی می تواند منجر به از بین رفتن رنگ پوست به طور کامل و دائمی شود.

رنگ زدایی

در روش رنگ زدایی، از مونوبنزیل اتر یا هیدروکوئینون برای از بین بردن رنگ پوست در افرادی که پوست تیره دارند و این بیماری در آنها به حالت پیشرفته رسیده است، استفاده می شود.

پیوند پوست

پیوند پوستی یک عمل جراحی است که در آن پوست طبیعی و سالم از ناحیه ای برداشته شده و برای پوشاندن ناحیه آسیب دیده یا از بین رفته استفاده می شود. برای درمان پیسی، می توان از پیوند پوست برای پوشاندن یک لکه سفید استفاده کرد. عمل جراحی شامل گرفتن نمونه ای از پوست، از بین بردن ملانوسیت ها از آن و پیوند نمونه به مناطق پیسی است.

جلوگیری از پیشرفت پیسی

لک و پیس یا ویتیلیگو عمدتاً منشأ ژنتیکی داشته و متأسفانه سیر بیماری قابل پیشبینی نمی باشد. از این رو راهکار علمی خاصی در پزشکی برای جلوگیری یا پیشگیری از بیماری یا پیشرفت آن وجود ندارد. گزارشات تأیید نشده از مصرف مداوم مکمل های ویتامین دی وجود دارد که در جلوگیری از پیشرفت بیماری مؤثر میباشد.

---