درد در ناحیه گودی کمر چه علل و درمانی دارد؟

دکتر علی نقره کار [ متخصص درد ]آدرس وب سایت : www.dr-noghrekar.ir
آدرس مطب : تهران، میدان آرژانتین، ابتدای خیابان الوند، ساختمان مرکزی پزشکان،طبقه اول تلفن مطب : 88670088 - 021

درد در ناحیه ی گودی کمر، مسئله ای نگران کننده برای افراد دچار این عارضه می باشد. بر اساس تجربیات پزشکان ثابت شده است که عوامل متعددی از جمله آسیب در عضلات، رباط و عصب های ستون فقرات از علل مکرر درد در ناحیه ی گودی کمر می باشند. وضعیت قرار گرفتن بدن در هنگام نشستن و ایستادن، بیماری های دژنراتیو مانند آرتروز و دیسک کمر نیز می توانند باعث از بین رفتن ساختارهای نخاعی و فشار بر نخاع یا اعصاب و در نهایت منجر به درد در پایین ستون فقرات و گودی کمر شوند. فشار عصبی در گودی کمر می تواند باعث گسترش علائم به لگن و پاها شود. برای تعیین علت درد در گودی کمر معاینه پزشکی لازم است تا دوره مناسب درمان مشخص شود. اکثر افراد مبتلا به کمردردهای مختلف با درمان های غیر جراحی تسکین پیدا می کنند. با این حال، در تعداد کمی از افراد مبتلا به درد در گودی کمر، علائم پیشرفت می کنند یا ادامه می یابند و جراحی می تواند یک درمان موثر باشد.

علت درد در ناحیه گودی کمر

فشار عضله یا کشیدگی رباط

یکی از رایج ترین انواع درد در ناحیه گودی کمر از رباط های رگ به رگ شده و عضلات کشیده ناشی می شود. اگرچه کسانی که عضلات ضعیف تری دارند در معرض خطر بیشتری هستند، حتی ورزشکاران حرفه ای نیز می توانند از آسیب کمر و اسپاسم رنج ببرند. بلند كردن اجسام سنگین یا بلند كردن نادرست اجسام می تواند فشار زیادی به ستون فقرات وارد كند و به ماهیچه ها و تاندون ها آسیب برساند.

دیسک کمر

دیسک کمر (که به آن افتادگی دیسک یا دیسک لیز خورده نیز گفته می شود) یک بیماری شایع است که در آن فضای داخلی نرم و قابل انعطاف (هسته پالپوس) دیسک نخاعی، ضربه گیر های بین مهره های ستون فقرات که باعث گرفتن فشار بیرونی و پایداری آن می شود، با وجود پارگی در محفظه سخت خارجی (آنولوس) بیرون می زند. دیسک کمر می تواند در اثر سایش طبیعی یا پارگی نامناسب یا فشار بیش از حد باشد. اگرچه ممکن است بسیار دردناک باشد، به ویژه اگر در حال ایجاد فشار بر تارهای عصبی در ستون فقرات باشد؛ اما مواردی نیز وجود دارد که هیچ دردی وجود ندارد و تنها علائم قابل توجه بی حسی یا گزگز در اندام آسیب دیده است.

آرتروز در ستون فقرات

احتمالاً می دانید که آرتروز می تواند باعث سفت شدن و درد در دست و پا شود؛ اما بسیاری از مردم نمی دانند که می تواند بر ستون فقرات نیز تأثیر بگذارد. هر مهره در ستون فقرات با دو مفصل وجهی و یک دیسک بین مهره ای به مهره پایین و بالای خود متصل می شود؛ مانند سایر مفاصل در بدن، مفاصل وجهی نیز می توانند در معرض تحلیل و التهاب قرار بگیرند و این امر می تواند منجر به درد قابل توجهی در ناحیه گودی کمر شود. با افزایش سن، نازک شدن غضروف یا خار استخوانی می تواند باعث تحرک کمتری در مفاصل فاست شود. با گذشت زمان، این امر ممکن است به مفاصل تحریک شده، ملتهب و دردناک منجر شود که علائم درد را به مغز ارسال می کند. پس از شروع، آرتروز یک بیماری قابل برگشت نیست؛ اما تغییر سبک زندگی می تواند به بهبود درد و تحرک کمک کند و با استفاده از برخی از روش ها می توان علائمی مانند درد را کاهش داد یا به صورت کامل قطع کرد.

