چرا گاهی یک سونوگرافی را باید تکرار کرد؟

دکتر محمد اعظمی [ متخصص رادیولوژِی ]آدرس وب سایت : www.radiologymarkazi.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان شمس ابادی، روبروی عیسی بن مریم، ساختمان صبا تلفن مطب : 32202762 - 031

سونوگرافی نوعی روش تصویربرداری است که در حوزه پزشکی استفاده می شود. در این روش تصویربرداری، امواج فراصوتی با فرکانس بالا کاربرد دارد، بنابراین مضرات احتمالی سایر روش های تصویربرداری را که در آن از اشعه ایکس استفاده می شود، ندارد.

بخشی از دستگاه به نام پروب روی بدن بیمار قرار می گیرد. امواج فراصوتی با قرار گرفتن پروب روی بدن به داخل بدن و به سمت عضو مورد نظر ارسال می شود. امواج فراصوتی بازگشتی توسط دستگاه دریافت و پروسسورهای موجود در آن با استفاده از رایانه و نرم افزارهای تخصصی، امواج فراصوتی دریافتی را به تصویر تبدیل می کنند. به این ترتیب تصاویری از اعضای داخلی بدن بیمار تهیه می شود که در تشخیص به پزشک کمک بسیار زیادی می کند. بسته به نوع سونوگرافی و اینکه کدام قسمت از بدن در حال بررسی است، می توان از سونوگرافی استفاده های مختلفی کرد. گاهی بعد از آزمایش اولیه نیاز است که سونوگرافی تکرار شود. پزشک دلیل این کار را توضیح خواهد داد؛ ولی در مواردی احتمال هرگونه تغییری در یک اختلال در طول زمان وجود دارد. تکرار مجدد سونوگرافی در موارد زیادی بهترین راه برای فهمیدن این امر است که آیا درمان به درستی عمل کرده است یا اینکه اختلال مورد نظر همچنان ثابت است یا اینکه تغییر کرده است.

علت تکرار مجدد سونوگرافی

مهمترین علت ها که پزشک به تکرار مجدد سونوگرافی دستور می دهد:

مشخص کردن علت خونریزی واژینال:

خونریزی در بارداری در نیمه دوم بارداری ممکن است به دلیل جفت باشد که به پزشک کمک میکند علت آن را متوجه شود.

چک کردن روند درست رشد جنین:

اگر جنین شما به خوبی رشد نکرده و یا اندازه قد و وزن با هفته بارداری یکسان نیست سونوگرافی مجدد باعث اطمینان پزشک از وضعیت موجود میشود.

ارزیابی مقدار مایع آمنیوتیک موجود در رحم:

اگر پزشک مشخص کند که شما به مقدار زیاد و یا کم این مایع را در رحم دارید. مشکل ساز است. باید علت مشخص شود و شما به طور منظم سونوگرافی انجام دهید.(تکرار مجدد سونوگرافی)

چک کردن سلامت جنین:

اگر فشارخون و یا دیابت بارداری دارید، پزشک به طور منظم پروفایل بیوفیزیکی جنین از جمله حرکات (نحوه شمارش حرکات جنین) و ضربان قلب او را چک خواهد کرد.

تعیین نوع زایمان شما:

اگر جنین شما بیش از اندازه بزرگ باشد (در دیابت بارداری) و یا اینکه در موقعیت بریچ قرار گرفته و یا جفت دور دهانه رحم را گرفته باشد، شما داوطلب سزارین خواهید شد.(تکرار مجدد سونوگرافی)

مزایای سونوگرافی

• بیشتر روش های سونوگرافی غیر تهاجمی بوده و برای انجام آنها از سوزن یا تزریق استفاده نمی شود.
• گاهی سونوگرافی ممکن است باعث ناراحتی برخی از افراد شود، اما انجام آن نباید باعث ایجاد درد در بیمار شود.
• سونوگرافی بسیار بی خطر بوده و در آن از پرتوها استفاده نمی شود.
• از سونوگرافی به خوبی و راحتی می توان برای زیر نظر داشتن وضعیت زن باردار و جنین او استفاده کرد.
• سونوگرافی تصاویر زنده ی دقیقی از وضعیت داخلی بدن ارائه می دهد، بنابراین به راحتی می توان از آن برای انجام نمونه برداری و یا آسپیراسیون استفاده کرد.