اختلال عملکرد مفصل ساکروایلیاک

ممکن است دچار نقص عملکرد مفصل ساکروایلیاک (SI) باشید. این منبع درد نادیده گرفته شده اما 15-30٪ از افراد مبتلا به درد مزمن در ناحیه گودی کمر را تحت تأثیر قرار می دهد. همانند سایر مفاصل بدن، مفصل ساکروایلیاک نیز می تواند در اثر ضربه، تحلیل رفتن و ساییدگی و پارگی روزمره آسیب ببیند. از حوادث وسایل نقلیه موتوری، زمین خوردن، بلند کردن و پیچاندن، زایمان طبیعی و بارداری و همچنین شرایطی که منجر به تحلیل مفاصل می شود مانند آرتروز، جراحی قبلی ستون فقرات کمر یا عفونت قبلی مفصل می شود، می تواند باعث اختلال در عملکرد مفصل ساکروایلیاک شود.

علائم درد در ناحیه گودی کمر

• احساس درد در ستون فقرات را به عنوان یکی از علائم اولیه بیماری جدی بگیرید. در وضعیتی که بیماری هنوز در مراحل اولیه است، علائمی مثل کمردرد معمولی، گرفتگی کمر و تنش در عضلات را در بیمار بروز می دهد. در مواردی که بیماری پیشرفت کرده باشد، تحرک فرد می تواند بسیار خطرناک باشد.
• درد موضعی هم می تواند از علائم شروع بیماری لومباگو باشد. زمانی که درد در یک نقطه از کمر متمرکز باشد، به آن درد موضعی گفته می شود.
• حرکات محدود ستون فقرات، یکی دیگر از علائم درد پایین کمر است. معمولاً زمانی که بخواهید برای برداشتن یک وسیله به سمت پایین خم شوید یا موقعی که کمر خود را به سمت عقب خم کنید، متوجه این نشانه بیماری خود می شوید.
• علامت بعدی تشخیص بیماری، به وجودآمدن درد در قسمت پایین کمر و انتقال این درد به سایر اندام ها است. معمولاً پس از مدت کوتاهی از شروع درد در قسمت پایینی کمر، این درد را در باسن، پشت ران و کشاله ران احساس می کنید.
• فشار آمدن به کمر موقع عطسه یا سرفه هم جزء علائم اولیه بیماری در ناحیه پایین کمر است. این فشار در بیشتر اوقات با درد همراه است.
• تورم و التهاب در قسمت های مختلف پا و کمر هم می تواند جزء علائم ابتلا به Lumbago باشد. این بیماری باعث درد مهره آخر کمر شده و می تواند علت ورم مهره کمر باشد.
• دردهای مربوط به کمر ابتدا با علائم کوچک خودشان را نشان می دهند. عدم توجه به نشانه های اولیه، باعث تشدید بیماری شده و احتمال درمان کامل و برگشتن کمر به وضعیت سالم روز اول را کاهش می دهد.

تشخیص درد در ناحیه گودی کمر

سوابق پزشکی و معاینه فیزیکی

بعد از این که علائم خود را برای پزشک شرح دادید، پزشک، کمر شما را معاینه می کند. او به کمر شما به دقت نگاه می کند و روی نقاط مختلف کمر فشار می آورد تا چک کند که درد دارید یا خیر. پزشک همچنین عملکرد پاهای شما را نیز بررسی می کند. برای این کار رفلاکس عصبی زانو و مچ پا را چک می کند و همچنین قدرت پا و حس لامسه را در پا بررسی می کند. با این معاینات درمان درد پایین کمر میسر خواهد شد و در صورتی که عصب های شما آسیب شدیدی دیده باشند، پزشک شما متوجه آن خواهد شد.

1. عکسبرداری اشعه ایکس
2. عکسبرداری ام.آر. آی
3. عکسبرداری سی.تی.اسکن
4. اسکن استخوانی
5. تست تراکم استخوان

درمان درد در ناحیه گودی کمر

روش درمان کمر درد، معمولاً به اینکه آیا درد حاد است یا مزمن بستگی دارد. در بیش از 90 درصد موارد، مشکلات کمر درد و درد پایین کمر بیماران ما با روش های بدون جراحی و نوین درمان می شوند. به طور کلی عمل جراحی در دو صورت توصیه می شود، زمانی که شواهدی وجود دارد که نشان می دهد آسیب وارده به عصب روزبه روز بدتر می شود و زمانی که تست های تشخیصی تغییراتی را در ساختار مفصل نشان می دهد که تنها با عمل های جراحی قابل اصلاح هستند.

استفاده از پک های سرد یا گرم: این پَک ها به تسکین درد و کاهش التهاب افرادی که دچار درد حاد یا مزمن هستند کمک می کنند و برای برخی افراد امکان تحرک بیشتر را فراهم می کنند.

• فعالیت: استراحت در رختخواب باید محدود شود. افراد باید در اسرع وقت تمرینات کششی را شروع کنند و فعالیت های روزانه زندگی خود را از سر بگیرند. استراحت مطلق و خودداری از حرکت کردن باعث بدتر شدن درد می شود.
• داروها: طیف گسترده ای از داروها وجود دارند که برای درد حاد و مزمن کمر مورد استفاده قرار می‎گیرند. برخی از آنها بدون نسخه قابل تهیه هستند و برخی دیگر به نسخه پزشک نیاز دارند.
• درمان دستی و حرکت دادن ستون فقرات: این روش درمانی رویکردی است که در آن پزشکان آموزش دیده با استفاده از دست های خود بخش ستون فقرات بیمار و بافت های اطراف آن را حرکت می دهند، تنظیم می کنند، ماساژ می دهند و یا جابجا می کنند. درمان دستی شامل حرکات سریعی است که فرد هیچ گونه کنترلی بر آنها ندارد، در حالی که حرکت دادن ستون فقرات شامل حرکات کندتری است که بیشتر جنبه تنظیم و تعدیل کننده دارند. تحقیقات نشان داده است که تکنیک های درمان دستی مزایایی از سطح کم تا متوسط را برای بیماران مبتلا به درد پایین کمر فراهم می کند.
• حرکات کششی: این حرکات شامل استفاده از وزنه و قرقره است که نیروی ثابت یا متناوبی به صورت تدریجی به ساختمان اسکلتی فرد وارد می کند و آن را تحت کشش قرار می دهد. برخی افراد در هنگام انجام حرکات کششی دردشان تسکین می یابد؛ اما این تسکین درد معمولاً موقتی و زودگذر است. هنگامی که کشش وارد شده به بدن آزاد شود، کمر درد باز می گردد. هیچ شواهدی وجود ندارد که نشان دهد حرکات کششی، مزایای طولانی مدتی برای افراد مبتلا به درد پایین کمر فراهم می کند.
• طب سوزنی: طب سوزنی به طور متوسط برای درد مزمن پایین کمر مؤثر است. این روش شامل وارد کردن سوزن های نازکی به نقاط مشخصی از بدن است. زمانی که سوزن ها وارد بدن می شوند به طور طبیعی بدن را تحریک می کنند که مواد شیمیایی ضد درد مانند اندورفین، سروتونین و استیل کولین آزاد کند. تحریک کردن به واسطه چرخاندن سوزن ها و یا انتقال یک جریان الکتریکی با ولتاژ کم از طریق آنها صورت می گیرد. شواهد مزایای طب سوزنی برای درد پایین کمر هنوز متناقض است و مطالعات بالینی در مورد این موضوع ادامه دارد.
• بیوفیدبک: بیوفیدبک برای درمان بسیاری از دردهای حاد، به ویژه کمر درد و سر درد مورد استفاده قرار می گیرد. در این روش الکترودهایی به پوست متصل می شوند و سپس با استفاده از یک دستگاه الکترومیوگرافی تنفس، انقباض عضلات، ضربان قلب و دمای پوست فرد اندازه گیری و سپس تنظیم می شود. افراد با استفاده از تکنیک های تمدد اعصاب و شل کردن عضلات، واکنش خود به درد را تعدیل می کنند. روش بیوفیدبک اغلب در ترکیب با دیگر روش های درمانی استفاده می شود و معمولاً بدون درد است. شواهد دقیق و مورد تأییدی وجود ندارد که نشان دهد بیوفیدبک مزایای آشکاری برای درد پایین کمر و کمردرد شایع ارائه می دهد.
• تزریق استروئید اپیدورال: این روش گزینه ای است که برای درمان درد پایین کمر و سیاتیک همراه با التهاب، استفاده می شود و معمولاً دوره درمانی آن کوتاه است. اگرچه بعد از تزریق دارو درد تسکین می یابد؛ اما تسکین درد موقتی است و می تواند شما را از درد حاد دیسک کمر نجات دهد. تزریق طولانی مدت این داروها به هیچ وجه توصیه نمی شود.
• تحریک الکتریکی عصب از روی پوست (TENS): در این روش از یک دستگاه برقی که با باتری کار می کند استفاده می شود. این دستگاه شامل الکترودهایی است که روی پوست (روی نواحی دارای درد)، قرار داده می شود. الکترودها پالس های الکتریکی خاصی تولید می کنند که مانع ورود سیگنال های درد به عصب های آن ناحیه می شوند. این دستگاه بر اساس این نظریه که تحریک سیستم عصبی می تواند احساس درد را تغییر دهد، کار می کند. مطالعات اولیه TENS نشان داد که این روش سطح اندورفین (مواد شیمیایی که به صورت طبیعی توسط بدن تولید می شوند و درد را از بین می برند) را بالا می برد. با این حال مطالعات اخیر نتایج متفاوتی را در تأثیر این روش بر کاهش درد پایین کمر، نشان می دهد.
• اوزون درمانی : در این روش گاز اوزون در مناطق مشکل دار تزریق می شود و بدون داشتن هیچ عارضه جانبی فرد می تواند از منافع این درمان جدید و مدرن بهره مند شود.
• فیزیوتراپی: فیزیوتراپی کمک می کند بخشی از درد پایین کمر بیمار بهبود یابد. هدف از فیزیوتراپی بازگرداندن عملکرد حرکتی بدن بدون درد و حفظ بهبودی و سلامتی بدن برای مدت طولانی است. فیزیوتراپیست ها برای دستیابی به اهداف مورد نظر از روش های مختلفی استفاده می کنند. مواردی چون درمان های دستی، ورزش درمانی، سوزن خشک یا روش های الکتریکی جزء درمان های فیزیوتراپی هستند.
• شاک ویو تراپی: شاک ویو تراپی نوعی درمان غیرتهاجمی است که با ایجاد شوک های کوچک متمرکز بر روی بدن یا داخل بدن منجر به تحریک فرایند خودترمیمی طبیعی بدن می شود. این روش درحال حاضر برای درمان طیف وسیعی از بیماری ها از جمله درد پایین کمر استفاده می شود. شاک ویو تراپی قابلیت خودترمیمی بدن را تحریک و موجب کاهش و تسکین درد می شود.
• لیزردرمانی کم توان: لیزردرمانی کم توان یا سرد در حقیقت برای درمان درد پایین کمر استفاده می شود. این روش در اصل نوعی درمان غیرتهاجمی است که از طریق تابش نور با شدت پایین صورت می گیرد. دستگاه لیزر کم توان قادر است طول موج خاصی از نور را بدون حرارت، صدا و یا لرزش ساطع کند. لیزردرمانی کم توان عملکرد سلول های بافت همبند را تحریک و موجب تسریع بهبود بافت همبند می گردد. این روش در حقیقت به عنوان عامل ضدالتهابی عمل می کند.
• ماساژ: از آنجایی که ماساژ موجب بهبود جریان خون می شود، در نتیجه تأثیر فراوانی در رفع گرفتگی و درد عضله دارد. شل شدن عضلات بعد از ماساژ موجب می شود عملکرد حرکتی عضله بهبود یابد.
• جراحی بسته ( تزریق اپیدورال ): تزریق اپیدورال نوع دیگر درمان درد در پایین کمر است. در این روش مایعی که حاوی استروئید و داروی بی حسی موضعی است در فضایی به نام اپیدورال که طناب نخاعی را احاطه کرده تزریق می شود. وجود داروی بی حسی موضعی در تزریق، درد پایین کمر را به طور موقت قطع کرده و استروئید موجب کاهش تورم و التهاب می شود.
• پی آر پی: مطالعات حاکی از آن است که تزریق داخل دیسکی پی آر پی (پلاسمای غنی شده پلاکتی) برای درمان درد پایین کمر موجب بهبود درد و عملکرد بدنی بیمار می گردد. تزریق پی آر پی (PRP) در دیسک که با کمک اشعه ایکس صورت می گیرد، کمک می کند سلول های بافت تخریب شده و از بین رفته را ترمیم نمایند. تزریق پی آر پی، پارگی دیواره بیرونی دیسک را ترمیم و پر می کند. جنبه جالب تزریق پی آر پی یا پلاکت درمانی این است که در این روش توانایی ذاتی خود بیمار برای بهبود کنترل می شود.