کاربرد سونوگرافی

سونوگرافی بارداری برای دریافت اطلاعات در مورد سلامت جنین متولد نشده انجام می شود. ممکن است برای موارد زیر استفاده شود:

• تأیید بارداری
• بررسی اندازه و موقعیت نوزاد متولد نشده
• بررسی کنید تعداد نوزادانی که در رحم هستند.
• تخمین مدت زمان بارداری که به عنوان سن حاملگی شناخته می شود.
• بررسی علائم سندرم داون که شامل ضخیم شدن پشت گردن نوزاد است.
• بررسی نقایص مادرزادی در مغز، نخاع، قلب یا سایر قسمت های بدن
• بررسی مقدار مایع آمنیوتیک مایع آمنیوتیک مایع شفافی است که در دوران بارداری نوزاد متولد نشده را احاطه می کند و از کودک در برابر آسیب های بیرونی و سرما محافظت می کند. همچنین به رشد ریه و رشد استخوان کمک می کند.

سونوگرافی تشخیصی ممکن است برای موارد زیر استفاده شود:

• بررسی سرعت و سطح طبیعی جریان خون
• بررسی ساختار قلب
• بررسی انسداد در کیسه صفرا
• بررسی غده تیروئید را از نظر سرطان یا رشد توده غیر سرطانی
• بررسی وجود ناهنجاری در شکم و کلیه ها

انواع سونوگرافی

در اصل هفت نوع سونوگرافی وجود داردکه اساس کار آنها یکی است. روش های مختلف کار آنها به شرح زیر است:

• سونوگرافی واژینال : در این نوع سونوگرافی مبدل های میله ای مخصوصی برای معاینه واژن طراحی شده است. با این وسیله از داخل واژن تصاویر سونوگرام برداشته می شود. معمولاً این سونوگرافی در اوایل دوران بارداری انجام می شود.
• سونوگرافی استاندارد: سونوگرافی های سنتی هستند که مبدل بر روی شکم قرار داده می شود و تصاویر دو بعدی از جنین در حال رشد نشان می دهد.
• سونوگرافی پیشرفته: کار آن شبیه به سونوگرافی استاندارد است که تنها برای مواردی جدی تر و از تجهیزات پیشرفته تری استفاده می شود.
• سونوگرافی داپلر : در این روش تصویربرداری، تغییرات جزئی فرکانس امواج فراصوتی هنگامی که با اجسام متحرک مانند سلول های خونی برخورد می کنند نشان داده می شود.
• سونوگرافی سه بعدی : یکی دیگر از انواع سونوگرافی بارداری، نوع سه بعدی است. در این نوع از میله ها و نرم افزارهای مخصوص برای ایجاد تصاویر سه بعدی از جنین در حال رشد استفاده می شود.
• سونوگرافی چهار بعدی یا سونوگرافی سه بعدی پویا: از اسکنرهای مخصوص استفاده می شود تا از صورت و حرکات جنین قبل از تولد تصویربرداری کند.
• اکوکاردیوگرافی جنین : از امواج سونوگرافی برای بررسی عملکرد و آناتومی قلب جنین استفاده می شود. این نوع سونوگرافی برای تشخیص نقص های مادرزادی قلب جنین به کار می رود.

آمادگی جهت سونوگرافی

آماده سازی برای انجام سونوگرافی به نوع سونوگرافی بسته دارد. برای برخی از موارد، پزشک از بیمار می خواهد که از ۱۲ ساعت قبل از ملاقات ناشتا باشد. در این مدت نباید غذایی خورده شود و یا مایعات نوشیده شود. در دیگر موارد از بیمار خواسته می شود که تا ۲ ساعت قبل از سونوگرافی تا ۶ لیوان آب بنوشد و در این مدت از دفع ادرار خودداری کند. در این شرایط تا زمانی که سونوگرافی انجام می شود، مثانه باید پر باشد.

عوارض سونوگرافی

سونوگرافی روش عکس برداری غیرتهاجمی است که هیچ خطر شناخته شده ای ندارد. امواج این آزمایش کاملاً بی خطر هستند.