پیشگیری از درد در ناحیه گودی کمر

• بیش از حد نشستن را کنار بگذارید: افرادی که در طول روز مدت زمان زیادی را روی صندلی و پشت میز کار می کنند، بیشتر دچار درد پایین کمر می شوند. اگر به دلیل شغلتان باید مداوم روی صندلی بنشینید، چندین بار در طول روز از روی آن بلند شوید و برای چند دقیقه قدم بزنید.
• ورزش و نرمش روزانه را در زندگی خود داشته باشید: ورزش نکردن باعث می شود عضلات و ماهیچه های شما ضعیف شوند. این ضعف شما را آسیب پذیر می کند و ابتلا به دردهای کمر را افزایش می دهد.
• در طول روز از مایعاتی مثل آب و سایر نوشیدنی های گرم و سرد استفاده کنید: بیشتر فضای خالی بین مهره های ستون فقرات را آب تشکیل داده است است. هرگز نباید اجازه دهید که مایع ستون فقرات خشک شود. نوشیدن مایعات همراه با تحرک و ورزش کردن، باعث افزایش استحکام ستون فقرات و جلوگیری از درد پایین کمر می شود.
• اگر دچار گودی کمر هستید، با شیوه هایی مثل فیزیوتراپی، مصرف دارو، ورزش و… آن را درمان کنید.
• بارها و اجسامی که بلند می کنید را متناسب با زور خودتان انتخاب کنید.
• حرکات ورزشی سنگین را زیر نظر مربی حرفه ای انجام دهید.